Ömer
Yönetici
alkoller, alkollerin özellikleri, alkollerin genel özellikleri
Hidrokarbonlardaki hidrojen unun bir ya da farklı C daki birkaçının çıkarılıp yerine –OH kökünün bağlanmasıyla oluşan bileşiklerdir.
Genel formülü R–OH dır.
Molekülde bulunan OH grubunun sayısına göre 2 ye ayrılırlar:
1. Mono Alkoller
Yapısında 1 tane OH grubu bulunduran bileşiklerdir. OH grubunun bağlı olduğu C una göre üç değişik şekilleri vardır.
a. Primer (Birincil) Alkol
–OH grubunun bağlı olduğu C unda iki tane hidrojen u varsa, alkol primerdir.
b. Sekonder (İkincil) Alkol
-OH grubunun bağlı olduğu C unda bir tane hidrojen u varsa, alkol sekonderdir.
c. Tersiyer (Üçüncül) Alkol
–OH grubunun bağlı olduğu C unda H u yoksa, alkol tersiyerdir.
2. Poli alkoller
Yapısında birden fazla OH grubu bulunduran bileşiklerdir.
Etandiol Propantriol
(özel adı glikol) (özel adı gliserin)
İsimlendirme yapılırken aynı sayıda karbon u bulunduran alkanların sonuna -ol eki getirilir ya da alkil'in sonuna alkol getirilir.
CH3 – OH
Metanol (Metil alkol)
C2H5 – OH
Etanol (Etil alkol)
NOT: Sistematik isimlendirme yapılırken OH grubuna yakın olan C undan numaralamaya başlanır.
Aynı karbon sayılı bir alkolün primer, tersiyer ve sekonder şekilleri birbirlerinin izomeridir.
ALKOLLERİN ELDESİ
Alkenlere H2O katılmasıyla alkoller elde edilir.
Katılmada markow nikof kuralı geçerlidir.
Alkil halojenürlerin seyreltik KOH veya NaOH çözeltisi ile ısıtılmasından
Aldehit, keton ve karboksilli asitlerin indirgenmesinden.
Bu reaksiyonlar çift yönlü olarak gerçekleşirler.
Tersiyer alkoller yükseltgenemez.
Bu madde ile ilgili olarak denklemler bizim şu yorumları yapmamızı sağlar.
Primer alkoller bir kademe yükseltgenirse aldehitleri, 2 kademe yükseltgenirse karboksilli asitleri oluşturur.
Tersten bir ifadeyle karboksilli asit 1 kademe indirgenirse aldehit, 2 kademe indirgenirse primer alkoller elde edilir.
Sekonder alkoller yalnızca 1 kademe yükseltgenebilir. Ketonların indirgenme ürünü sekonder alkoldür.
Grignard bileşiği kullanılarak
Formaldehit + R – MgX → Primer alkol
Aldehit + R – MgX → Sekonder alkol
Keton + R – Mg–X → Tersiyer alkol
ALKOLLERİN REAKSİYONLARI
Alkollerin tamamı Na, K gibi alkali metallerle reaksiyona girerek H2 açığa çıkarırlar.
İki mol mono alkolden, 1 mol H2O çekilerek 1 mol eter elde edilir.
1 mol alkolden, 1 mol su çekilmesiyle alkenler elde edilir.
Alkoller yanma reaksiyonu verirler.
Alkol + Karboksilli asit
ETER
İki alkil grubunun bir oksijene bağlanmasıyla oluşan bileşiklerdir. Genel formülü
CnH2n+2O olup gösterilişi R—O—R şeklindedir.
Basit Eter: Alkil gruplarının ikisi de aynıdır.
R1—O—R1
Karışık Eter
Alkil grupları birbirinden farklı ise bu eterlere karışık eter denir .
R1—O—R2
İsimlendirme yapılırken alkil grupları söylendikten sonra eter kelimesi getirilir.
CH3—O—CH3 CH3—O—C2H5
Di metil eter Metil etil eter
C2H5—O—C3H7
Etil propil eter
Eterlerin Eldesi
2 mol alkolden, 1 mol su çekilerek 1 mol eter elde edilir.
2R—OH ® R—O—R + H2O
Alkol Eter
Alkolatların, alkil halojenürler ile tepkimesinden eterler elde edilir.
R—ONa + R—X ® R—O—R + NaX
Alkolat Alkil halojenür Eter
CH3-CH2-ONa+CH3-Br ® CH3-CH2-O-CH3 + NaBr
Alkol ve Eterlerin Özelleri Karşılaştırmalı
Hidrokarbonlardaki hidrojen unun bir ya da farklı C daki birkaçının çıkarılıp yerine –OH kökünün bağlanmasıyla oluşan bileşiklerdir.
Genel formülü R–OH dır.
Molekülde bulunan OH grubunun sayısına göre 2 ye ayrılırlar:
1. Mono Alkoller
Yapısında 1 tane OH grubu bulunduran bileşiklerdir. OH grubunun bağlı olduğu C una göre üç değişik şekilleri vardır.
a. Primer (Birincil) Alkol
–OH grubunun bağlı olduğu C unda iki tane hidrojen u varsa, alkol primerdir.
b. Sekonder (İkincil) Alkol
-OH grubunun bağlı olduğu C unda bir tane hidrojen u varsa, alkol sekonderdir.
c. Tersiyer (Üçüncül) Alkol
–OH grubunun bağlı olduğu C unda H u yoksa, alkol tersiyerdir.
2. Poli alkoller
Yapısında birden fazla OH grubu bulunduran bileşiklerdir.
Etandiol Propantriol
(özel adı glikol) (özel adı gliserin)
İsimlendirme yapılırken aynı sayıda karbon u bulunduran alkanların sonuna -ol eki getirilir ya da alkil'in sonuna alkol getirilir.
CH3 – OH
Metanol (Metil alkol)
C2H5 – OH
Etanol (Etil alkol)
NOT: Sistematik isimlendirme yapılırken OH grubuna yakın olan C undan numaralamaya başlanır.
Aynı karbon sayılı bir alkolün primer, tersiyer ve sekonder şekilleri birbirlerinin izomeridir.
ALKOLLERİN ELDESİ
Alkenlere H2O katılmasıyla alkoller elde edilir.
Katılmada markow nikof kuralı geçerlidir.
Alkil halojenürlerin seyreltik KOH veya NaOH çözeltisi ile ısıtılmasından
Aldehit, keton ve karboksilli asitlerin indirgenmesinden.
Bu reaksiyonlar çift yönlü olarak gerçekleşirler.
Tersiyer alkoller yükseltgenemez.
Bu madde ile ilgili olarak denklemler bizim şu yorumları yapmamızı sağlar.
Primer alkoller bir kademe yükseltgenirse aldehitleri, 2 kademe yükseltgenirse karboksilli asitleri oluşturur.
Tersten bir ifadeyle karboksilli asit 1 kademe indirgenirse aldehit, 2 kademe indirgenirse primer alkoller elde edilir.
Sekonder alkoller yalnızca 1 kademe yükseltgenebilir. Ketonların indirgenme ürünü sekonder alkoldür.
Grignard bileşiği kullanılarak
Formaldehit + R – MgX → Primer alkol
Aldehit + R – MgX → Sekonder alkol
Keton + R – Mg–X → Tersiyer alkol
ALKOLLERİN REAKSİYONLARI
Alkollerin tamamı Na, K gibi alkali metallerle reaksiyona girerek H2 açığa çıkarırlar.
İki mol mono alkolden, 1 mol H2O çekilerek 1 mol eter elde edilir.
1 mol alkolden, 1 mol su çekilmesiyle alkenler elde edilir.
Alkoller yanma reaksiyonu verirler.
Alkol + Karboksilli asit
ETER
İki alkil grubunun bir oksijene bağlanmasıyla oluşan bileşiklerdir. Genel formülü
CnH2n+2O olup gösterilişi R—O—R şeklindedir.
Basit Eter: Alkil gruplarının ikisi de aynıdır.
R1—O—R1
Karışık Eter
Alkil grupları birbirinden farklı ise bu eterlere karışık eter denir .
R1—O—R2
İsimlendirme yapılırken alkil grupları söylendikten sonra eter kelimesi getirilir.
CH3—O—CH3 CH3—O—C2H5
Di metil eter Metil etil eter
C2H5—O—C3H7
Etil propil eter
Eterlerin Eldesi
2 mol alkolden, 1 mol su çekilerek 1 mol eter elde edilir.
2R—OH ® R—O—R + H2O
Alkol Eter
Alkolatların, alkil halojenürler ile tepkimesinden eterler elde edilir.
R—ONa + R—X ® R—O—R + NaX
Alkolat Alkil halojenür Eter
CH3-CH2-ONa+CH3-Br ® CH3-CH2-O-CH3 + NaBr
Alkol ve Eterlerin Özelleri Karşılaştırmalı
Son düzenleme: