LAL
Moderatör
Güneydoğu Anadolu bölgesinin konumu nedir, Güneydoğu Anadolunun Coğrafi konumu nasıldır
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ COĞRAFİ KONUMU VE ÖZELLİKLERİ
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Amanos ve Güneydoğu Toros yaylalarının önünde Suriye Platformuna doğru giderek alçalan ve yeryüzü şekilleri açısından tekdüzeliği ile dikkat çeken platolar alanı olarak nitelendirilir.
Ancak gerçekte doğal bölge olarak bu alan sınırlarımızda ona ermemekte,bir yandan Filistin bir yandan da Zagros etekleri boyunca Basra Körfezine doğru devam etmektedir.Dış kenarlarından doğal orman yetiştirme ortamına daha nemli dağlık alanlar,iç kenarından da Suriye Arabistan çölünün kuzeye doğru sokulmuş olan bölge,hilale benzeyen bir yayılım alanı göstermektedir.Bir ucundan öbür ucuna,güneydeki çölü dolanarak bir yay çizen bu bölge bütün tarih boyunca kendi içindeki ülkeleri birbirlerine gerekse bunları daha uzaklardaki ülkelere bağlayan yolların doğal güzergahı olmuş bu yol boyunca toplumlar ya birbirleri ile barış içinde ticaret yaparak ya da savaşarak kültür alışverişinde bulunmuşlardır.
Bu alan milattan binlerce yıl önce gelişen ilk büyük uygarlıkların ve özellikle verimli alanları ile ilk etkili tarımcılığın gelişme alanı olarak ün yaymıştır.Tüm bu özellikleri ile bölgeye Tarih ve Arkeoloji Bilim Adamları
tarafından “Bereketli Hilal” adı verilmiştir.
Günümüz sınırlarında Güneydoğu Anadolu Bölgesi Bereketli Hilal’in birbirinden çöller ile ayrılmış iki uzak ucunun birleştiği kesiştiği,kuzeye doğru en çok sokulduğu ve en büyük genişliğe eriştiği orta kesimini oluşturur.
Bu nedenlere bağlı olarak oldukça geniş olanaklara sahip olan bölge yok şebekesi bakımından adeta bir düğüm noktası durumunda olmuştur.
Bölge içindeki özel konumu nedeniyle her daim yerleşime sahne olan Urfa-Adıyaman bölgesine gelince 130´150km2’lik alanda,kuzeyde Antitoros dağlarının hakim kireçtaşı kayalıkları kenarında güneyde Fırat doğuda ise;bazalt platosu ile kaplı bu alanda karşımıza çıkmaktadır.
Yerleşmemizin yer aldığı Urfa Bölgesi;36-38 boylam dereceleri arasında olup,kuzey-batı ve güneyinde Fırat doğusunda ise;yine Fırat’ın kollarından biri olan Habur ırmağı ile sınırlandırılmıştır.Doğusunda Mardin,batısında Gaziantep,kuzeybatısında Adıyaman ve kuzeyinde de Diyarbakır ile çevrilmiş,güneyinde Suriye ile sınır halinde yer almaktadır.Doğu ile Batı dünyasını kültür ve ticaret bakımından birbirine bağlayan eski ve en önemli yollar sisteminin bir düğüm noktası oluşu bütün bu bölgede çok eskiden beri parlak bir medeniyet seviyesine ulaşmış kentlerin kurulmasını hazırlamıştır.
Burada 1894’ten beri Fransız Gautier,1946 Kılıç Kökten ile devam eden araştırmalar ve kazılar neticesinde Paleolitik ve Neolitik(M.Ö.8000-5000),Kalkolitik(M.Ö.5000-3000),Tunç Çağlarına ait yüzlerce yerleşim alanı bulunmuştur.(Lev.1-Harita 1)
Coğrafi Konum :Türkiye’nin güneydoğusunda yer alır.Nüfus miktarı ve yüzölçümü ile en küçük bölgemizdir.Türkiye yüzölçümünün %7,5’unu kaplayarak bölgeler arasında yedinci sırada bulunur.
Yeryüzü Şekilleri :Bölge olarak ova ve platolarla kaplıdır.Yer şekilleri tarıma elverişlidir.Batıdan doğuya doğru ve güneyden kuzeye gidildikçe yükseklik artar.Karacadağ volkan konisi (1919m) ile Mardin-Midyat eşiği
(1200-1300m)yükseltinin fazla olduğu yörelerdir.Şanlıurfa,Gaziantep,Adıyaman platolarının ortalama yükseltisi 500-1000m arasındadır.
Akarsu ve Gölleri :Başlıca akarsuları kaynağını Doğu Anadolu Bölgesi’nden alan Dicle ve Fırat’tır.Fırat’ın
Nizip,Göksu kolları,Dicle’nin ise;Botan,Garzan,Batman kolları bölgeye yayılmıştır.Bölgede tabii göl yoktur.
Sadece Fırat ve Dicle üzerine kurulmuş baraj gölleri yer alır.
İklim ve Bitki Örtüsü :Özellikle bölgenin batısında Akdeniz ikliminin genel özellikleri görülür.Yazları sıcak ve kuraktır.Bunun başlıca nedeni;güneyden esen sıcak ve kavurucu rüzgarlardır.Batıdan doğuya gidildikçe ve alçak yerlerden yükseklere çıkıldıkça Akdeniz ikliminin etkisi zayıflar,karasal iklimin etkisi belirginleşir.
Bölgede yağışın çoğu kış aylarında görülür.Yıllık yağış toplamı 500-600 mm’dir.İç Anadolu’ya oranla fazla ve Marmara kadar yağış almasına karşın bölgede yaz aylarında şiddetli bir kuraklık yaşanır.Çünkü yaz ayları çok sıcaktır.Buna bağlı olarak da buharlaşma fazladır.
Ülkemizin en yüksek Şanlıurfa (46,5°C)ve Diyarbakır (46.2°C) da görülmüştür.Sıcaklığın bu kadar şiddetli buharlaşmaya neden olmuştur.Dolayısıyla yazın Türkiye’nin sulamaya en çok ihtiyaç duyulan bölgesidir. Kış
ayları yüksek yerlerde soğuk geçer.Kar yağışı ve don olaylarına sıkça rastlanılır.
Doğal bitki örtüsü iklim özelliklerine göre yer yer değişikler gösterir.En çok bozkırlar görülür.Bozkırlar daha çok yüksek olmayan yerlerde yaygındır.Güneydoğu Torosların eteklerinde ve Mardin-Midyat eşiği’nde yüksekliğin artmasına bağlı olarak yağışlar artar.Meşe ormanlarına ve çalılıklara rastlanır.Akarsu boylarında söğüt ve kavak ağaçları yetişir.Orman oranı bakımından %3 ile sonuncudur.
Tarım ve Hayvancılık :Bölge ekonomisinde tarım ve hayvancılık önemli bir yere sahiptir.Tarıma elverişli geniş düzlüklerin bulunması ve ayrıca toprağın verim gücünün fazla olması üretimi arttırmaktadır.Ekili-dikili alanlar bakımından %20 ile dördüncü sıradadır.
Bozkırların geniş yer kaplaması küçükbaş hayvancılığı önemli hale getirmiştir.En çok koyun ve keçi yetiştirilir.
Güneydoğu Torosların eteklerinde ve Mardin-Midyat eşiğinde kıl ve tiftik keçisi beslenir.Bu bölgede küçükbaş hayvancılık ile birlikte yağ,peynir.yün gibi hayvansal ürünlerinde ticareti yapılmaktadır.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ COĞRAFİ KONUMU VE ÖZELLİKLERİ
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Amanos ve Güneydoğu Toros yaylalarının önünde Suriye Platformuna doğru giderek alçalan ve yeryüzü şekilleri açısından tekdüzeliği ile dikkat çeken platolar alanı olarak nitelendirilir.
Ancak gerçekte doğal bölge olarak bu alan sınırlarımızda ona ermemekte,bir yandan Filistin bir yandan da Zagros etekleri boyunca Basra Körfezine doğru devam etmektedir.Dış kenarlarından doğal orman yetiştirme ortamına daha nemli dağlık alanlar,iç kenarından da Suriye Arabistan çölünün kuzeye doğru sokulmuş olan bölge,hilale benzeyen bir yayılım alanı göstermektedir.Bir ucundan öbür ucuna,güneydeki çölü dolanarak bir yay çizen bu bölge bütün tarih boyunca kendi içindeki ülkeleri birbirlerine gerekse bunları daha uzaklardaki ülkelere bağlayan yolların doğal güzergahı olmuş bu yol boyunca toplumlar ya birbirleri ile barış içinde ticaret yaparak ya da savaşarak kültür alışverişinde bulunmuşlardır.
Bu alan milattan binlerce yıl önce gelişen ilk büyük uygarlıkların ve özellikle verimli alanları ile ilk etkili tarımcılığın gelişme alanı olarak ün yaymıştır.Tüm bu özellikleri ile bölgeye Tarih ve Arkeoloji Bilim Adamları
tarafından “Bereketli Hilal” adı verilmiştir.
Günümüz sınırlarında Güneydoğu Anadolu Bölgesi Bereketli Hilal’in birbirinden çöller ile ayrılmış iki uzak ucunun birleştiği kesiştiği,kuzeye doğru en çok sokulduğu ve en büyük genişliğe eriştiği orta kesimini oluşturur.
Bu nedenlere bağlı olarak oldukça geniş olanaklara sahip olan bölge yok şebekesi bakımından adeta bir düğüm noktası durumunda olmuştur.
Bölge içindeki özel konumu nedeniyle her daim yerleşime sahne olan Urfa-Adıyaman bölgesine gelince 130´150km2’lik alanda,kuzeyde Antitoros dağlarının hakim kireçtaşı kayalıkları kenarında güneyde Fırat doğuda ise;bazalt platosu ile kaplı bu alanda karşımıza çıkmaktadır.
Yerleşmemizin yer aldığı Urfa Bölgesi;36-38 boylam dereceleri arasında olup,kuzey-batı ve güneyinde Fırat doğusunda ise;yine Fırat’ın kollarından biri olan Habur ırmağı ile sınırlandırılmıştır.Doğusunda Mardin,batısında Gaziantep,kuzeybatısında Adıyaman ve kuzeyinde de Diyarbakır ile çevrilmiş,güneyinde Suriye ile sınır halinde yer almaktadır.Doğu ile Batı dünyasını kültür ve ticaret bakımından birbirine bağlayan eski ve en önemli yollar sisteminin bir düğüm noktası oluşu bütün bu bölgede çok eskiden beri parlak bir medeniyet seviyesine ulaşmış kentlerin kurulmasını hazırlamıştır.
Burada 1894’ten beri Fransız Gautier,1946 Kılıç Kökten ile devam eden araştırmalar ve kazılar neticesinde Paleolitik ve Neolitik(M.Ö.8000-5000),Kalkolitik(M.Ö.5000-3000),Tunç Çağlarına ait yüzlerce yerleşim alanı bulunmuştur.(Lev.1-Harita 1)
Coğrafi Konum :Türkiye’nin güneydoğusunda yer alır.Nüfus miktarı ve yüzölçümü ile en küçük bölgemizdir.Türkiye yüzölçümünün %7,5’unu kaplayarak bölgeler arasında yedinci sırada bulunur.
Yeryüzü Şekilleri :Bölge olarak ova ve platolarla kaplıdır.Yer şekilleri tarıma elverişlidir.Batıdan doğuya doğru ve güneyden kuzeye gidildikçe yükseklik artar.Karacadağ volkan konisi (1919m) ile Mardin-Midyat eşiği
(1200-1300m)yükseltinin fazla olduğu yörelerdir.Şanlıurfa,Gaziantep,Adıyaman platolarının ortalama yükseltisi 500-1000m arasındadır.
Akarsu ve Gölleri :Başlıca akarsuları kaynağını Doğu Anadolu Bölgesi’nden alan Dicle ve Fırat’tır.Fırat’ın
Nizip,Göksu kolları,Dicle’nin ise;Botan,Garzan,Batman kolları bölgeye yayılmıştır.Bölgede tabii göl yoktur.
Sadece Fırat ve Dicle üzerine kurulmuş baraj gölleri yer alır.
İklim ve Bitki Örtüsü :Özellikle bölgenin batısında Akdeniz ikliminin genel özellikleri görülür.Yazları sıcak ve kuraktır.Bunun başlıca nedeni;güneyden esen sıcak ve kavurucu rüzgarlardır.Batıdan doğuya gidildikçe ve alçak yerlerden yükseklere çıkıldıkça Akdeniz ikliminin etkisi zayıflar,karasal iklimin etkisi belirginleşir.
Bölgede yağışın çoğu kış aylarında görülür.Yıllık yağış toplamı 500-600 mm’dir.İç Anadolu’ya oranla fazla ve Marmara kadar yağış almasına karşın bölgede yaz aylarında şiddetli bir kuraklık yaşanır.Çünkü yaz ayları çok sıcaktır.Buna bağlı olarak da buharlaşma fazladır.
Ülkemizin en yüksek Şanlıurfa (46,5°C)ve Diyarbakır (46.2°C) da görülmüştür.Sıcaklığın bu kadar şiddetli buharlaşmaya neden olmuştur.Dolayısıyla yazın Türkiye’nin sulamaya en çok ihtiyaç duyulan bölgesidir. Kış
ayları yüksek yerlerde soğuk geçer.Kar yağışı ve don olaylarına sıkça rastlanılır.
Doğal bitki örtüsü iklim özelliklerine göre yer yer değişikler gösterir.En çok bozkırlar görülür.Bozkırlar daha çok yüksek olmayan yerlerde yaygındır.Güneydoğu Torosların eteklerinde ve Mardin-Midyat eşiği’nde yüksekliğin artmasına bağlı olarak yağışlar artar.Meşe ormanlarına ve çalılıklara rastlanır.Akarsu boylarında söğüt ve kavak ağaçları yetişir.Orman oranı bakımından %3 ile sonuncudur.
Tarım ve Hayvancılık :Bölge ekonomisinde tarım ve hayvancılık önemli bir yere sahiptir.Tarıma elverişli geniş düzlüklerin bulunması ve ayrıca toprağın verim gücünün fazla olması üretimi arttırmaktadır.Ekili-dikili alanlar bakımından %20 ile dördüncü sıradadır.
Bozkırların geniş yer kaplaması küçükbaş hayvancılığı önemli hale getirmiştir.En çok koyun ve keçi yetiştirilir.
Güneydoğu Torosların eteklerinde ve Mardin-Midyat eşiğinde kıl ve tiftik keçisi beslenir.Bu bölgede küçükbaş hayvancılık ile birlikte yağ,peynir.yün gibi hayvansal ürünlerinde ticareti yapılmaktadır.
