Kadı Burhaneddin Kimdir

Kadı Burhaneddin 1345-1398 yılları arasında yaşamış Türk devlet adamı ve Divan edebiyatı şairi. Bu yazımızda Burhaneddin’in hayatı ve eserleri hakkında bilgiler sunacağız. Burhaneddin Ahmet Bey Kayseri’de doğmuş ve 21 yaşında kadılık görevini üstlenmiştir.

Siyasi alanda büyük başarılar göstermiş, Eretna Devleti’nin iç karışıklıklarından yararlanarak yükselip yönetimi ele geçirmiştir. En sonunda 1381’de de Eretna Devleti’ne son verip kendi devletini kurmuştur. Sivas merkezli bu devlete Kadı Burhaneddin Devleti adını vermiş ve bu devletin 18 yıl hükümdarlığını yapmıştır. Aynı dönem içinde yaşadığı Anadolu beyliklerinden Candaroğulları, Karamanoğulları, Tacettinoğulları, Erzincan ve Amasya Emirlikleri’yle mücadeleye girişmiş ve bunlara üstünlüğünü kabul ettirmiştir. Kadı Burhaneddin Bey Memlukların elinde bulunan Malatya’yı istemiş, bu nedenle Memluklular ile arası açılmış, fakat Timur’un Anadolu’ya yaklaşıp tehlike oluşturması üzerine bozulan ilişkiler tekrar düzelmiştir.

Kadı Burhaneddin Bey Akkoyunlu Devleti ile de iyi ilişkiler kurmuş, dahası Akkoyunlu Hükümdarı Ahmet Bey, Karakoyunlu hükümdarına yenilince Kadı Burhaneddin’e sığınmıştır.

Kadı Burhaneddin Bey Osmanlı Devleti ile de önceleri iyi ilişkiler içinde olmuş, Yıldırım Beyazıd’ın Anadolu Türk birliğini kurma çalışmaları sırasında, Timur’un Anadolu’yu tehdit etmeye başlamasına kadar geçici olarak bozulmuş, daha sonra bu iki devlet arasında tekrar dostluk kurulmuş ve devam etmiştir.

Kadı Burhaneddin Bey Kayseri’deki Karamanoğlu valisini tutsak alıp öldürmüş, Akkoyunlularla savaş başlatmıştır. Akkoyunlu Hükümdarı Osman Bey savaşı kazanmış ve 1398’de Kadı Burhaneddin Bey’i idam ettirmiştir. Kadı Burhaneddin Bey ölünce yerine 14 yaşındaki oğlu Alaettin Ali geçmiş, ancak çok küçük olması nedeniyle 1389’da Sivas halkı aralarında anlaşarak şehri Yıldırım Beyazıd’a teslim etmiştir. Ali Bey de bir süre sonra Osmanlı Devleti’nin hizmetine girmiştir.

Kadı Burhaneddin bu siyasal uğraşları yanında edebiyat ve özellikle şiir ile yakından meşgul olmuş ve özellikle gazel, tuyuğ ve rubailerle dolu büyük bir divan ortaya çıkarmıştır. Türk edebiyatında aruz veznini Türkçeye uygulayıp Divan şiirinin ve Divan edebiyatının ortaya çıkması sürecine öncülük eden büyük bir Anadolu şairi olarak anılır.