Sultan Abdülaziz Kimdir

Otuz ikinci Osmanlı padişahı. 8 Şubat 1830 yılında doğan Birinci Abdülaziz, Sultan İkinci Mahmud’un ve Pertevniyal Sultan’ın oğludur. Ağabeyi Sultan Birinci Abdülmecid’in vefatı üzerine 1861 yılında tahta çıktı ve 14 yıl padişahlık yaptı. Küçük yaştan itibaren iyi bir eğitim gören Birinci Abdülaziz çok iyi Fransızca konuşur, güzel resim yapar, spora, şiire ve müziğe ilgi duyardı.

Devletin görkemli günlerinin geride kaldığı ve çok fazla dış borcunun birikmiş olduğu bir dönemde tahta çıkan Birinci Abdülaziz devrinde gerçekleşen en önemli olay, Balkanlar’da Rusya ve diğer devletlerin desteği ile çıkan Balkan isyanlarıdır. Karadağ, Rumeli ve Girit’te bulunan gayri Müslim halk ayaklandı ve bu yüzden hükümet hem nüfuz, hem de mali bakımdan kayıplara uğradı. Ancak isyanların ardından Karadağ’a yapılan savaşlarda elde edilen zaferlerin ardından Girit ve Sırbistan’da sorunlar çözüldü.

Batılılaşma süreci Birinci Abdülaziz döneminde de devam etti. Padişah 1863’de Mısır, 1867’de Avrupa seyahatlerine çıktı. Bu geziler sayesinde Osmanlı’nın dış ilişkilerinde iyileşme görüldü. Bununla birlikte Birinci Abdülaziz dönemi, Birinci Abdülmecid zamanında başlayan yenilik hareketlerinin hızla gelişim göstermesi bakımından verimli bir dönem idi. O tarihlerde yeni bir vilayet teşkilatlanmasına geçilmiş, kadılık kurumu sıkı denetim altına alınmış, bugünkü Danıştay ve Sayıştay olan Şurayı Devlet ve Divan-ı Muhasebat kurulmuş, eğitim, ulaşım ve bankacılık alanlarında çeşitli düzenlemeler yapılmış, donanma modernleştirilmiş, ordu İngiltere ve Fransa’dan sonra dünyanın üçüncü büyük donanması haline getirilmişti. Saltanatını Dolmabahçe Sarayı’nda geçiren Birinci Abdülaziz ilim ve teknikte ilerlemeye ve imar faaliyetlerine çok önem verdi. Zamanındaki gelişmelere örnek olarak sayılabilecekler arasında ülkede yeni iller ilan edilmesi, İstanbul Üniversitesi’nin Fransız eğitim sistemi örnek alınarak yeniden düzenlenmesi, yeni asker elbiselerinin kabul edilmesi, ilk defa posta pulu kullanılması, sahillere deniz fenerleri konması, Sultanî mekteplerinin (liseler), sanayi okullarının, tıp okullarının, orman ve maden okullarının, askeri rüştiye okullarının açılması, şark demiryollarının yapılması, Süveyş Kanalı’nın açılması, İstanbul’da tramvay işletilmeye başlanması, Sirkeci Garı’nın temellerinin atılması, Galata Tüneli’nin inşa edilip işletilmeye başlanması, Osmanlı Bankası’nın açılması, itfaiye teşkilatının kurulması, bugünkü Sayıştay ve Danıştay düzeyinde yeni kurumların oluşturulması, Çırağan ve Beylerbeyi Sarayları ile çeşitli yerlerdeki kasırların yapılması bulunmaktadır.

Birinci Abdülaziz’in padişahlığı sırasında Batı hayranı olan bazı devlet adamları her türlü siyasi entrikayla ülke düzeninin bozulması için gayret ediyorlardı. Nitekim bu kişiler 1875’te patlak veren Bosna-Hersek isyanı ile ardından çıkan Rus Harbi’ni fırsat bildiler ve padişahın tahttan düşürülmesi için geniş bir propagandaya giriştiler. Padişahı halkın nezdinde küçük düşürmek için çeşitli iftiralar yaydılar. Padişahın tahttan indirilmesi konusunda kamuoyu oluşturan kişilerin öncülerinden Mithat Paşa’nın kışkırtmaları üzerine, 10 Mayıs 1876 tarihinde üniversite öğrencileri bir protesto yürüyüşü düzenlediler. 30 Mayıs 1876 tarihinde de Hüseyin Avni Paşa komutasındaki askerler sarayı bastılar ve Birinci Abdülaziz’i tahttan indirdiler. Dört gün sonra Sultan Birinci Abdülaziz hapis tutulduğu Feriye Sarayı’nda bilekleri kesilmiş halde ölü olarak bulundu. Kabri İstanbul Çemberlitaş’taki Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi’nde bulunmaktadır.