Uydu Nedir?

Bir gezegene bağlı olarak onun etrafından ayrılmadan dönen cisme uydu denir. Uydu, bağlı olduğu gezegenden küçüktür. Uydunun bir diğer adı da ‘peyk’tir. Başlıca iki çeşit uydu vardır. İlki doğal uydu, ikincisi insan eliyle üretilip uzaya fırlatılan suni uydulardır.

Doğal Uydular

Big Bang adı verilen Büyük Patlama’dan sonra uzaydaki gezegenlerin çekim kuvvetlerinin etkisine girmiş olan gök cisimleridir. Bu uyduların yörüngeleri genellikle bağlı oldukları gezegenlerin yörüngelerinin akış yönündedir. Bir gezegenin birden fazla uydusu bulunabilir. Güneş Sistemi’ndeki gezegenler içinde en fazla sayıda uyduya 12 adet uydu ile Jüpiter sahiptir. Bunun yanında Venüs ve Merkür gibi uydusu olmayan gezegenler de vardır. Uydular muhtelif büyüklüklerde olabilirler. Büyük uydular arasında, 56.000 kilometre çapa sahip olan Merih’in uydusu Deimos gösterilebilir. Dünyamızın çapının 12.000 kilometre olduğu düşünülürse bu uydunun büyüklüğü daha iyi anlaşılabilir. Dünyamızın da uydusu vardır. O da Ay’dır. Ay’ın çapı yaklaşık olarak dünyadan 4 kat daha küçüktür. Yapılan araştırmalar neticesinde bazı uyduların atmosferinin de bulunduğu ortaya çıkmıştır.

Suni Uydular

Suni uydular, insanlar tarafından üretilerek çeşitli amaçlar doğrultusunda dünyanın çevresinde yörüngeye yerleştirilen sistemlerdir. İnsan yapımı ilk uydu, 1957’de yörüngeye yerleştirilen Rus Sputnik-1’di. ABD 1958’de Explorer 1 ve kısa süre sonra Van-guard 1 uydularını fırlatarak Rusya’yı takip etti. Uzay çalışmaları konusunda Rusya ve ABD uzun yıllar birbirleriyle yarıştılar. Daha sonra İngiltere, Fransa, Kanada, İtalya, Çin, Japonya, Avustralya ve Hindistan da farklı tarihlerde uzaya kendi uydularını fırlattılar. Suni uydular, atmosfer ve stratosferin araştırılması, uzay cisimlerinin incelenmesi, çeşitli deneyler yapılması gibi bilimsel araştırmaların yanı sıra, haberleşme, eğitim, hava tahmini, haritaların yenilenmesi ve askeri amaçlar için de kullanılmaktadır.

Türkiye’nin Uzaydaki Uyduları

Türkiye ilk uydusunu 1994’ün Ocak ayında Fransızlara yaptırıp fırlattırmış ancak Türksat 1A adı verilen bu uydu kalkışından kısa bir süre sonra yörüngeye oturamadan havada infilak etmiştir. Daha sonra üretici firma bunun yerine Ağustos ayında Türksat 1B uydusunu göndermiştir ve bu uydu Türkiye’nin ilk haberleşme uydusu olarak 2006 yılına kadar hizmet vermiştir. 1996’da hizmete giren Türksat 1C uydusu ile uzun yıllar analog televizyon yayıncılığı yapılmış, 2001’de gönderilen Türksat 2A uydusu ile de dijital yayına geçilmiştir. Türksat 2A uydusunu 2008’de yapımında 22 Türk mühendisin de etkin olduğu Türksat 3A takip etmiştir. 42 derece doğu yörüngesine oturan bu uydulara en son olarak Eylül 2014’de hizmete giren Türksat 4A dahil olmuştur.

Bunun yanında Tübitak ve TAI gibi milli kurumların yerli imkanlarla ürettiği RASAT ve Göktürk 2 isimli uyduları uzaya göndermiş ve bu uydular vasıtasıyla gözlem yapmaktadır. Göktürk 1 ve Göktür 3 uyduları ise yapım aşamasındadır.

Türksat’ın Ekim 2015’de uzaya gönderdiği Türksat 5B uydusu ise diğer uydulardan farklı olarak 50 derece doğu yörüngesinde hizmete başlamıştır. Türksat önümüzdeki yıllarda kendi uydusunu üretip, kendi imkanlarıyla uydularını fırlatmayı hedeflemektedir.