deep
Harbi Aktif Üye
İnsanların fiziksel özellikleri kişiden kişiye farklılık arz ediyor. Bu farklılıkların başında da göz rengi geliyor. Peki, göz renklerindeki farklılık nereden kaynaklanıyor? Göz rengi anne babanın genlerinden gelen bir özelliktir. Ekseriyetle anneden babadan baskın genler alan bir insanın gözü kahverengi olurken, anneden babadan çekinik gen aldıklarında gözleri renkli olabiliyor. Ancak göz renginin tayini Mendel Kanunları’nda bahsedildiği gibi basit değil, oldukça karmaşık ve açıklanamayan şekilde ortaya çıkabiliyor. Ancak nadiren görülen göz renklerini izah edebilmek için henüz yeterli tezler ortaya atılabilmiş ve ispatlanabilmiş durumda değil.
Göz renkleri nasıl oluşur?
Göze rengini veren, gözün ön kısmında yer alan saydam katmanın arkasındaki damarlı bölgeye iris adı verilir. Göz rengi iki farklı faktör tarafından belirlenen poligenik ve fenotipik özelliklerdir. Bu iki faktörden biri iriste bulunan pigmentlerdir. Bu pigmentlere melanin ismi verilir. Pigmentlerin iris üzerindeki yoğunluğu gözün rengini belirler. Bir diğer faktör ise ışığın iris dokusunda saçılmasıdır.
İriste bulunan pigment yoğunluğu fazla ise gözün rengi açık kahverengiden yoğunluğa göre siyah arası bir renkte, az sayıda ise mavi olmaktadır. Aslında bu izaha göre iki rengin tonlarında göz renkleri olması gerekiyor gibi görülse de dünya da ender olarak görülen çok farklı göz renkleri vardır. Buna göre yeşil renkli bir göz de nadir görülen göz renkleri arasındaki yeri alır.
Halk edebiyatımızda bile göz renklerine; “ela gözlüm, çakır gözlü, deniz gözlüm, mavi gözlüm” gibi atıflar yapılmakta olduğunu da göz önünde bulundurursak, bunun sebeplerinin temellerine inmenin faydalı olacağını düşünüyorum.
Yeşil Göz Rengi
İristeki melanin pigment yoğunluğunun az olmasından ve içerisinde yağ barındıran lipokrom adlı farklı bir pigmentin orta yoğunlukta bulunmasından ötürü yeşil göz rengi ortaya çıkmaktadır. Şayet irisin yapısında lipokrom olmasa, göz rengi mavi olarak tayin edilirdi. Yeşil gözlü doğan insan sayısı az olduğundan bu göz ender görülen göz sınıfına girmektedir. Orta Doğu ve Asya halklarına nazaran Avrupa’da daha sık rastlanılan bir göz rengidir. Kısacası; lipokrom denen pigmentteki sarımtırak noktalar, az sayıda melanin pigmentlerinin oluşturduğu mavi renkle birleşince bu renk ortaya çıkıyor. Yeşil rengin koyuluk oranını ise başta bahsettiğimiz ve göz rengini tayin eden ikinci faktör olan irise gelen ışığın saçılma şekli. Hani hep duyarsınız ya; “Gözlerim ağlayınca renk değiştiriyor” “Benim gözlerim denizde mavi oluyor” bunlara normalde hep güleriz ama bu tam da irise gelen ışığın saçılmasıyla alakalı bir durumdur, bu durum Rayleigh saçılımı olarak nitelendirilmektedir.
Kehribar Göz Rengi
Yırtıcı hayvanlarda sık sık rastladığımız bu göz rengi; çita, aslan, kurt, kartal ve baykuşların gözlerindeki renktir. Kehribar renginin açık tonlarına amber rengi denir. Amber rengi göze sahip olan insan yok denecek kadar azdır. Baykuşların göz rengi amber rengidir. Her ne kadar bizde kem gözlülere baykuş gözlü dense de nitelik olarak baykuş gözlüler gerçek amber renkli gözlülerdir diyebiliriz. Gelelim kehribar renginin bilimsel açıklamasına; iristeki melanin pigmentlerinin eser miktarda olması ve yoğun miktarda lipokrom pigmentleri bu rengin oluşmasını sağlar. Sarı, açık kahverengi, turuncu ve altın renklerinin tonlarını barındırır. Bu göz rengine sahip kişilerin gözleri, güneşte turuncu görülebilmektedir. Nadir görülen göz renklerinin başında yer alır.
Ela Göz Rengi
Adına en çok türkü yazılan göz renklerinden ela göz melez bir gözdür. Nadir görülen göz sınıfına girmekle beraber ülkemizde aşina olduğumuz bir renktir. Kehribar-yeşil veya kehribar-mavi renklerinin çaprazlamasından ortaya çıkan bir renktir. İrisin merkezine gidildikçe kehribara yahut yeşile döner, irisin dış kısmında yeşil ya da mavi olduğu da gözlemlenmektedir. Ela gözlere sahip kişilerin gözlerinde az sayıda melanin ve lipokrom pigmentleri barınmaktadır.
Siyah Göz Rengi
Gelelim kara gözlülere. Başta belirttiğimiz gibi göz renginin koyuluğu, iristeki melanin pigmentlerinin yoğunluğuyla doğru orantılıdır. Her ne kadar siyah olarak gözükse de bu renk göze sahip olanlara yakından bakıldığında aslında gözlerinin kahverenginin en koyu tonunda bir renge sahip olduklarını görebilirler. İriste aşırı miktarda melanin pigmentlerinin depolanmasına melanizm denmektedir.
Gri Göz Rengi (Çakır Göz)
Nadir görülen başka bir göz rengidir. Gümüş rengini andırır, açık maviye çaldığı da olabilir. Bu göz rengine sahip kişilerde hafif yeşil desenlerde bulunur. Melatin ve lipokrom’un dağınık halde yer aldığını söyleyebiliriz. Halk arasında bu renk göz sahiplerine çakır gözlü denmektedir.
Mor Göz Rengi
Albinizm görülen kişilerin göz rengidir. Genetik bir rahatsızlık olan albinizme yakalananlara albino denir. Gözlerinin göz bebekleri pembe renkte, ağ tabakadan yansıyan ışık ise kırmızıdır. Bazı albino hastalarında nadir olarak gözlemlenmektedir. Mavi gözlülerde olduğu gibi melanin pigmenti bu göz renginde de az miktardadır. Normalde bu kişilerin gözlerinin mavi olması gerekir ancak yine ikinci faktör devreye girerek irisin arkasındaki kan damarlarından yansıyan kırmızılık mavi ile birleşerek mor rengi meydana getirir. Fotoğraf makinelerinin flaşının patlaması neticesinde, fotoğraflarımızda gözlerimizin kırmızı çıkmasının sebebi de tam olarak budur. Flaş ışığı gözümüzdeki kan damarlarından yansıdığı için böyle görülmektedir.
Pembe ve Kırmızı Göz Rengi
Bu göz renkleri de albino hastalarında gözlemlenen bir göz rengidir. Ancak mor gözlere nazaran hastalığı daha ağır şekilde yaşayan kişilerde görülmektedir. Bu kişilerin gözlerindeki irislerde bulunan kan damarları kan sızıntısı yaptığı için, göz renkleri pembe hatta bazen kırmızıya yakın renkte görülebilmektedir. İris damar tabakası rahatsızlıkları çok ender görülür. Bu göz rengine örnek olarak dünyaca ünlü Rus model Nastya Kumarova’yı gösterebiliriz.
En nadir göz hangisidir?
Gerçekçi olalım, bunu test etme imkânımız mümkün değil. Bunun araştırmasını yapan bir bilim adamına ya da bir rapora da rast gelmedik. Albinizm çok nadir görülen bir hastalık olduğu için mor, pembe ve kırmızı rengi en nadir görülen renk olarak ele alabiliriz. Çünkü albinizm hastalığı yapılan bir araştırmaya göre yirmi bin insanda bir görülen bir hastalıktır.
En nadir görülen gözler arasına iki gözünün rengi de bir birinden farklı olan heterokromiya iridis vakasının görüldüğü kişileri de ekleyebiliriz.
Yazan: Deep
Göz renkleri nasıl oluşur?
Göze rengini veren, gözün ön kısmında yer alan saydam katmanın arkasındaki damarlı bölgeye iris adı verilir. Göz rengi iki farklı faktör tarafından belirlenen poligenik ve fenotipik özelliklerdir. Bu iki faktörden biri iriste bulunan pigmentlerdir. Bu pigmentlere melanin ismi verilir. Pigmentlerin iris üzerindeki yoğunluğu gözün rengini belirler. Bir diğer faktör ise ışığın iris dokusunda saçılmasıdır.
İriste bulunan pigment yoğunluğu fazla ise gözün rengi açık kahverengiden yoğunluğa göre siyah arası bir renkte, az sayıda ise mavi olmaktadır. Aslında bu izaha göre iki rengin tonlarında göz renkleri olması gerekiyor gibi görülse de dünya da ender olarak görülen çok farklı göz renkleri vardır. Buna göre yeşil renkli bir göz de nadir görülen göz renkleri arasındaki yeri alır.
Halk edebiyatımızda bile göz renklerine; “ela gözlüm, çakır gözlü, deniz gözlüm, mavi gözlüm” gibi atıflar yapılmakta olduğunu da göz önünde bulundurursak, bunun sebeplerinin temellerine inmenin faydalı olacağını düşünüyorum.
Yeşil Göz Rengi
İristeki melanin pigment yoğunluğunun az olmasından ve içerisinde yağ barındıran lipokrom adlı farklı bir pigmentin orta yoğunlukta bulunmasından ötürü yeşil göz rengi ortaya çıkmaktadır. Şayet irisin yapısında lipokrom olmasa, göz rengi mavi olarak tayin edilirdi. Yeşil gözlü doğan insan sayısı az olduğundan bu göz ender görülen göz sınıfına girmektedir. Orta Doğu ve Asya halklarına nazaran Avrupa’da daha sık rastlanılan bir göz rengidir. Kısacası; lipokrom denen pigmentteki sarımtırak noktalar, az sayıda melanin pigmentlerinin oluşturduğu mavi renkle birleşince bu renk ortaya çıkıyor. Yeşil rengin koyuluk oranını ise başta bahsettiğimiz ve göz rengini tayin eden ikinci faktör olan irise gelen ışığın saçılma şekli. Hani hep duyarsınız ya; “Gözlerim ağlayınca renk değiştiriyor” “Benim gözlerim denizde mavi oluyor” bunlara normalde hep güleriz ama bu tam da irise gelen ışığın saçılmasıyla alakalı bir durumdur, bu durum Rayleigh saçılımı olarak nitelendirilmektedir.
Kehribar Göz Rengi
Yırtıcı hayvanlarda sık sık rastladığımız bu göz rengi; çita, aslan, kurt, kartal ve baykuşların gözlerindeki renktir. Kehribar renginin açık tonlarına amber rengi denir. Amber rengi göze sahip olan insan yok denecek kadar azdır. Baykuşların göz rengi amber rengidir. Her ne kadar bizde kem gözlülere baykuş gözlü dense de nitelik olarak baykuş gözlüler gerçek amber renkli gözlülerdir diyebiliriz. Gelelim kehribar renginin bilimsel açıklamasına; iristeki melanin pigmentlerinin eser miktarda olması ve yoğun miktarda lipokrom pigmentleri bu rengin oluşmasını sağlar. Sarı, açık kahverengi, turuncu ve altın renklerinin tonlarını barındırır. Bu göz rengine sahip kişilerin gözleri, güneşte turuncu görülebilmektedir. Nadir görülen göz renklerinin başında yer alır.
Ela Göz Rengi
Adına en çok türkü yazılan göz renklerinden ela göz melez bir gözdür. Nadir görülen göz sınıfına girmekle beraber ülkemizde aşina olduğumuz bir renktir. Kehribar-yeşil veya kehribar-mavi renklerinin çaprazlamasından ortaya çıkan bir renktir. İrisin merkezine gidildikçe kehribara yahut yeşile döner, irisin dış kısmında yeşil ya da mavi olduğu da gözlemlenmektedir. Ela gözlere sahip kişilerin gözlerinde az sayıda melanin ve lipokrom pigmentleri barınmaktadır.
Siyah Göz Rengi
Gelelim kara gözlülere. Başta belirttiğimiz gibi göz renginin koyuluğu, iristeki melanin pigmentlerinin yoğunluğuyla doğru orantılıdır. Her ne kadar siyah olarak gözükse de bu renk göze sahip olanlara yakından bakıldığında aslında gözlerinin kahverenginin en koyu tonunda bir renge sahip olduklarını görebilirler. İriste aşırı miktarda melanin pigmentlerinin depolanmasına melanizm denmektedir.
Gri Göz Rengi (Çakır Göz)
Nadir görülen başka bir göz rengidir. Gümüş rengini andırır, açık maviye çaldığı da olabilir. Bu göz rengine sahip kişilerde hafif yeşil desenlerde bulunur. Melatin ve lipokrom’un dağınık halde yer aldığını söyleyebiliriz. Halk arasında bu renk göz sahiplerine çakır gözlü denmektedir.
Mor Göz Rengi
Albinizm görülen kişilerin göz rengidir. Genetik bir rahatsızlık olan albinizme yakalananlara albino denir. Gözlerinin göz bebekleri pembe renkte, ağ tabakadan yansıyan ışık ise kırmızıdır. Bazı albino hastalarında nadir olarak gözlemlenmektedir. Mavi gözlülerde olduğu gibi melanin pigmenti bu göz renginde de az miktardadır. Normalde bu kişilerin gözlerinin mavi olması gerekir ancak yine ikinci faktör devreye girerek irisin arkasındaki kan damarlarından yansıyan kırmızılık mavi ile birleşerek mor rengi meydana getirir. Fotoğraf makinelerinin flaşının patlaması neticesinde, fotoğraflarımızda gözlerimizin kırmızı çıkmasının sebebi de tam olarak budur. Flaş ışığı gözümüzdeki kan damarlarından yansıdığı için böyle görülmektedir.
Pembe ve Kırmızı Göz Rengi
Bu göz renkleri de albino hastalarında gözlemlenen bir göz rengidir. Ancak mor gözlere nazaran hastalığı daha ağır şekilde yaşayan kişilerde görülmektedir. Bu kişilerin gözlerindeki irislerde bulunan kan damarları kan sızıntısı yaptığı için, göz renkleri pembe hatta bazen kırmızıya yakın renkte görülebilmektedir. İris damar tabakası rahatsızlıkları çok ender görülür. Bu göz rengine örnek olarak dünyaca ünlü Rus model Nastya Kumarova’yı gösterebiliriz.
En nadir göz hangisidir?
Gerçekçi olalım, bunu test etme imkânımız mümkün değil. Bunun araştırmasını yapan bir bilim adamına ya da bir rapora da rast gelmedik. Albinizm çok nadir görülen bir hastalık olduğu için mor, pembe ve kırmızı rengi en nadir görülen renk olarak ele alabiliriz. Çünkü albinizm hastalığı yapılan bir araştırmaya göre yirmi bin insanda bir görülen bir hastalıktır.
En nadir görülen gözler arasına iki gözünün rengi de bir birinden farklı olan heterokromiya iridis vakasının görüldüğü kişileri de ekleyebiliriz.
Yazan: Deep
