Uzun yoldan önceki ilk adım...
Tüp bebeğe karar veren bir çiftin önünde uzun ve yorucu bir süreç, kafalarında ise bitmek bilmeyen sorular vardır...
Tüp bebeğe karar veren bir çiftin belli aşamalardan geçmesi gerekiyor. Sperm verilmesi, kadının ilaç kullanması dışında olgunlaşan yumurtaların genel anestezi altında toplanması da gerekiyor. Amerikan Hastanesi kadın hastalıkları ve doğum uzmanı, üreme sağlığı ünitesi sorumlusu Doç. Dr. Bülent Urman, tüp bebekte en çok merak edilen soruları yanıtladı.
Yumurta toplama ağrılı bir işlem midir? Anesteziye gerek duyulur mu?
Genellikle damardan yapılan sakinleştiriciler ve lokal anestezi eşliğinde rahatlıkla yapılan bir işlem. Eğer yumurtalıkların konumu zor ulaşılan bir yerdeyse doktorunuz genel anestezi önerebilir.
Yumurta toplama işleminin komplikasyonları var mıdır?
İşlem sonrası genelde basit ağrı kesicilerle giderilebilen hafif bir ağrı olabilir. Doktorunuz ya da koordinatör hemşiremiz size işlem sonrasında kullanabileceğiniz ağrı kesicilerle ilgili reçete verecektir. Yumurta toplama işleminden sonra görülebilecek olan komplikasyonlar genellikle enfeksiyonla ilgilidir ve oldukça nadir görülür (3 bin-4 bin 500 hastada bir). Herhangi bir tedavi gerektirmeyen hafif vajinal kanama da olabilir. Eğer kanamanız çok şiddetli olursa doktorunuz ya da koordinatör hemşireniz ile temas kurun.
Döllenme işlemi nasıl olur?
Bu, altta yatan infertilite nedenine bağlıdır. Eğer erkek faktörüne bağlı bir infertilite söz konusuysa bu durumda mikroenjeksiyon (ICSI) gerekir. Bu işlem sırasında 'mikromanipülatör' adı verilen bir alet yardımıyla tek bir sperm hücresi yumurta hücresinin içine enjekte edilir. Eğer infertilite kadına bağlı nedenlerden kaynaklanıyorsa bu durumda klasik tüp bebek yöntemi kullanılabilir. Yumurta hücresinin içinde bulunduğu kültür ortamına belli sayıda sperm hücresi eklenerek spermin doğal yollarla yumurtayı döllemesi beklenir.
Embriyonlar transfer gününe kadar nerede saklanıyor?
Embriyonlar inkübatör adı verilen cihazların içinde saklanır. Bu cihazlar ortam sıcaklık ve pH'ını (asiditesini) insan vücudunu taklit edecek şekilde tutarlar. Her çiftin embriyonları inkübatörler içinde ayrı odacıklarda saklanır.
Tüp bebek tedavisi hangi durumlarda iptal edilir?
Yumurtalıkların cevabı yetersiz olabilir ve tedavi yumurta toplama işleminden önce iptal edilebilir. Yumurtalıklar içinde gelişmiş folikül olmasına rağmen içinden yumurta çıkmayabilir. Bu durumun iki temel nedeni vardır. Foliküllerin içinde yumurta olmayabilir (boş folikül sendromu). Bu durum hastaların yüzde 1'inden daha azında görülür. Ya da foliküller yumurta toplama işleminden önce zamansız olarak çatlayabilir. Bu durum ise uygulanan stimülasyon protokolüne bağlı olarak hastaların yüzde 2-5'inde görülür.
Yumurtalar döllenmeyebilir. Bu durum mikroenjeksiyon çağında son derece nadirdir. Ancak hastaların yüzde 2-5'inde anormal yumurtalara bağlı olarak döllenme gerçekleşmeyebilir.
Döllenen yumurtalar bölünmeyebilir. Bu durum da son derece nadirdir ve genelde yumurta bozukluğuna bağlıdır.
Azospermik erkekte ameliyatla sperm bulunamayabilir. Böyle bir durumda tedavi yumurta toplama işleminden önce iptal edilir.
Preimplantasyon Genetik Tanı (PGD) yapılan olgularda normal bir embriyon bulunamayabilir. Böyle bir durumda embriyon transferi yapılmaz.
Tüp bebek tedavisinin uzun vadeli yan etkileri var mı?
Yumurtalıkların uyarılmasının meme ve yumurtalık kanserinde risk artışına neden olabileceği ileri sürülmesine karşın bu durum henüz kanıtlanmadı. İnfertilitenin kendisi her iki kanser türü için de risk faktörü olduğundan bazı araştırmalarda gözlenen risk artışının tedaviden mi yoksa infertiliteden mi kaynaklandığı bilinmiyor. Tüp bebek tedavisi alan ve gebe kalamayan kadınların normal yıllık jinekolojik kontrolerini ve mamografilerini (yaşına göre) ihmel etmemeleri önerilir.
Spermsiz erkeklere çözüm
Sperm olmaması durumunda neler yapılıyor?
Erkeğin menisinde hiç sperm olmaması durumunda (azospermi) mikroenjeksiyon işleminde kullanılacak olan spermin testislerden alınması gündeme gelir. Bu uygulamanın başlamasıyla erkek kısırlığı konusunda devrim yaşanmıştır. Tıkanıklığa bağlı azospermi olgularında kanalların içine ince bir iğne ile girilerek sperm aranır (PESA). Bu tür olgularda büyük oranda sperm bulunur.
Tıkanmanın olmadığı durumlarda ise problem daha karışıktır. Bu durumlarda erkek yumurtalığının çeşitli bölümlerinde çok kısıtlı da olsa bir üretim söz konusu olabilmektedir. Yumurtalığın çeşitli bölümlerinden çok sayıda küçük parça alınarak bu parçaların içerisinde sperm hücresi aramak gerekir. Parçalar iğne ile (PTSA) ya da açık cerrahi ile alınabilir (TESE). Bu teknikle hastaların yaklaşık yüzde 60'nda sperm bulunabiliyor. Üretim bozukluğuna bağlı azospermi olgularında gebelik oranları biraz daha düşüktür.
Tüp bebeğe karar veren bir çiftin önünde uzun ve yorucu bir süreç, kafalarında ise bitmek bilmeyen sorular vardır...
Tüp bebeğe karar veren bir çiftin belli aşamalardan geçmesi gerekiyor. Sperm verilmesi, kadının ilaç kullanması dışında olgunlaşan yumurtaların genel anestezi altında toplanması da gerekiyor. Amerikan Hastanesi kadın hastalıkları ve doğum uzmanı, üreme sağlığı ünitesi sorumlusu Doç. Dr. Bülent Urman, tüp bebekte en çok merak edilen soruları yanıtladı.
Yumurta toplama ağrılı bir işlem midir? Anesteziye gerek duyulur mu?
Genellikle damardan yapılan sakinleştiriciler ve lokal anestezi eşliğinde rahatlıkla yapılan bir işlem. Eğer yumurtalıkların konumu zor ulaşılan bir yerdeyse doktorunuz genel anestezi önerebilir.
Yumurta toplama işleminin komplikasyonları var mıdır?
İşlem sonrası genelde basit ağrı kesicilerle giderilebilen hafif bir ağrı olabilir. Doktorunuz ya da koordinatör hemşiremiz size işlem sonrasında kullanabileceğiniz ağrı kesicilerle ilgili reçete verecektir. Yumurta toplama işleminden sonra görülebilecek olan komplikasyonlar genellikle enfeksiyonla ilgilidir ve oldukça nadir görülür (3 bin-4 bin 500 hastada bir). Herhangi bir tedavi gerektirmeyen hafif vajinal kanama da olabilir. Eğer kanamanız çok şiddetli olursa doktorunuz ya da koordinatör hemşireniz ile temas kurun.
Döllenme işlemi nasıl olur?
Bu, altta yatan infertilite nedenine bağlıdır. Eğer erkek faktörüne bağlı bir infertilite söz konusuysa bu durumda mikroenjeksiyon (ICSI) gerekir. Bu işlem sırasında 'mikromanipülatör' adı verilen bir alet yardımıyla tek bir sperm hücresi yumurta hücresinin içine enjekte edilir. Eğer infertilite kadına bağlı nedenlerden kaynaklanıyorsa bu durumda klasik tüp bebek yöntemi kullanılabilir. Yumurta hücresinin içinde bulunduğu kültür ortamına belli sayıda sperm hücresi eklenerek spermin doğal yollarla yumurtayı döllemesi beklenir.
Embriyonlar transfer gününe kadar nerede saklanıyor?
Embriyonlar inkübatör adı verilen cihazların içinde saklanır. Bu cihazlar ortam sıcaklık ve pH'ını (asiditesini) insan vücudunu taklit edecek şekilde tutarlar. Her çiftin embriyonları inkübatörler içinde ayrı odacıklarda saklanır.
Tüp bebek tedavisi hangi durumlarda iptal edilir?
Yumurtalıkların cevabı yetersiz olabilir ve tedavi yumurta toplama işleminden önce iptal edilebilir. Yumurtalıklar içinde gelişmiş folikül olmasına rağmen içinden yumurta çıkmayabilir. Bu durumun iki temel nedeni vardır. Foliküllerin içinde yumurta olmayabilir (boş folikül sendromu). Bu durum hastaların yüzde 1'inden daha azında görülür. Ya da foliküller yumurta toplama işleminden önce zamansız olarak çatlayabilir. Bu durum ise uygulanan stimülasyon protokolüne bağlı olarak hastaların yüzde 2-5'inde görülür.
Yumurtalar döllenmeyebilir. Bu durum mikroenjeksiyon çağında son derece nadirdir. Ancak hastaların yüzde 2-5'inde anormal yumurtalara bağlı olarak döllenme gerçekleşmeyebilir.
Döllenen yumurtalar bölünmeyebilir. Bu durum da son derece nadirdir ve genelde yumurta bozukluğuna bağlıdır.
Azospermik erkekte ameliyatla sperm bulunamayabilir. Böyle bir durumda tedavi yumurta toplama işleminden önce iptal edilir.
Preimplantasyon Genetik Tanı (PGD) yapılan olgularda normal bir embriyon bulunamayabilir. Böyle bir durumda embriyon transferi yapılmaz.
Tüp bebek tedavisinin uzun vadeli yan etkileri var mı?
Yumurtalıkların uyarılmasının meme ve yumurtalık kanserinde risk artışına neden olabileceği ileri sürülmesine karşın bu durum henüz kanıtlanmadı. İnfertilitenin kendisi her iki kanser türü için de risk faktörü olduğundan bazı araştırmalarda gözlenen risk artışının tedaviden mi yoksa infertiliteden mi kaynaklandığı bilinmiyor. Tüp bebek tedavisi alan ve gebe kalamayan kadınların normal yıllık jinekolojik kontrolerini ve mamografilerini (yaşına göre) ihmel etmemeleri önerilir.
Spermsiz erkeklere çözüm
Sperm olmaması durumunda neler yapılıyor?
Erkeğin menisinde hiç sperm olmaması durumunda (azospermi) mikroenjeksiyon işleminde kullanılacak olan spermin testislerden alınması gündeme gelir. Bu uygulamanın başlamasıyla erkek kısırlığı konusunda devrim yaşanmıştır. Tıkanıklığa bağlı azospermi olgularında kanalların içine ince bir iğne ile girilerek sperm aranır (PESA). Bu tür olgularda büyük oranda sperm bulunur.
Tıkanmanın olmadığı durumlarda ise problem daha karışıktır. Bu durumlarda erkek yumurtalığının çeşitli bölümlerinde çok kısıtlı da olsa bir üretim söz konusu olabilmektedir. Yumurtalığın çeşitli bölümlerinden çok sayıda küçük parça alınarak bu parçaların içerisinde sperm hücresi aramak gerekir. Parçalar iğne ile (PTSA) ya da açık cerrahi ile alınabilir (TESE). Bu teknikle hastaların yaklaşık yüzde 60'nda sperm bulunabiliyor. Üretim bozukluğuna bağlı azospermi olgularında gebelik oranları biraz daha düşüktür.
