Rasyonalizm Nedir?

Rasyonalizm, bilginin kaynağının ne olduğu konusunda ortaya atılan farklı görüşlerden biri; akılcılık. Akıl yürütme ve düşünce üzerinde duran görüştür. Bu görüşe göre, akıl yoluyla tespit edilmiş mecburi ve kesin bilgi örneği mantık ve matematikten ibarettir. İlk rasyonalist düşünürün Sokrates olduğu kabul edilir. Düşüncelerine dair yazılı hiçbir eser bırakmadığından Sokrates’in düşünceleri öğrencisi olan Platon’un (Eflatun) eserlerinden öğrenildi. Sokrates, bilgilerin doğuştan geldiğine inanırdı. Bunu ispatlamak için, hiç matematik bilgisi olmayan birine sorulan sorularla geometri öğretilemeyeceği, bu soruların sadece o kişide doğuştan var olan bilgi ve düşüncelerini canlandırabileceği görüşüyle hareket etti. Sokrates’in bu yöntemi soru-cevap sanatı olarak tanımlanır. Bu yöntem üç aşamadan meydana gelir: Soru sorma, irca (alay etme), mayotik (doğurtma). Bu yöntemdeki amaç, kavrama ulaşmaktır. Sokrates, kavram yoluyla yargılara sağlam bir temel oluşturacağına inanır ve üzerinde durduğu ana konu ahlaktır. Erdemin ve ahlak sahibi olmanın, insanları mutlu olmaya ulaştıracak en önemli yollardan biri olduğunu, bu sebepten ötürü de erdemin bilgi olduğunu ifade etmiştir.

Sokrates’ten sonra bu akımın öncüleri Platon (Eflatun), Aristoteles, Farabi, Descartes, Leibniz, Hegel oldu. Sokrates’ten yola çıkan bu düşünürlerin her biri rasyonalizmi kendilerine göre yorumlayarak ifade ettiler.