Ömer
Yönetici
Meslek Etiği Nedir?
1.GENEL AÇIDAN ETİK
Mesleki etik, mesleki faaliyetin sürdürülmesi aşamasında ahlaki ve mesleki ilkelere göre hareket etme disiplini olarak kabul edilebilir. Herhangi bir mesleğin ifasında meslek elemanları mesleki etiğe ne kadar bağlı kalırlarsa o meslek toplum indinde o kadar saygı ve güven kazanır.
Her mesleğin kamusal açıdan gereksinimi vardır. Bu gereksinim etik ilkelere uyumla kurumlaşır. Mesleki kararların etik, sosyal, teknolojik, ekonomik ve politik yönleri olabilir. Böyle bir yelpazenin gücünü ve konumunu belirleyen temel öğe etik yönüdür.
Etik özelliği bulunmayan eylemler, dengeleri bozacağı gibi yapılan işe güveni ve saygıyı da azaltmaktadır. Bu nedenle alınan kararların değerlendirilmesini yapacak olanların ahlaki standartlara olan ilgisi diğer ilkelere olan ilgisinden daha fazladır.
Zaman içinde ekonomik düzendeki istikrarsızlıklar işletmeleri sürekli değişime zorlamıştır. İşletmelerde karşılaşılan yapısal değişimlerde insan faktörünün rolü büyüktür.
Kişilerin davranışları işe bakış açıları işin yapımında gösterdikleri başarıların altında etik kurallara bağlılık ön plana çıkmaktadır. Çünkü her başarının arkasında yatan çalışanların bireysel başarılarıdır. Bireysel başarının temelinde de çalışkanlık kadar etik ilkelere bağlılık yatmaktadır.
İş yaşamında meslek elemanının kendisine tevdi edilen bir işi bütün özellikleri ile kavraması mesleki açıdan değerlendirerek kendisinden beklenen hizmeti mesleğinin özelliklerine uygun olarak vermesi meslek etiğinin gereklerindendir.
İşletmeler bireylerin oluşturduğu sosyal nitelikli kurumlardır. Meslek elemanları meslek gruplarının tanınmasında ve işlevinde güven duyulmasına bireysel olarak sorumluluk taşımaktadır. Meslek elamanının bireysel davranışı tüm meslek elemanlarını ilgilendirir.
Meslek elemanının mesleki ilkesi kendi alanında kendisinden hizmet bekleyenlere varsa yasaların elverdiği ölçüde; yoksa oluşmuş ilkelere göre faydalı olacak şekilde hizmet sunması şeklinde tanımlanabilir.
Meslek elemanı açık sözlü, doğru, çıkarlar doğrultusunda hareket etmeyen, işinin her aşamasında mesleki başarıyı düşünen kişidir.
Meslek elemanı mesleki faaliyeti nedeniyle edindiği bilgileri başkalarına zarar verecek şekilde kullanmamalıdır. Meslek elemanı işini yaparken kendi mesleğinin önemini ve ciddiyetini karşı tarafa kabul ettirebilecek bir davranışı sergilemelidir. Bu bağlamda yaptığı işin sorumluluğu üstlendiğini ihsas ettirecek bir davranış çizgisini sürdürmelidir.
II – MESLEKİ ETİK
Son yıllarda ülkemizde yaşanan olumsuzluklar ahlak ve güven bunalımını da beraberinde getirmiş bulunmaktadır. Bu bağlamda günlük yazılı ve görsel iletişim araçlarının devamlı işlediği konuların başında ahlak ve güven bunalımına yönelik olanlar gelmektedir.
Türkiye’ de ilk defa kamusal nitelikte bir mesleki örgüt olan Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Başkanlığı (TÜRMOB) “Meslek Ahlak Kuralları İle İlgili Mecburi Meslek Kararı” nı yayımlamak suretiyle örnek olabilecek bir uygulamayı başlatmış bulunmaktadır.
Meslek mensuplarını yücelten ve güvenilir olmanın önkoşulunu oluşturan bu karar 18 Ekim 2001 tarihinde Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
İlke olarak “Ruhsatlı bir meslek mensubu veya mesleki şirket, mesleki ve ahlaki standartlarla bağdaşmayan herhangi bir iş anlaşması yapamaz”.
Gerçekte ülkemizde özellikle “Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavir” olarak görev ifa eden meslek mensupları, bildikleri ve yaptıkları ile hayati önem arz eden bir işi sürdürmektedirler. Meslek elemanlarının kendi içerisinde bulunan ve sürdürülen iş ahlakı ve disiplini ile üstlenilen işlerin önemi bütünleşmiş, karşılaşılan olumsuzlarda meslek mensuplarına duyulan güven devamlı ön plana çıkmıştır.
Meslek ahlakı; ruhsatlı meslek mensuplarının yeterlilik; güvenirlilik, tarafsızlık, bağımsız karar alabilme, kendi kendilerini denetlemelerinin ve dürüstlüğünün simgesidir. Meslek ahlakı kuralları mesleki kararda tanımlanan meslek ahlakı anlayışını benimseyen ruhsatlı meslek mensuplarını yüceltecek, buna karşılık mesleki yaralayıcı ve karalayıcı davranışlara karşıda koruyacaktır.
Mesleki ahlak ilkeleri çerçevesinde toplum; ruhsatlı meslek mensuplarının ve muhasebe meslek şirketlerinin belli bir yasal düzenlemeden güç aldıklarını anlayacak, meslek mensupları için ahlakı değer ölçülerini her şeyden önce olduğu gerçeğini kabul edecektir. Bu bağlamda meslek mensupları için vazgeçilmez ve göz ardı edilemez olan ahlaki değer ölçülerinin yüceliği, mesleğe girmek isteyenler yani aday meslek mensupları için de bir rehber ve mutlak ölçü olarak kabul edilmiş olacaktır.
Meslek Odalarının bu günkü uygulamada faaliyet gösteren “Disiplin Kurulları” nın çalışma titizliği kamu oyuna yeterince yansıtılamamıştır. Bunun temel nedeni kuruluşlarından bu yana faaliyet gösteren meslek odalarının büyük özveri ve titizlik içersinde mesleğin üstün niteliklerini ve koşullarını dikkate alarak yaptıkları işleri ve değerlendirmeleri kendi bünyelerinde muhafaza etme arzularıdır.
Yasal düzenleme gereği “Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler” görevlerini yaparken bağımsızdırlar. Bu bağlamda gerçekçidirler ve gerçekleri asla bilerek saptırmazlar. İşlerini dürüstlük, güvenirlilik ve tarafsızlık içerisinde işlerini yürütmek temel ilkeleridir. Meslek mensubu vergi yasalarının ve diğer yasaların yorumlanmasında; kendi düşünceleri ve yargısı ile oluşan yorumunu destekleyen yeterli dayanakların da olması koşulu ile kararlarında tarafsız olmak durumundadırlar.
Meslek mensubunun bir işverene bağlı olarak çalışması bağımsız davranmasını engellemeyeceği gibi mesleki bilgisini kullanmasını da engelleyemez.
Meslek; bilgi, özen, güvenirlilik olguları ile bütünleşmiş, iş disiplininin tüm özelliklerini içeren bir uğraş alanıdır. Meslek mensupları baskı altına alınamaz, meslek mensuplarının mesleki onur ve ahlakı her şeyin önündedir.
Meslek içerisinde hiyerarjik ilişkiler ve görev sorumlulukları önem arz eder. Yeminli Mali Müşavirler muhasebe işlerini ruhsatlı Serbest Muhasebeciler ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlere yaptırmayan işletmelerin işlerini yapamazlar. Bu bağlamda Yeminli Mali Müşavirler düzenledikleri raporlarda muhasebe işlerini yapan Serbest Muhasebeci , Serbest Muhasebeci Mali Müşavirleri belirtmekle yükümlüdürler.
Ülke gerçeklerini en iyi bilen, dürüst ve fedakarca çalışmaları ile bilinen meslek mensuplarının kendi içlerinde meslek ahlak ilkelerini belirlemeleri ve bu ilkeleri resmiyet kazanmadan önce de tavizsiz uygulamak suretiyle örnek oluşturmaları her türlü övgünün üzerindedir.
Bir serbest muhasebeci mali müşavir mesleki faaliyetlerini sürdürürken işini üstlendiği kişinin konuya ilişkin tüm yasal haklarını dikkate alırken kamu hukukunun kendisine yüklemiş bulunduğu görevleri de tavizsiz ve eksiksiz yerine getirmek zorundadır.
Meslek elemanı kendi alanında faaliyet gösteren meslektaşlarını kötüleyemez. Eğer kendi alanında faaliyet gösterenin bir hatasını görmüş veya kendisine veyahut da bir başka meslektaşına zarar veren bir davranışını görmüş ise bu takdirde konuyu meslek örgütüne aktarmayı tercih edecek, bireysel tavır koymalardan kaçınacaktır.
Mesleki faaliyet gerçekte bir kamu hizmeti sunma faaliyetidir. Dolayısıyla sunulan hizmetin niteliği önem arz etmektedir. Böyle bir meslek üstün vasıflı ve bilgili, dürüst her aşamada güven kazanmış kişilerce ifa edilebilir. Bu bir varsayım olarak kabul edilmelidir.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler iş elde etmek için reklam sayılabilecek faaliyetlerde bulunamazlar. Bu bağlamda “Tabela veya basılı kağıtlarında ruhsatname ile belirlenen mesleki unvanları dışında başka bir sıfat kullanamazlar.” (3568 sayılı yasa Md.44)
Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Meslek Ahlak Kuralları ile ilgili mecburi meslek kararı gereği olarak meslek mensuplarının bir gazete, dergi ya da benzeri duyuru araçlarından herhangi birinden yararlanarak reklam yapmaları yasaktır. Örneğin meslek mensubu basına bülten dağıtmak veya demeç vermek suretiyle kendi firmasının mesleki deneyim hizmetlerini yüceltemez ya da reklam konusu yapamaz.
Meslek mensubu herhangi bir yazar veya muhabir ile görüştüğünde, vereceği bilgilerin nasıl kullanılabileceğini kontrol edemeyeceğinden, muhabire meslek ahlak kurallarının gerektirdiği sınırlamaları açıklamalıdır. Ancak toplumun ilgilendiği konularda meslek mensubunun yaptığı yayınların ve verdiği demeçlerin haber programlarında verilmesi, yazı ve haber yazılması veya yazması reklam sayılmamaktadır.
Meslek mensuplarının gazete ve dergilerde yazı yazmaları, haber programları yapmaları yada kitap yazmaları durumunda, bunları yayımlayan yayımcı tarafından yapılacak övgülerde ve tanıtımlarda, yazar olan meslek mensubunun öz geçmişi, öğrenimi, mesleki unvanı, deneyimleri, mesleki şirket ortaklığı ve ifa ettiği belli başlı görevler yer alabilir. Bu övgü ve tanıtımlarda meslek unvanı dışında “vergi uzmanı”, “yönetim danışmanı”, “eski vergi dairesi müdürü”, “eski inceleme elemanı” gibi herhangi bir mesleki uzmanlığı gösteren bir ibare yani tanıtım kullanılamaz. Yazarlık ve akademik unvanların kullanılması reklam sayılmaz.
Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında” ki Yönetmeliğin 45. maddesi uyarınca “meslek mensupları unvanlarını kullanarak mesleki konularda ve bilimsel nitelikte gazete ve dergilerde devamlılık arz etmemek üzere yazı yazabilirler. Ancak yayıncılık yapamazlar”.
Eğitim seminerlerine katılma reklam sayılmaz.
Meslek mensubunun diğer meslektaşlarına mesleki hizmet sunmak üzere kişisel ilişkide bulunması veya önerilerini mektupla bildirmesi reklam olarak değerlendirilemez.
Meslek mensubu veya mesleki şirketin kullandığı yazışma kağıtları meslek onuruna yakışan biçimde düzenlenecek ve üzerinde şirket ve mesleki unvanlar dışında ayrı bir uzmanlık dalı belirtilmeyecektir. Bu kağıtlarda mesleki şirketin veya büronun unvanı, adresi, telefon, faks, internet ve benzeri iletişim numaraları, ortakların, vefat etmiş ortakların, kurucuların isimleri ve hizmet süreleri, ortaklardan ayrı olduklarını belirten bir çizgi ve başlık altında ayrılması koşuluyla çalıştırılan meslek mensuplarının adları, diğer şehirlerde iş birliği yapılan meslek mensupları ile şubelerinin adları yer alabilir.
Meslek mensupları ve yanlarında çalışan meslek mensupları ile görevli diğer personelin kullandıkları kartvizitler reklam sayılmamaktadır. Bu kartlar, yalnızca kart sahibinin adını ve soyadını, mesleki şirketin veya büronun unvanını, adres ve telefon – faks numaralarını, mesleki unvanı ile bürodaki yada şirketteki yönetici, ortak, danışman gibi unvanları içerebilir. Kartvizitlerde her hangi bir uzmanlık alanı yada eski görevlerini belirten rumuz veya unvanların yer alması reklam kapsamında olduğundan yasaktır.
“Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Meslek Ahlak Kuralları” ile ilgili mecburi meslek kararı uyarınca “Bağımlı çalışan meslek mensupları, ruhsatlarının türüne göre Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya Yeminli Mali Müşavir unvanlarını kullanabilirler. Ancak bağımlı meslek mensuplarının ticari faaliyetleri sırasında bu unvanlarını kullanmaları yasaktır.
Meslek mensubu veya mesleki şirketin yayınladığı bildirilerin, sirkülerlerin, bültenlerin, işe alma broşürlerinin bazı ticari konularda kendi personeli, müşterileri, avukatlar, bankalar, aracı kurumlar, akademik çevreler gibi mesleki ilişkilerin sürdürüldüğü kimselere gönderilmesi reklam olarak değerlendirilemez. İş için başvuranlara işe alınma görüşmelerine girmeyi düşünen öğrencilere özel olarak istemde bulunan kişilere ve öğrenim kuruluşlarına bu yayınların bir kopyasının verilmesi veya gönderilmesi reklam sayılmamaktadır.
Meslek mensupları büronun veya mesleki şirketin tanıtımı için özel dosyalar hazırlatabilir, katalog, basılı bloknot ve kalem kullanabilir. Bu tür bilgilendirmeler de reklam yasağı kapsamına dahil değildir.
Ruhsatlı meslek mensuplarından denetim ve tasdik işi yapanların mesleki hizmetlerinde tarafsızlıklarını (objektifliklerini) bozan işler yapmaları yasaktır. Ancak kamu görevi niteliğinde olan siyasi faaliyette bulunma, düşüncesini açıklayan yazı yazma, sanat faaliyetlerinden sayılan edebi eser yayımlama, avukatlık, gazetecilik ve öğretim üyeliği veya görevliliği yapmak meslekle bağdaşan işlerden sayılır. Yönetim danışmanlığı mesleki faaliyet sayıldığından mesleki faaliyetle birlikte sürdürülebilir.
Bu satırların yazarı 3568 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarih itibariyle Yeminli Mali Müşavir olmaya hak kazanmış olup, devamlı olarak sizlere bilgi sunduğu için bir kişisel tercih olarak mesleki faaliyette bulunmamaktadır.
Dr. Veysi SEVİĞ
Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F.
Mali Hukuk Anabilim Dalı Başkanı
1.GENEL AÇIDAN ETİK
Mesleki etik, mesleki faaliyetin sürdürülmesi aşamasında ahlaki ve mesleki ilkelere göre hareket etme disiplini olarak kabul edilebilir. Herhangi bir mesleğin ifasında meslek elemanları mesleki etiğe ne kadar bağlı kalırlarsa o meslek toplum indinde o kadar saygı ve güven kazanır.
Her mesleğin kamusal açıdan gereksinimi vardır. Bu gereksinim etik ilkelere uyumla kurumlaşır. Mesleki kararların etik, sosyal, teknolojik, ekonomik ve politik yönleri olabilir. Böyle bir yelpazenin gücünü ve konumunu belirleyen temel öğe etik yönüdür.
Etik özelliği bulunmayan eylemler, dengeleri bozacağı gibi yapılan işe güveni ve saygıyı da azaltmaktadır. Bu nedenle alınan kararların değerlendirilmesini yapacak olanların ahlaki standartlara olan ilgisi diğer ilkelere olan ilgisinden daha fazladır.
Zaman içinde ekonomik düzendeki istikrarsızlıklar işletmeleri sürekli değişime zorlamıştır. İşletmelerde karşılaşılan yapısal değişimlerde insan faktörünün rolü büyüktür.
Kişilerin davranışları işe bakış açıları işin yapımında gösterdikleri başarıların altında etik kurallara bağlılık ön plana çıkmaktadır. Çünkü her başarının arkasında yatan çalışanların bireysel başarılarıdır. Bireysel başarının temelinde de çalışkanlık kadar etik ilkelere bağlılık yatmaktadır.
İş yaşamında meslek elemanının kendisine tevdi edilen bir işi bütün özellikleri ile kavraması mesleki açıdan değerlendirerek kendisinden beklenen hizmeti mesleğinin özelliklerine uygun olarak vermesi meslek etiğinin gereklerindendir.
İşletmeler bireylerin oluşturduğu sosyal nitelikli kurumlardır. Meslek elemanları meslek gruplarının tanınmasında ve işlevinde güven duyulmasına bireysel olarak sorumluluk taşımaktadır. Meslek elamanının bireysel davranışı tüm meslek elemanlarını ilgilendirir.
Meslek elemanının mesleki ilkesi kendi alanında kendisinden hizmet bekleyenlere varsa yasaların elverdiği ölçüde; yoksa oluşmuş ilkelere göre faydalı olacak şekilde hizmet sunması şeklinde tanımlanabilir.
Meslek elemanı açık sözlü, doğru, çıkarlar doğrultusunda hareket etmeyen, işinin her aşamasında mesleki başarıyı düşünen kişidir.
Meslek elemanı mesleki faaliyeti nedeniyle edindiği bilgileri başkalarına zarar verecek şekilde kullanmamalıdır. Meslek elemanı işini yaparken kendi mesleğinin önemini ve ciddiyetini karşı tarafa kabul ettirebilecek bir davranışı sergilemelidir. Bu bağlamda yaptığı işin sorumluluğu üstlendiğini ihsas ettirecek bir davranış çizgisini sürdürmelidir.
II – MESLEKİ ETİK
Son yıllarda ülkemizde yaşanan olumsuzluklar ahlak ve güven bunalımını da beraberinde getirmiş bulunmaktadır. Bu bağlamda günlük yazılı ve görsel iletişim araçlarının devamlı işlediği konuların başında ahlak ve güven bunalımına yönelik olanlar gelmektedir.
Türkiye’ de ilk defa kamusal nitelikte bir mesleki örgüt olan Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Başkanlığı (TÜRMOB) “Meslek Ahlak Kuralları İle İlgili Mecburi Meslek Kararı” nı yayımlamak suretiyle örnek olabilecek bir uygulamayı başlatmış bulunmaktadır.
Meslek mensuplarını yücelten ve güvenilir olmanın önkoşulunu oluşturan bu karar 18 Ekim 2001 tarihinde Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
İlke olarak “Ruhsatlı bir meslek mensubu veya mesleki şirket, mesleki ve ahlaki standartlarla bağdaşmayan herhangi bir iş anlaşması yapamaz”.
Gerçekte ülkemizde özellikle “Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavir” olarak görev ifa eden meslek mensupları, bildikleri ve yaptıkları ile hayati önem arz eden bir işi sürdürmektedirler. Meslek elemanlarının kendi içerisinde bulunan ve sürdürülen iş ahlakı ve disiplini ile üstlenilen işlerin önemi bütünleşmiş, karşılaşılan olumsuzlarda meslek mensuplarına duyulan güven devamlı ön plana çıkmıştır.
Meslek ahlakı; ruhsatlı meslek mensuplarının yeterlilik; güvenirlilik, tarafsızlık, bağımsız karar alabilme, kendi kendilerini denetlemelerinin ve dürüstlüğünün simgesidir. Meslek ahlakı kuralları mesleki kararda tanımlanan meslek ahlakı anlayışını benimseyen ruhsatlı meslek mensuplarını yüceltecek, buna karşılık mesleki yaralayıcı ve karalayıcı davranışlara karşıda koruyacaktır.
Mesleki ahlak ilkeleri çerçevesinde toplum; ruhsatlı meslek mensuplarının ve muhasebe meslek şirketlerinin belli bir yasal düzenlemeden güç aldıklarını anlayacak, meslek mensupları için ahlakı değer ölçülerini her şeyden önce olduğu gerçeğini kabul edecektir. Bu bağlamda meslek mensupları için vazgeçilmez ve göz ardı edilemez olan ahlaki değer ölçülerinin yüceliği, mesleğe girmek isteyenler yani aday meslek mensupları için de bir rehber ve mutlak ölçü olarak kabul edilmiş olacaktır.
Meslek Odalarının bu günkü uygulamada faaliyet gösteren “Disiplin Kurulları” nın çalışma titizliği kamu oyuna yeterince yansıtılamamıştır. Bunun temel nedeni kuruluşlarından bu yana faaliyet gösteren meslek odalarının büyük özveri ve titizlik içersinde mesleğin üstün niteliklerini ve koşullarını dikkate alarak yaptıkları işleri ve değerlendirmeleri kendi bünyelerinde muhafaza etme arzularıdır.
Yasal düzenleme gereği “Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler” görevlerini yaparken bağımsızdırlar. Bu bağlamda gerçekçidirler ve gerçekleri asla bilerek saptırmazlar. İşlerini dürüstlük, güvenirlilik ve tarafsızlık içerisinde işlerini yürütmek temel ilkeleridir. Meslek mensubu vergi yasalarının ve diğer yasaların yorumlanmasında; kendi düşünceleri ve yargısı ile oluşan yorumunu destekleyen yeterli dayanakların da olması koşulu ile kararlarında tarafsız olmak durumundadırlar.
Meslek mensubunun bir işverene bağlı olarak çalışması bağımsız davranmasını engellemeyeceği gibi mesleki bilgisini kullanmasını da engelleyemez.
Meslek; bilgi, özen, güvenirlilik olguları ile bütünleşmiş, iş disiplininin tüm özelliklerini içeren bir uğraş alanıdır. Meslek mensupları baskı altına alınamaz, meslek mensuplarının mesleki onur ve ahlakı her şeyin önündedir.
Meslek içerisinde hiyerarjik ilişkiler ve görev sorumlulukları önem arz eder. Yeminli Mali Müşavirler muhasebe işlerini ruhsatlı Serbest Muhasebeciler ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlere yaptırmayan işletmelerin işlerini yapamazlar. Bu bağlamda Yeminli Mali Müşavirler düzenledikleri raporlarda muhasebe işlerini yapan Serbest Muhasebeci , Serbest Muhasebeci Mali Müşavirleri belirtmekle yükümlüdürler.
Ülke gerçeklerini en iyi bilen, dürüst ve fedakarca çalışmaları ile bilinen meslek mensuplarının kendi içlerinde meslek ahlak ilkelerini belirlemeleri ve bu ilkeleri resmiyet kazanmadan önce de tavizsiz uygulamak suretiyle örnek oluşturmaları her türlü övgünün üzerindedir.
Bir serbest muhasebeci mali müşavir mesleki faaliyetlerini sürdürürken işini üstlendiği kişinin konuya ilişkin tüm yasal haklarını dikkate alırken kamu hukukunun kendisine yüklemiş bulunduğu görevleri de tavizsiz ve eksiksiz yerine getirmek zorundadır.
Meslek elemanı kendi alanında faaliyet gösteren meslektaşlarını kötüleyemez. Eğer kendi alanında faaliyet gösterenin bir hatasını görmüş veya kendisine veyahut da bir başka meslektaşına zarar veren bir davranışını görmüş ise bu takdirde konuyu meslek örgütüne aktarmayı tercih edecek, bireysel tavır koymalardan kaçınacaktır.
Mesleki faaliyet gerçekte bir kamu hizmeti sunma faaliyetidir. Dolayısıyla sunulan hizmetin niteliği önem arz etmektedir. Böyle bir meslek üstün vasıflı ve bilgili, dürüst her aşamada güven kazanmış kişilerce ifa edilebilir. Bu bir varsayım olarak kabul edilmelidir.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler iş elde etmek için reklam sayılabilecek faaliyetlerde bulunamazlar. Bu bağlamda “Tabela veya basılı kağıtlarında ruhsatname ile belirlenen mesleki unvanları dışında başka bir sıfat kullanamazlar.” (3568 sayılı yasa Md.44)
Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Meslek Ahlak Kuralları ile ilgili mecburi meslek kararı gereği olarak meslek mensuplarının bir gazete, dergi ya da benzeri duyuru araçlarından herhangi birinden yararlanarak reklam yapmaları yasaktır. Örneğin meslek mensubu basına bülten dağıtmak veya demeç vermek suretiyle kendi firmasının mesleki deneyim hizmetlerini yüceltemez ya da reklam konusu yapamaz.
Meslek mensubu herhangi bir yazar veya muhabir ile görüştüğünde, vereceği bilgilerin nasıl kullanılabileceğini kontrol edemeyeceğinden, muhabire meslek ahlak kurallarının gerektirdiği sınırlamaları açıklamalıdır. Ancak toplumun ilgilendiği konularda meslek mensubunun yaptığı yayınların ve verdiği demeçlerin haber programlarında verilmesi, yazı ve haber yazılması veya yazması reklam sayılmamaktadır.
Meslek mensuplarının gazete ve dergilerde yazı yazmaları, haber programları yapmaları yada kitap yazmaları durumunda, bunları yayımlayan yayımcı tarafından yapılacak övgülerde ve tanıtımlarda, yazar olan meslek mensubunun öz geçmişi, öğrenimi, mesleki unvanı, deneyimleri, mesleki şirket ortaklığı ve ifa ettiği belli başlı görevler yer alabilir. Bu övgü ve tanıtımlarda meslek unvanı dışında “vergi uzmanı”, “yönetim danışmanı”, “eski vergi dairesi müdürü”, “eski inceleme elemanı” gibi herhangi bir mesleki uzmanlığı gösteren bir ibare yani tanıtım kullanılamaz. Yazarlık ve akademik unvanların kullanılması reklam sayılmaz.
Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında” ki Yönetmeliğin 45. maddesi uyarınca “meslek mensupları unvanlarını kullanarak mesleki konularda ve bilimsel nitelikte gazete ve dergilerde devamlılık arz etmemek üzere yazı yazabilirler. Ancak yayıncılık yapamazlar”.
Eğitim seminerlerine katılma reklam sayılmaz.
Meslek mensubunun diğer meslektaşlarına mesleki hizmet sunmak üzere kişisel ilişkide bulunması veya önerilerini mektupla bildirmesi reklam olarak değerlendirilemez.
Meslek mensubu veya mesleki şirketin kullandığı yazışma kağıtları meslek onuruna yakışan biçimde düzenlenecek ve üzerinde şirket ve mesleki unvanlar dışında ayrı bir uzmanlık dalı belirtilmeyecektir. Bu kağıtlarda mesleki şirketin veya büronun unvanı, adresi, telefon, faks, internet ve benzeri iletişim numaraları, ortakların, vefat etmiş ortakların, kurucuların isimleri ve hizmet süreleri, ortaklardan ayrı olduklarını belirten bir çizgi ve başlık altında ayrılması koşuluyla çalıştırılan meslek mensuplarının adları, diğer şehirlerde iş birliği yapılan meslek mensupları ile şubelerinin adları yer alabilir.
Meslek mensupları ve yanlarında çalışan meslek mensupları ile görevli diğer personelin kullandıkları kartvizitler reklam sayılmamaktadır. Bu kartlar, yalnızca kart sahibinin adını ve soyadını, mesleki şirketin veya büronun unvanını, adres ve telefon – faks numaralarını, mesleki unvanı ile bürodaki yada şirketteki yönetici, ortak, danışman gibi unvanları içerebilir. Kartvizitlerde her hangi bir uzmanlık alanı yada eski görevlerini belirten rumuz veya unvanların yer alması reklam kapsamında olduğundan yasaktır.
“Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Meslek Ahlak Kuralları” ile ilgili mecburi meslek kararı uyarınca “Bağımlı çalışan meslek mensupları, ruhsatlarının türüne göre Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya Yeminli Mali Müşavir unvanlarını kullanabilirler. Ancak bağımlı meslek mensuplarının ticari faaliyetleri sırasında bu unvanlarını kullanmaları yasaktır.
Meslek mensubu veya mesleki şirketin yayınladığı bildirilerin, sirkülerlerin, bültenlerin, işe alma broşürlerinin bazı ticari konularda kendi personeli, müşterileri, avukatlar, bankalar, aracı kurumlar, akademik çevreler gibi mesleki ilişkilerin sürdürüldüğü kimselere gönderilmesi reklam olarak değerlendirilemez. İş için başvuranlara işe alınma görüşmelerine girmeyi düşünen öğrencilere özel olarak istemde bulunan kişilere ve öğrenim kuruluşlarına bu yayınların bir kopyasının verilmesi veya gönderilmesi reklam sayılmamaktadır.
Meslek mensupları büronun veya mesleki şirketin tanıtımı için özel dosyalar hazırlatabilir, katalog, basılı bloknot ve kalem kullanabilir. Bu tür bilgilendirmeler de reklam yasağı kapsamına dahil değildir.
Ruhsatlı meslek mensuplarından denetim ve tasdik işi yapanların mesleki hizmetlerinde tarafsızlıklarını (objektifliklerini) bozan işler yapmaları yasaktır. Ancak kamu görevi niteliğinde olan siyasi faaliyette bulunma, düşüncesini açıklayan yazı yazma, sanat faaliyetlerinden sayılan edebi eser yayımlama, avukatlık, gazetecilik ve öğretim üyeliği veya görevliliği yapmak meslekle bağdaşan işlerden sayılır. Yönetim danışmanlığı mesleki faaliyet sayıldığından mesleki faaliyetle birlikte sürdürülebilir.
Bu satırların yazarı 3568 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarih itibariyle Yeminli Mali Müşavir olmaya hak kazanmış olup, devamlı olarak sizlere bilgi sunduğu için bir kişisel tercih olarak mesleki faaliyette bulunmamaktadır.
Dr. Veysi SEVİĞ
Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F.
Mali Hukuk Anabilim Dalı Başkanı
