SüKuN
Harbi Aktif Üye
TÜRK BAYRAĞI TÜZÜĞÜ
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 25.1.1985, No : 85/9034
Dayandığı Kanunun Tarihi : 22.9.1983, No : 2893
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi: 17.3.1985, No : 18697
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 24,S. 2095
BİRİNCİ BÖLÜM
Kapsam ve Deyimler
Kapsam
Madde 1 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Bu Tüzük; Türk Bayrağının ve özel bayrakların standartlarını, bayrağın hangi kumaşlardan yapılacağını, hangi kapalı yerlere konulacağını, nerelere fon olarak takılacağı veya asılacağını, kamu kurum ve kuruluşlarında ve bunlar dışındaki erlerde ne zaman ve nasıl çekileceğini, nasıl katlanacağını, Türk Silahlı Kuvvetleri yüzer birliklerinde ve Türk bandıralı ticaret gemilerinde Bayrak çekme ve indirme zamanlarını Bayrak çekilirken ve indirilirken yapılacak törenlere dair hususları, kimlerin tabutlarına bayrak örtülebileceğini, ulusal geleneklere göre Bayrağın diğer kullanılma şekli ve yerleri ile Türk Bayrağı Kanununun uygulanmasına dair diğer esasları kapsar.
Deyimler
Madde 2 - Bu Tüzükte geçen deyimlerden :
A) Bayrak, Türk Bayrağı,
B) Uçkurluk, Bayrağın, ipin geçeceği, beyaz kumaştan, Bayrak enince yapılmış bölümü,
C) Uçum kenarı, Bayrağın uçkurluk karşısına gelen kenarı,
D) Üst kenar, çekildiği zaman Bayrağın üste gelen kenarı,
E) Alt kenar, çekildiği zaman Bayrağın alta gelen kenarı,
F) Uçkurluk dış kenarı, uçkurluğun direğe gelen kenarı,
G) Uçkurluk iç kenarı, uçkurluğun kumaşa dikilen kenarı,
H) En, Bayrağın üst ve alt kenarları arasındaki uzaklık,
İ) Boy, uçkurluk dış kenarıyla uçum kenarı arasındaki uzaklık,
J) Bayrak merkezi, Bayrak dikdörtgeninin köşegenlerinin kesiştiği nokta,
K) Bayrak ekseni, Bayrak merkezinden üst ve alt kenarlara paralel olarak geçtiği farzedilen çizgi,
anlamına gelir.
İKİNCİ BÖLÜM
Bayrağın Kumaşı, Standartları ve Direği
Bayrağın kumaşı
Madde 3 - (Değişik: 17/7/1995 - 95/7075 K.)
A) Bayrak, 4 üncü maddede belirtilen standartlarda, al zemin üzerine beyaz
ay yıldız konmak suretiyle aşağıda gösterilen kumaşlardan yapılır.
1- % 100 naylon,
2- % 100 poliyester,
3- % 50 ipek + % 50 yün,
4- % 50 ipek + % 50 naylon veya poliyester,
3 ve 4 numaralarda belirtilen kumaşlardan yapılan bayraklar özel hallere
münhasırdır.
B) Al ve beyaz renklerin kodları aşağıda gösterilmiştir.
1) Al rengin koordinatları;
Parlaklık (aydınlık) = 27,5
Kırmızılık-yeşillik = 44,8
Sarılık-mavilik = 15,6
olarak alınır ve en çok 3 NBS renk farkı kabul edilir.
2) Ay yıldızın beyazlığı, 460 nanometre dalga boyundaki yansıma yüzdesinin
iki katıyla 620 nanometre dalga boyundaki yansıma yüzdesinin farkı ipek ve sentetik karışımı kumaşlarda en az % 15, diğerlerinde en az % 60 olmalıdır.
Bayrağın yapımında kullanılacak kumaş ve maddelerle ilgili ayrıntılar mecbu-
ri Türk Standardında gösterilir.
Bayrak üreten işletmeler T.S.E. belgesi almak zorundadır.
Bayrağın standartları
Madde 4 - Bayrak, aşağıda gösterilen standartlara göre yapılır : (Ek:1)
A) Bayrağın boyu, eninin bir buçuk katıdır,
B) Ay ve yıldızın meydana getirilmesi için çizilen çemberlerin merkezleri
eksen üzerinde bulunur.
C) Ay, iç ve dış çemberlerinin birbirini kesmesinden meydana gelir,
D) Ayın dış çemberinin çapı, Bayrak eninin yarısına eşittir, merkezi,uç-
kurluğun iç kenarından Bayrak eninin yarısına eşit uzaklıktadır,
E) Ayın iç çemberinin çapı, Bayrak eninin onda dördüne eşittir, merkezi,
dış çember merkezinden uçum yönüne doğru Bayrak eninin 0,0625 katı uzaklıktadır,
F) Ayın ağzı uçum yönüne bakar,
G) Yıldız, çapı Bayrak eninin dörtte birine eşit olan ve beş eşit parçaya
bölündüğü farzedilen bir çemberin bölüşme noktaları birer atlanarak meydana
getirilir, yıldızın uçlarından biri, Bayrak ekseniyle ayın iki ucundan geçtiği
farzedilen çizginin kesiştikleri nokta üzerindedir, bu noktaya iç çemberin ek-
seni kestiği nokta arasındaki uzaklık, Bayrak eninin üçte birine eşittir,
H) Uçkurluğun genişliği, Bayrak eninin otuzda biridir.
Bayrağın ebadı
Madde 5 - Bayrağın eni, 50 santimetre veya katlarıdır.
Eni, 750 santimetreye kadar olan Bayrakların standartları, Tüzüğe ekli çizelgede gösterilmiştir.(Ek: 2)
Binek taşıtlarına çekilecek Bayrağın ebadı 20230 santimetredir.
Bayrağın büyüklüğü, çekileceği binaların ve deniz taşıtlarının büyüklüğüyle
mütenasip olacaktır. Şiddetli rüzgarlı ve yağmurlu günlerde daha küçük ebatta
Bayrak çekilebilir.
Bayrak direği
Madde 6 - Bayrak,ağaç veya madenden yapılmış, yuvarlak bir direğe çekilir.
Direğin üst ucunda, içinde Bayrak ipinin geçmesine yarayan bir makara olan, yassı, yuvarlak ve direğin kalınlığıyla orantılı bir tepelik bulunur. (Ek: 3)
Direk, çekilecek Bayrak eninin en az iki katı boyunda ve en sert havalarda,
kırılmayacak ve bükülmeyecek sağlamlıkta olacaktır.
Yere dikilecek direğin yüksekliği, en az üç metre olacak ve Bayrak uçum alt
ucunun yere sürünmesine imkan vermeyecektir.
Ağaçtan yapılmış direkler, kendi renginde cilalı veya beyaz yahut cevizi
renkte boyalı, madenden yapılmış direkler, beyaz yahut bronz renkte veya ağaç rengine boyalı yahut galvanize edilmiş olacaktır.
(Ek:22/2/2001-2001/2130 K.) Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlığı bağlısı kıt`a karargah ve kurumlar ile denizcilikle ilgili kamu kuruluş-
larındaki Bayrak direkleri gemi direği şeklinde olabilir.
(EK:22/2/2001-2001/2130 K.) Standartlara uygun Bayrak direğinin bulunmadığı durumlarda ve açık havada yapılan izci, gençlik kampı gibi etkinliklerde Bayrak, saygıda kusur oluşturulmayacak bir biçimde mevcut malzemeden yararlanılarak yüksek bir yere çekilebilir.
Bayrak direğinin konulması
Madde 7 - Bayrak direğinin nerelere ve nasıl konulacağı ve Bayrağın bunlara
nasıl çekileceği aşağıda gösterilmiştir:
A - Binalarda, en yüksek yere veya binanın ön yüzünün veya bu yüzdeki balkonun yahut benzer çıkıntılı yerin tam ortasına dikey olarak konulacak direğe, bu mümkün değilse, alt ucu yoldan geçenlere dokunmayacak yükseklikte, ön yüzün ortasına veya binanın en gösterişli yerine, bina yüzüyle direk arasında en çok 45 derecelik açı yapacak şekilde eğik olarak konulacak direğe, bu da mümkün değilse, binanın giriş önünde veya tören alanında 6 ncı maddenin üçüncü fıkrasına uygun olarak yapılmıs direğe,
B - Deniz araçlarının, limanda, varsa, arka direklerine, seyirde, denizcilikteki usullere göre, Bayrak çekilmesi gereken direklerine bağlı gize veya direğe, yelkenli gemilerin randa yelkeninin çördek yakalarına,
C - Binek taşıtlarında, sağ ön tarafa dikey olarak konulacak küçük direğe.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bayrağın Çekilmesine ve İndirilmesine Dair Esaslar
Çekilme ve indirilme (1)
Madde 8 - (22/2/2001-2001/2130 K.)
Bayrağın çekilmesi ve indirilmesine ilişkin esaslar aşağıda gösterilmiştir.
A) Sürekli çekili kaldığı yerlerde Bayrak, bakım, onarım ve yenisiyle değiştirilmesi
için sabah veya akşam alacakaranlık zamanında törensiz olarak indirilir ve çekilir.
B) Her gün Bayrak çekilen yerlerde Bayrak, saat 8.00`de, günün bu saatte
ağarmadığı hallerde ise gün ağardığında çekilir ve gün batımında indirilir.
C) Milli Bayram, genel tatil ve hafta tatilinde Bayrak çekilen yerlerde Bayrak tatilin
başlama saatinde, günün bu saatten evvel kararması halinde ise gün batımında çekilir,
tatil süresince çekili kalır ve tatil sonunda gün batımında indirilir.
D) Bayrak, çeşitli nedenlerle değiştirilmesi gerekli durumlar ile yırtılmasına, ipin veya makaranın kopmasına sebep olabilecek rüzgar, fırtına ve benzeri durumlarda geçici
olarak indirilebilir.
----------------------------------
(1) Bu madde başlığı; "Çekilme ve indirilme zamanı" iken, 22/2/2001 tarihli ve
2001/2130 sayılı Kararname ile metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
Sürekli Bayrak çekilecek yerler
Madde 9 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Bayrağın sürekli çekili kalacağı kuruluşlar aşağıda gösterilmiştir :
A) Cumhurbaşkanlığı,
B) Türkiye Büyük Millet Meclisi,
C) Anıtkabir,
D) Hükümet Konakları,
E) Polis, jandarma, hudut ve gümrük muhafaza karakolları ile hudut kapıları,
F) Bağımsız takım ve bölükler ile daha üst askeri birlik veya karargahlar,
G) Eğitim ve öğretim kurumları,
H) Köy ve mahalle muhtarlıkları,
İ) Yukarıda gösterilenler dışındaki kamu kurum ve kuruluşları,
J) Kamu Kurum ve kuruluşlarına ait fabrika ve işletmeler.
Her gün Bayrak çekilecek yerler
Madde 10 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Seyir halinde bulunan gemilerle demirli, şamandırada, rıhtımda bağlı gemiler ve
diğer deniz araçlarında her gün Bayrak çekilir.
Seyir halinde bulunan gemiler, Bayraklarını geceleri de çekili bırakabilirler.
Milli Bayram, genel tatil ve hafta tatilinde Bayrak çekilecek yerler
Madde 11 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Milli Bayram, genel tatil ve hafta tatili günlerinde Bayrak çekilecek yerler aşağıda
gösterilmiştir:
A) Tören düzenlenen alanlar ile yönetmelik veya yönergelerde belirlenen tören alanları,
B) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
C) Siyasi parti merkez, il ve ilçe teşkilatları,
D) Fabrikalar,
E) İşletmeler.
Müsaade ile Bayrak çekilmesi veya konulması
Madde 12 - 11 inci maddede sayılan günler, kurtuluş ve Atatürk`ü anma günle-
ri dışında, Bayrak çekilmesi veya konulması mahalli mülki amirinin müsaadesine
bağlıdır.
Ancak, milli spor karşılaşmalarında ve milli gelenekler gerektiriyorsa tö-
renlerde ve düğünlerde Bayrak kullanılabilir.
Yabancı ülkelerdeki resmi ve milli binalara Bayrak çekilmesi
Madde 13 - Türkiye Cumhuriyetinin yabancı ülkelerde bulunan resmi ve milli
binalarına Bayrak çekilip indirilmesinde, mahalli geleneklerle milletlerarası
tatbikat gözönünde bulundurularak bu Tüzük hükümlerine uyulur.
Hava araçları
Madde 14 - Hava araçlarına Bayrak çekilmez. Sivil hava araçlarına, yön düme-
ninin her iki yanına boyayla al zemin üzerine Bayraktaki oranlara uygun, beyaz
renkte ay yıldız resmolunur.
Kamu kurum ve kuruluşlarında Bayrak çekme esasları (1)
Madde 15 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K)
Kamu kurum ve kuruluşlarında Bayrak çekme aşağıdaki esaslara göre uygulanır:
-------------------------
(1)Bu madde başlığı; "Tek Bayrak çekilmesi" iken, 22/2/2001 tarihli ve 2001/2130
sayılı Kararname ile metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
2868 - 1
A) Aynı alanda birden çok binaya yerleşmiş bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında
tek Bayrak çekilir. Ayrı alanlarda birden çok binaya yerleşmiş kamu kurum ve
kuruluşlarında ise her binaya Bayrak çekilir. Birden çok kamu kurum ve kuruluşunun
bulunduğu bir binaya mülki idare amirinin belirlediği kurumca tek Bayrak çekilir.
B) Bağımsız takım ve bölükler, daha üst askeri birlik ve karargahlar ile tören yapma
olanağı bulunan okul, emniyet teşkilatı ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında, Milli
Bayram, genel tatil ve hafta tatili başlangıcında ve bitiminde tören yapmak üzere ayrı bir
Bayrak direği bulunur. Bu yerlerde tek bir Bayrak direği mevcut ise Bayrak, tören
zamanından uygun bir süre önce indirilir. Bayrağın törenle çekilmesinde ve
indirilmesinde 22 nci madde hükümleri uygulanır.
Bayrağın yabancı devlet bayraklarıyla birlikte çekilmesi
Madde 16 - Milletlerarası toplantılarda, fuarlarda ve yabancı turistlerin
konakladıkları yerlerde, yabancı devlet bayrakları, ancak, Bayrakla birlikte çe-
kilebilir. Bu takdirde 12 nci maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanmaz.
Bu durumlarda, Bayrak, bina ön yüzüne göre sağdaki ilk direğe çekilir.
Yabancı devlet bayraklarının ebadı, Bayrak ebadından büyük, direkleri Bayrak
direğinden yüksek olamaz.
Yabancıların karşılıklı olmak şartıyla uyruğunda bulundukları devletin
bayrağını konut veya ticarethanelerine çekmelerinde birinci, ikinci, üçüncü
fıkralar hükümleri uygulanır.
İkiden çok yabancı devlet bayrağının Bayrakla birlikte çekilmesi halinde,
diğer devletlerin bayrakları Bayrağın soluna alfabetik sıraya göre çekilir.
Yabancı diplomatik misyonlarda yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Konut ve işyerlerine Bayrak asılması
Madde 17 - İşyeri, konut vb. özel yerlere, Milli Bayramda,resmi bayramlarda,
kurtuluş ve Atatürk`ü anma günlerinde 7 nci maddenin A bendi hükümlerine bağlı
olmaksızın Bayrak asılabilir.
2868 - 2
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bayrağın Konulabileceği ve Örtülebileceği Yerler
Bayrak konulacak makam odaları
Madde 18 - Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Cumhurbaş-
kanlığı Konseyi Üyeleri, Başbakan, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay Baş-
kanları, bakanlar, Yükseköğretim Kurulu Başkanı, Sayıştay Başkanı, Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı, Yargıtay ve Danıştay başkan vekil-
leri ve daire başkanları, Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı, Yüksek Seçim Kurulu
Başkanı, Sayıştay daire başkanları, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Devlet
Denetleme Kurulu Başkanı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı,
üniversite rektörleri, müsteşarlar, valiler, büyükelçiler, Yüksek Denetleme
Kurulu Başkanı, müsteşar yardımcıları, genel müdürler ve bu düzeydeki başkanlık-
lar, bölge idare mahkemesi başkanları, Cumhuriyet savcıları, adalet komisyonu
başkanları fakülte dekanları,kaymakamlar,başkonsoloslar, bucak müdürleri, bele-
diye başkanları, bölge başmüdürleri ve bölge müdürleriyle bakanlıkların il kuru-
luşlarının başında bulunanların ve resmi hastane baştabiplerinin makam odalarına
Bayrak konur.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde Bayrak konulacak birlik, karargah, kurum, komutan
ve amir odaları aşağıda gösterilmiştir :
A) Tabur komutanları ve daha üst birlik komutanlarıyla komutan yardımcıları
(yüzer birlikler hariç olmak üzere deniz ve havada, eşiti),
B) Yüksek Askeri Şüra Üyeleri,
C) Genelkurmay İkinci Başkanı,
D) Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarı ve müsteşar yardımcıları,
E) Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ve Yardımcısı,
F) Harp Akademileri Komutanı ve Yardımcısı, Kuvvet Harp Akademileri komutan-
ları, Milli Güvenlik ve Silahlı Kuvvetler Akademisi Komutanı,
G) Okul komutanları ve yardımcıları,
H) Kurmay başkanları, kurmay yar - başkanları ve erkan başkanları,
İ) Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmy Başkanlığı Kuvvet Komutanlıkları ve
Jandarma Genel Komutanlığı karargahlarındaki başkan ve daire başkanları,
J) Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanı,
K) Yukarıda sayılanlar dışında, birlik ve kurumlara komuta etmeyen, karar-
gahlarda görevli general ve amiraller,
L) General ve amiral kadrolarında görev yapan subaylar,
M) Askeri Yargıtay Başkanı, İkinci Başkanı, Başsavcısı, daire başkanlarıyla
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı, başsavcısı ve daire başkanları,
N) Askeri hastane baştabipleri,
O) Askerlik daire ve şube başkanları,
P) Askeri savcılar ve askeri mahkeme kıdemli hakimleri.
(Ek:3/4/1993 - 93/4295 K.) Emniyet teşkilatında Bayrak konulacak makam oda-
ları aşağıda gösterilmiştir.
A) Emniyet Genel Müdürü,
B) Polis Akademisi Başkanı,
C) İl Emniyet Müdürü,
D) Polis Koleji ve Polis Okulu Müdürleri.
Bayrak, tepesinde ay yıldız bulunan direğe çekili bulunur, makam masasının
sağ gerisinde uygun bir yere konur. Büyüklüğünün odanın büyüklüğüne uygun olma-
sına ve uçlarının yerden en az 25 santimetre yukarıda bulunmasına itina gösteri-
lir.
Bayrak çekilecek binek taşıtları
Madde 19 - Cumhurbaşkanının, illerinde valilerin, görevli bulundukları dış
ülkelerde büyükelçilerin binek taşıtlarına, tepesinde ay yıldız bulunan kromajlı
küçük direklere Bayrak çekilir.
Kaymakamların binek taşıtlarına, Milli ve Resmi bayram günlerinde ve hudut
görüşmelerinde Bayrak çekilir.
Cumhurbaşkanının bulunduğu kortejde, sıfatı ne olursa olsun, kimsenin binek
taşıtına Bayrak veya fors çekilemez.
Bayrak konulacak diğer yerler
Madde 20 - Atatürk köşelerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı salo-
nunda başkanlık divanının sağına ve soluna, Bakanlar Kurulu toplantı salonunda
Başbakanın oturduğu yerin sağ arkasına, Anayasa Mahkemesi toplantı salonuna,
Yargıtay, Danıştay, Sayıştay genel kurulları ve Danıştay İdari İşler Kurulu sa-
lonlarına, Uyuşmazlık Mahkemesi toplantı salonuna, bakanlıkların, Yüksek Öğretim
Kurulu ve yüksek öğretim kurumlarının ve valiliklerin toplantı, brifing, şeref
salonlarıyla duruşma salonlarına Bayrak konur.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde hudut protokol odalarıyla aşağıda belirtilen bir-
lik, karargah ve kurumların toplantı, brifing ve şeref salonlarına Bayrak konur:
A) Tugay ve daha üst komutanlıklar (deniz ve havada eşiti),
B) Yüksek Askeri Şüra,
C) Milli Savunma Bakanlığı,
D) Milli Güvenlik Kurulu,
E) Harp Akademileri Komutanlığı,
F) Okul komutanlıkları,
G) Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı,
H) 800 yataklı askeri hastaneler.
Bayrak örtülebilecek yerler
Madde 21 - Bayrak, açılış törenlerinde Atatürk heykellerine, yemin törenle-
rinde masalara örtülebilir.
Cumhurbaşkanlığı yapmış kişilerin, şehitlerin, Türk Silahlı Kuvvetlerinin
sivil personel dışındaki mensuplarının, bunların emeklilerinin, 18 inci madde
hükmüne göre makam odalarında Bayrak bulunan kamu görevlilerinin, bu görevleri
daha önce yapmış olanlarla aşağıda yazılı kimselerin cenaze törenlerinde tabut-
larına Bayrak örtülebilir :
A) Milletvekilleri ve milletvekilliği yapmış olanlar,
B) Temsilciler Meclisi, Danışma Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu üyeliği yap-
mış olanlar,
C) Milli Birlik Komitesi üyeliği yapmış olanlar,
D) Gaziler,
E) Yüksek yargı organları üyeleri ve emeklileri,
F) Sayıştay üyeleri ve emeklileri,
G) Hakim ve savcılarla emeklileri,
H) Yüksek öğretim kurumları öğretim üyeleri ve emeklileri,
İ) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yüksek Kurul üyeleriyle bu gö-
revi yapmış olanlar,
J) Devlet sanatçıları,
K) Devlet madalyası sahipleri,
L) Kızılay, Türk Hava Kurumu genel başkanları ve bu görevi yapmış olanlar,
M) Emniyet mensupları ve emeklileri,
N) Dünya, Olimpiyat ve Avrupa şampiyonluğu kazanmış olmaları dolayısıyla
2913 sayılı Kanuna göre aylık bağlanmış sporcular,
O) Resmi okul müdürleri,
P) Basın şeref kartı sahipleri,
R) İşçi ve İşveren sendikaları konfederasyon başkanları ve bu görevi yapmış
olanlar,
S) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının en üst kuruluşunun baş-
kanları ve bu görevi yapmış olanlar,
T) Bilimsel,sanatsal, kültürel, sportif ve sosyal alanlarda üstün hizmet
verdiği mülki amirlerince kabul edilen diğer Türk vatandaşları,
Ancak, Devlet aleyhine veya yüz kızartıcı mahiyette bir suç işlemekten hüküm
giymiş olanların tabutlarına, affedilmiş olsalar bile, Bayrak örtülemez.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Bayrak Töreni, Bayrağa Saygı ve Yasaklar
Bayrak Töreni ve Bayrağın Katlanması
Bayrak töreni ve Bayrağın katlanması (1)
Madde 22 -Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
1) Bayrak, aşağıda belirtilen şekilde törenle çekilir ve indirilir :
A) Türk Silahlı Kuvvetlerindeki bayrak törenlerinde, bir subay veya astsubay
komutasında, birliğin seviyesine uygun sayıda silahlı erlerden oluşan bir saygı kıt`ası,
Bayrağın çekileceği veya çekili bulunduğu direğiin karşısında veya yakınında, varsa
bando veya boru çalacak askerlerle birlikte cephe alır. Gerektiği kadar asker ,
Bayrağın direğe çekiliş veya indirilişi için hazır bulunur ve çekilmesinden sonra veya
indirilmesinden önce Bayrağı selamlar. Varsa bando İstiklal Marşını veya boru Bayrak
marşını (DenizKuvvetleri Komutanlığı ve Sahil GüvenlikKomutanlığına mensup
gemilerde bando yoksa silistre) çalmaya başladığı anda subay ve astsubaylar elle,
kıt`a tüfekle Bayrak çekilinceye veya indirilinceye kadar selam durur.
B) Küçük deniz araçlarında tören, serdümen tarafından yapılır.
C) Emrinde polis, jandarma gibi üniformalı personel bulunan kamu kurum ve
kuruluşlarında ve bu personelin bulunduğu karakollarda tören, (A) bendindeki
esaslara göre yapılır.
D) Emrinde üniformalı özel güvenlik teşkilatı bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında
Bayrak, bir güvenlik görevlisi tarafından çekilir ve indirilir. Güvenliği aksatmayacak
şekilde yeterli sayıda personeli bulunan kuruluşlarda ise Bayrağı çeken ve indiren
güvenlik görevlisiyle birlikte en az üç kişilik üniformalı personel şapkalı olarak Bayrağın
çekilişi ve indirilişi sırasında Bayrağı selamlar.
E) Emrinde üniformalı personel bulunmayan kurumlarla yabancı ülkelerdeki resmi
ve milli binalardaki törenlerde, Bayrağı çeken veya indiren kişi başı açık olarak
bulunur, çekilmesinden sonra veya indirilmesinden önce Bayrağı selamlar.
F) (Değişik:28/5/2001-2001/2574 K.) Okullardaki Bayrak töreninde Bayrağı
çeken veya indiren kişi çekilmesinden sonra veya indirilmesinden önce Bayrağı
selamlar. Öğretmenler, öğrenciler ve okuldaki diğer kamu görevlileri törene
başları açık olarak saygı duruşu ile katılırlar. Varsa bando eşliğinde, yoksa boru
veya komutla İstiklal Marşı söylenir.
G) Türk bandralı ticaret gemilerinde tören, üç kişilik mürettebatla üniformalı olup
olmadıklarına göre (A) veya (E) bentlerinde, küçük deniz araçlarında ise (E) bendinde
belirtilen biçimde yapılır.
H) Özel yerlerde ve konutlarda tören, Bayrağı çekecek veya indirecek kişinin
üniformalı olup olmadığına göre Bayrağı selamlaması suretiyle yapılır.
2) Bayrak, indirildikten veya 21 inci maddede belirtilen yerlere örtülme işleminden
sonra aşağıdaki esaslara göre katlanır :
A) Normal, günlük kullanımda Bayrak, önce eni yönünde tam ikiye, sonra ay`ın üst
kısmından tekrar tam ikiye katlanır. Beyaz renkli kısım içte kalacak şekilde, uçum
yönünden ve yıldızın uç kısmından başlayacak şekilde 1/3 oranında katlanır. Uçkur
kısmı, katlanmış olan bölümün içinde tam olarak yer alacak şekilde son katlama yapılır.
Bu son durumda katlanmış Bayrağın her iki yüzünden de beyaz renkli ay ve yıldızın
hiçbir kısmı görülmeyecektir. Normal günlük kullanımda Bayrağın katlama şekli
Ek-5 de gösterilmiştir.
---------------------------
(1)Bu madde başlığı; "Bayrak töreni" iken, 22/2/2001 tarihli ve 2001/2130 sayılı
Kararname ile metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
B) Tabutlara eni 200 cm olan Bayrak örtülür. Tabutlara örtülen Bayrak, önce yıldızın
tam üst kısmından, boydan eni yönünde arkaya doğru katlanır. Sonra yıldızın alt değme
noktasından, eni yönünde yine boydan arkaya doğru katlanır. Arta kalan fazlalık yine
arka kısma doğru katlanır. Yıldızın uçkur kısmına yakın noktasından arkaya doğru
katlanır. Yıldızın diğer değme noktasından arkaya doğru iki kez katlanarak yıldızın en
üstte kalması sağlanır. Tabutlara örtülen Bayrağın katlanma şekli Ek-6 da gösteril-
miştir.
Şehit tabutuna örtülen Bayrak katlanmasından sonra şehit ailesine verilir.
Bayrağa saygı
Madde 23 - Bayrak, çabuk çabuk çekilir ve yavaş yavaş indirilir.
Bayrak çekilmeden önce veya indirildikten sonra özel bir saygıyla taşınır.
Türk Silahlı Kuvvetlerine ait gemilere girip çıkanlar, direkte bulunan Bay-
rağı yüzlerini dönerek selamlarlar.
Bayrağın yarıya çekilmesi
Madde 24 - Bayrak, 10 Kasımda Türkiye`de ve Türkiye Cumhuriyetinin dış tem-
silciliklerinde, resmi ve milli binalarında yarıya çekilir.
Bayrağın yarıya çekileceği diğer haller ve zamanlar Dışişleri Bakanlığının
görüşü alınarak Başbakanlıkça tesbit ve ilan edilir.
(Değişik: 22/2/2001 - 2001/2130 K.) Bu hallerde Bayrak, yavaş yavaş yarıya indirilir.
(Değişik: 22/2/2001 - 2001/2130 K.) Sürekli çekilmeyen yerlerde Bayrak, önce tepeye
kadar çekilir, sonra yarıya indirilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının önündeki Bayrak hiç bir zaman, Anıtkabir-
deki Bayrak 10 Kasım dışında yarıya indirilemez.
Bayrak çekilmeyecek ve konulmayacak yerler
Madde 25 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Yıkık, terkedilmiş, yapımı tamamlanmamış binalara, mutfak, tavla ve benzeri yerlere,
çamur ve çöp dubası ile benzeri teknelere, 19 uncu maddede belirtilen binek taşıtları
dışındaki kara taşıtlarına Bayrak çekilmez ve konulmaz.
Yasaklar
Madde 26 - Bayrak, yırtık, sökük, yamalı, delik, kirli, soluk, buruşuk ola-
rak veya taşıdığı manevi değeri zedeleyecek biçimde kullanılamaz; 21 inci madde
hükümleri dışında, ne maksatla olursa olsun, örtü olarak serilemez; oturulan
veya ayakla basılan yerlere konulamaz; elbise ve üniforma olarak giyilemez. Bu
yerlere, masalara, kürsülere vb. eşya üzerine Bayrağın şekli yapılamaz.
Hiç bir siyasi parti, kuruluş, dernek, vakıf tarafından amblem, flama, sem-
bol ve benzerlerinin ön ve arka yüzünde, Bayrak, esas ve fon olarak kullanıla-
maz.
Bayrağa sözle, yazıyla veya hareketle veya herhangi bir şekilde hakaret
edilemez, saygısızlıkta bulunulamaz. Bayrak yırtılamaz, yakılamaz, yere atıla-
maz, gerekli itina gösterilmeden kullanılamaz.
ALTINCI BÖLÜM
Özel Bayraklar
Özel bayraklar
Madde 27- Tanıtıcı bayraklar dışındaki özel bayraklar al zemin üzerine ay
yıldız resmolunarak yapılır. Özel bayraklarla tanıtıcı bayrak aşağıda gösteril-
miştir.
A) Cumhurbaşkanlığı forsu,
B) Flandra,
C) Sembolik bayraklar,
D) Özel işaretli bayraklar,
1 - Kare bayraklar,
2 - Gidon bayraklar.
3 - Eksiz bayraklar.
E) Flamalar,
F) Tanıtıcı bayraklar.
2872 - 1
Cumhurbaşkanlığı forsu
Madde 28-Cumhurbaşkanlığı forsu, (Ek: 4) te gösterilen ölçülere uygun olarak
yapılır. Forsun sol üst köşesinde yer alan güneş ve yıldızlar sarı renktedir.
Cumhurbaşkanının ikametgahında, ziyareti süresince bulunduğu yerde, bayrak dire-
ğine çekilir, gece ve gündüz çekili kalır, makam odasında çalışma masasının sol
gerisine konur, içinde bulunduğu arabanın sol önünde, tepesinde ay yıldız bulu-
nan kromajlı direğe çekilir.
Flandra
Madde 29- Flandra, boyu eninin 18 katı olan bayraktır. Bu bayraklar, savaş
gemileriyle yardımcı gemilerde, tanıtma işareti olmak üzere, yalnız denizde
kullanılır.
Sembolik bayraklar
Madde 30- Sembolik bayraklar,küçültülerek kumaş veya başka maddeler üzerine
yapılan bayraklardır.
2872 - 2
Özel işaretli bayraklar
Madde 31 - Özel işaretli bayraklardan;
1 - Kare bayraklar, eni boyuna eşit olarak,
2 - Gidon bayraklar, boyu eninin birbuçuk katı olan Bayrağın, uçum yönünde
eklenen ve kenarları Bayrak enine eşit olan karenin köşegenlerinin kesiştiği
noktayla uçum kenarının iki ucu arasında kalan üçgenin oyulmasıyla,
3 - Eksiz bayraklar, eni bir metre, boyu üç metre olan bayrağa yüksekliği
bir metre olan ikizkenar üçgen eklenmesiyle,
yapılır.
Flamalar
Madde 32 - Flamalar, boyu eninin birbuçuk katı olan ve uçum yönünde birleşen
kenarları birbirine eşit bulunan üçgen şeklindeki bayraklardır.
Tanıtıcı bayraklar
Madde 33 - Tanıtıcı bayraklar, boyu eninin birbuçuk katı olan ve üzerlerine,
resmi ya da özel kurum ve kuruluşların tescil edilmiş amblemleri resmolunan bay-
raklardır.
Özel bayrakların kullanılmasına dair diğer esaslar
Madde 34 - Sembolik bayraklar, özel işaretli bayraklar ve flamalar milli ve
resmi bayramlarda, kurtuluş ve Atatürk`ü anma günlerinde, yabancı devlet büyük-
lerinin Ülkemize yapacakları ziyaretlerde kullanılır.
Sembolik bayraklar, ayrıca, okulların süslenmesinde kullanılabileceği gibi,
birinci fıkrada sayılan günlerde, temel atma ve açılış törenleri, Devlet büyük-
lerinin yapacakları Yurt gezileri vb. durumlarda, tabii renkte veya kırmızı be-
yaz renklere boyanmış yahut ucuna bayrak uzunluğunda kırmızı beyaz kurdele ve
şeritler bağlanmış çubuklara takılarak elde taşınabilir; iplere tek tek veya
dizi halinde takılarak veya doğrudan sarkıtılarak donanma amacıyla kullanılabi-
lir.
Sembolik bayrakların bu durumlar dışında kullanılması,mahalli mülki amirinin
müsaadesine bağlıdır.
Tanıtıcı bayraklar, sadece, ait oldukları kurum ve kuruluşların binaları
önüne çekilebilir, bunların düzenledikleri tören ve toplantılarda kullanılabi-
lir. Ayrıca, bunların üst görevlilerinin makam odalarında, çalışma masalarının
sol gerisine konulabilir. Bu bayrakların çekildiği direklerin tepesine ay yıldız
konulamaz.
Türkiye Kızılay Derneğinin tanıtıcı bayrağı, sağlık kuruluşlarının direkle-
rine çekilebilir.
Bayrağın tanıtıcı bayraklarla birlikte çekilmesi
Madde 35 - Tanıtıcı bayrak çeken kuruluşlarda en az iki direk bulunur. Bina
ön yüzüne göre sağdaki direğe Bayrak, soldaki direğe tanıtıcı bayrak çekilir.
Bu durumlarda, tanıtıcı bayrakların ebadı Bayrak ebadından büyük, direkleri
Bayrak direğinden yüksek olamaz.
Bu gibi yerlere, ancak, Milli Bayram, genel tatil, hafta tatili, kurtuluş
ve Atatürk`ü anma günlerinde Bayrak çekilebilir.
Üç direk bulunan yerlerde Bayrak, ortadaki direğe, üçten çok direk varsa,
bina ön yüzüne göre sağdaki direğe çekilir.
Bu direklerin hepsine Bayrak çekilmesi halinde, bayrakların ebadı eşit olma-
lıdır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Tescil ve Müsaade İşlemleri
Tescile yetkili makamlar
Madde 36 - Tanıtıcı bayraklar ve forslar şekil, ölçü, renk vb. özellikleri
yönünden incelenip tescil edilmedikçe kullanılamaz.
Tescile;
A) Türk Silahlı Kuvvetlerine ait olanlar için, Genelkurmay Başkanlığı,
B) Eğitim kurumları, spor kulüpleri, izci ve yavrukurt kuruluşları vb. kuru-
luşlara ait olanlar için, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı,
C) Bunlar dışında kalanlar için, İçişleri Bakanlığı,
yetkilidir.
Türk Silahlı Kuvvetlerine ait olanlar dışında kalan tanıtıcı bayrakların
tescil ve müsaade işlemlerinin nasıl yapılacağı ilgili bakanlıklar ve kuruluşla-
rın görüşleri alınarak İçişleri ve Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlıklarınca
yürürlüğe konulacak yönetmeliklerde gösterilir.
1615 sayılı Gümrük Kanununun 163 üncü maddesinde yer alan gümrük bayrağı bu
madde hükümlerinin dışındadır.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Donanma maksatlı süsler
Madde 37 - Donanma maksadıyla yapılan çeşitli renk ve şekildeki süsler, bu
Tüzük hükümlerine bağlı değildir.
Eskimiş bayrakların yok edilmesi
Madde 38 - (Değişik: 22/10/1999 - 99/13554 K.) Eskimiş, solmuş, yırtılmış ve
kullanılamayacak duruma gelmiş bayrakların yok edilme usul ve esasları,İçişleri
Bakanlığının koordinatörlüğünde Milli Savunma, Dışişleri ve Maliye Bakanlıkla-
rınca birlikte çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.
Kanuna ve Tüzüğe aykırı fiillerin önlenmesi
Madde 39 - Türk Bayrağı Kanununa ve bu Tüzüğe aykırı fiiller, yetkili makam-
larca derhal önlenir.
Yürürlük
Madde 40 - 22/9/1983 günlü ve 2893 sayılı Türk Bayrağı Kanununun 2, 3, 6 ve
9 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmış ve Danıştayca incelenmiş olan bu
Tüzük hükümleri Resmi Gazetede yayımı gününde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 41 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(25/1/1985 TARİHLİ VE 85/9034 SAYILI ANA TÜZÜĞE İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER:
1) 17/7/1995 tarihli ve 95/7075 sayılı Tüzüğün geçici maddesi:
Geçici Madde- Mevcut bayrakların kullanımlarına eskiyinceye kadar devam
olunabilir.
BU SAYFADA YERALAN "TÜRK BAYRAĞI" ŞEKLİ İÇİN TÜZÜKLER KÜLLİYATININ
3.CİLT 2875 NUMARALI SAYFASINA VEYA 17.3.1985 TARİH VE 18697 NUMARALI
SAYFASINA BAKINIZ.
2876 Ek:2
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2 NUMARALI ÇİZELGE
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. AYIN DIŞ ÇEM BERİNİN UÇKURLUĞA UZAKLIĞı M.cm.
2. AYIN DIŞ ÇEMBERİN ÇAPI M.cm.
3. AYIN DIŞ VE İÇ ÇEMBERLERİNİN MERKEZLERİ ARASINDAKİ UZAKLIK M.cm.
4. AYIN İÇ ÇEMBERİNİN ÇAPI M.cm.
5. YILDIZ ÇEMBERİNİN ÇAPI M.cm.
6. UÇKURLUK GENİŞLİĞİ M.cm.
EN BOY
M. cm. M.cm. 1 2 3 4 5 6
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
0.50 0.75 0.25 0.25 0.3 0.20 0.12.5 0.1.6
0.75 1.12.5 0.37.5 0.37.5 0.4.6 0.30 0.18.7 0.2.5
1.00 1.50 0.50 0.50 0.6.2 0.40 0.25 0.3.3
1.50 2.25 0.75 0.75 0.9.3 0.60 0.37.5 0.5
2.00 3.00 1.00 1.00 0.12.5 0.80 0.50 0.6.6
2.50 3.75 1.25 1.25 0.15.6 1.00 0.62.5 0.8.3
3.00 4.50 1.50 1.50 0.18.7 1.20 0.75 0.10
3.50 5.25 1.75 1.75 0.21.8 1.40 0.87.5 0.11.6
4.00 6.00 2.00 2.00 0.25 1.60 1.00 0.13.3
4.50 6.75 2.25 2.25 0.28.1 1.80 1.12.5 0.15
5.00 7.50 2.50 2.50 0.31.2 2.00 1.25 0.16.6
5.50 8.25 2.75 2.75 0.34.3 2.20 1.37.5 0.18.3
6.00 9.00 3.00 3.00 0.37.4 2.40 1.50 0.20
6.50 9.75 3.25 3.25 0.40.5 2.60 1.62.5 0.21.6
7.00 10.50 3.50 3.50 0.43.6 2.80 1.75 0.23.3
7.50 11.25 3.75 3.75 0.46.7 3.00 1.87.5 0.25
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1- Çizelgedeki sayılar aşağıdaki emsallere göre hesap edilmiştir :
Ayın dış çemberinin uçkurluğa uzaklığı 1/2 Genişlik
Ayın dış çemberinin çapı 1/2 "
Ayın iç ve dış çemberlerinin merkezleri
arasındaki uzaklık 0.0625 "
Ayın iç çemberinin çapı 0.4 "
2- Çizelgede öngörülenlerden daha büyük ve daha küçük bayrak yapıldığı
takdirde bu oranlar gözönünde tutulacaktır.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
BU SAYFADA YERALAN "BAYRAK DİREĞİ TEPELİĞİ DETAYLARI" İÇİN 17.3.1985 TARİH
VE 18697 SAYILI RESMİ GAZETEYE VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ 3.CİLT 2877 NUMARALI
SAYFASINA BAKINIZ.
BU SAYFADA YERALAN "CUMHURBAŞKANLIĞI FORSUNUN BÜYÜKLÜK NUMARASINA GÖRE
ÖLÇÜLERİ" İÇİN 17.3.1985 TARİH VE 18697 NUMARALI RESMİ GAZETEYE VEYA TÜZÜKLER
KÜLLİYATININ 3.CİLT 2878 NUMARALI SAYFASINA BAKINIZ.
2878 - 1
EK:5
NOT: BU SAYFADA YER ALAN "NORMAL, GÜNLÜK KULLANIMDA BAYRAĞIN
KATLANMASI" İÇİN 6.4.2001 TARİH VE 24365 SAYILI RESMİ GAZETEYE
VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ AYNI SAYFASINA BAKINIZ.
2878 - 2
EK:6
NOT: BU SAYFADA YER ALAN "TABUTLARA ÖRTÜLEN BAYRAĞIN KATLANMASI"
İÇİN 6.4.2001 TARİH VE 24365 SAYILI RESMİ GAZETEYE
VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ AYNI SAYFASINA BAKINIZ.
2878 - 3
NOT: BU SAYFADA YER ALAN "TABUTLARA ÖRTÜLEN BAYRAĞIN KATLANMASI"
İÇİN 6.4.2001 TARİH VE 24365 SAYILI RESMİ GAZETEYE
VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ AYNI SAYFASINA BAKINIZ.
2878 - 4
2878 - 5
25/1/1985 TARİH VE 85/9034 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI
İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN TÜZÜĞE EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN
TÜZÜĞÜN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ek ve Değişiklik Getiren Tüzüğü
Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
Farklı Tarihte Yürürlüğe
Tarihi Numarası Yürürlüğe Giren Giriş Tarihi
Maddeleri
------------- ------------------- ------------------------ -------------------------
Arkadaşım bayrak hakkındaki resmi bilgileri vermişsin.Bende eksik olan bayrağımızdaki simgelerin anlamını yazayım.
Bayrağımızın Derin Manası
Türk Bayrağı rengini şehitlerin kanından, ilhamını da kan gölüne yansıyan ay ve yıldızdan aldığını biliyoruz. Fakat bayrak hakkındaki bu bilgi, bayrağın taşıdığı kutsal anlamı, o anlamdaki sembolizmi, ondaki derinliği ve yüceliği anlatmaya yetmez.
Bilindiğ gibi, genellikle Hristiyan milletler bayraklarına Haç şeklinde semboller yer almaktadır. Müslüman milletlerde ise Hilal görünmektedir. Haç’ın anlamı Hazreti İsa (a.s.)’nın çarmıha gerilerek haç şeklinde şehit edildiğine inandıkları için Hristiyanlar onu sembol olarak alırlar. Peki ya Hilal? Müslümanlarca sembol olarak kabul edildiğini biliyoruz. Ancak bunun sembolik değeri nereden gelmektedir? Dolunay (Bedir) ayın ondördüncü gecesindeki haliyle daha parlak olmasına rağmen niçin ayın en az ışık verdiği yay şeklindeki zayıf şekil sembol almıştır? İşte burda Hilal’in gücü burda çıkmaktadır. Çünkü Hilal, Haç gibi doğrudan şekil olarak alınsaydı Dolunay kullanmak daha uygun olurdu. Halbuki “Hilal” şekli dolayısıyla değil, ismi dolayısıyla sembol olmuştur. Bu anlamı da “ALLAH (c.c.)” isminden almıştır. Bilindiği gibi arapça aslında Hilal kelimesinde; 1 “He”, 1 “Lam”, 1 “Elif”, ve yine 1 “Lam” harfleri bulumaktadır. Yani 1 “He”, 1 “Elif” ve 2 tane “Lam” bulunmaktadır. Bu harflerin ebced hesabıyla rakam değeride:
• “He
• “Lam”
• “Elif”
• “Lam”
• Toplam Olarak =99
ALLAH (c.c.) kelimeside yine bir “Elif”, iki “Lam” ve bir
“He” ile yazılmaktadır. Bu harflerin de değeri yine ebced hesabıyla toplandığında yine 99 rakamını verir. Her iki kelimede harfler değişmediği içinrakam değerleri de değişmiyor. Yani Hilal yazarken ALLAH (c.c.) isminin harflerni kullanıyoruz. 99’da Esmaul Hüsna’yı temsil eder.Öyleyse bu iki kelimeyi bilhassa sembolik olarak birbirinin yerine kullanmak mümkündür. O halde Bayrak üzerine ALLAH (c.c.) yazacak yerde, aynı ismin eş değerlisi olan Hilal’i koymak hem anlamlı, hem inançlarımıza daha uygundur.Çünkü inancımıza göre, “ALLAH (c.c.)”ı sembol olarak bile ifade etmek mümkün değildir. Aksi halde putperestlerin düştüğü hatayı tekrarlamış oluruz. Bu sakıncadan dolayı “ALLAH (c.c.)” ın zatı ve ismi tenzih edilerek, o ismin harf ve ebcedi bakımından eş değerlisi olan “Hilal” sembol yapılmıştır. Madem ki sembolik anlam taşıyacaktır o halde Hilal yazmaktansa Hilalin şeklini yapmak arasında hiç fark yoktur. Aksine sembol olarak Hilal şekli daha uygun, daha anlamlıdır. Böylece Hilal’in sembol olarak seçilmesinde şu mantık silsilesi görülmektedir:
ALLAH (c.c.) à Hilal (isim) à Hilal (şekil)
ALLAH(c.c.)’ın birliği (Tevhid) inancı ve bu inancın La ilahe İllallah (ALLAH
(c.c.) tan başka Tanrı yoktur) formulüyle ifade edilen manası böylece Hilal şeklinin içinde sembol olarak ifadesini bulmuştur.
Bilindiği gibi bazı İslam ülkeleri bayrağında, özellikle Suudi Arabistan doğrudan doğruya Kelime-i Tevhid’i yazarak sembole gidilmeden bayrağına koymuştur.Ancak birtakım manaların sembol ile ifadesi, sözle ifadesinden daha derin ve anlamlıdır. Hilal’in kucağındaki Yıldız, Hilalde olduğunun aksine doğrudan doğruya şeklinden alınmıştır. Ancak bu şekil yine Arapça “Muhammed” yazısının şeklidir. Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) Efendimizin ismi yazıldığı zaman birinci “mim” in başı, “ha” harfinin dirseği, ikinci “mim” in kıvrımı ve “dal” harfinin alt ve üst kanadı beş tane çıkıntı meydana getirir ve tam bir yıldız şeklini alır. Zaten İslam’ın şartları da beş tanedir. Hilal ALLAH (c.c.) inancını, yıldız Peygamber’e bağlılığı dile getirir.
ALLAH (c.c.) inancı, amentü ile bildirilen iman şartlarının temeli olduğu için iman esaslarının hepsi bu sembolle ifadesini bulmuş olur. O zaman Hilal iman şartlarını, yıldız da İslam’ın şartlarını remz (sembol) olarak dile getirir ki, bayraktaki bu iki sembolle, ay ile yıldızla İslam dini bütün yönleriyle ifade edilmiş olur.
Claude Farrere dilimize “Türklerin Manevi Gücü” adıyla çevrilen eserinde (s.36) Hilal şekli üzerinde durarak bu şeklin Türklerin hayatında nasıl bir önem taşıdığını anlatmaya çalışır: “En mükemmel gemiler, yarım ay şeklinde amiral gemisinin etrafına sıralanmıştı. Evet yarım ay şeklinde... Ve hilal şekli gerçekten müslüman, gerçekten Türk olan herkesi heyecandan titretmeye yeter!...” diyerek Türk toplumunun hayatında örf ve geleneklerin ne kadar köklü bir yeri olduğunu anlatır. İstiklâl marşımızda, “Çatma kurban olayım çehreni ey nazlı hilal.” “Kahraman ırkıma bir gül ne bu şiddet bu celâl?” mısralarında bayrağın ve hilalin şahsına dile gelen hitap, aslında doğrudan doğruya ALLAH (c.c.)’a niyazdır. ALLAH (c.c.)’dan, artık bu millete rahmet ve merhametiyle nazar etmesi istenmektedir. Zaten “Ruhumun senden ilâhî şudur ancak emeli;” mısrasında bu dilek daha açık bir dille ortaya konmaktadır.
Hilal sadece bayrağımızda değil, kandil geceleri yapılıp dağıtılan ay çöreğindede görülür. Camide ve kışladaki ders nizamı da, Mehter Takımının nöbet vurma sırasında aldığı şekil de hep Hilal şeklidir
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 25.1.1985, No : 85/9034
Dayandığı Kanunun Tarihi : 22.9.1983, No : 2893
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi: 17.3.1985, No : 18697
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 24,S. 2095
BİRİNCİ BÖLÜM
Kapsam ve Deyimler
Kapsam
Madde 1 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Bu Tüzük; Türk Bayrağının ve özel bayrakların standartlarını, bayrağın hangi kumaşlardan yapılacağını, hangi kapalı yerlere konulacağını, nerelere fon olarak takılacağı veya asılacağını, kamu kurum ve kuruluşlarında ve bunlar dışındaki erlerde ne zaman ve nasıl çekileceğini, nasıl katlanacağını, Türk Silahlı Kuvvetleri yüzer birliklerinde ve Türk bandıralı ticaret gemilerinde Bayrak çekme ve indirme zamanlarını Bayrak çekilirken ve indirilirken yapılacak törenlere dair hususları, kimlerin tabutlarına bayrak örtülebileceğini, ulusal geleneklere göre Bayrağın diğer kullanılma şekli ve yerleri ile Türk Bayrağı Kanununun uygulanmasına dair diğer esasları kapsar.
Deyimler
Madde 2 - Bu Tüzükte geçen deyimlerden :
A) Bayrak, Türk Bayrağı,
B) Uçkurluk, Bayrağın, ipin geçeceği, beyaz kumaştan, Bayrak enince yapılmış bölümü,
C) Uçum kenarı, Bayrağın uçkurluk karşısına gelen kenarı,
D) Üst kenar, çekildiği zaman Bayrağın üste gelen kenarı,
E) Alt kenar, çekildiği zaman Bayrağın alta gelen kenarı,
F) Uçkurluk dış kenarı, uçkurluğun direğe gelen kenarı,
G) Uçkurluk iç kenarı, uçkurluğun kumaşa dikilen kenarı,
H) En, Bayrağın üst ve alt kenarları arasındaki uzaklık,
İ) Boy, uçkurluk dış kenarıyla uçum kenarı arasındaki uzaklık,
J) Bayrak merkezi, Bayrak dikdörtgeninin köşegenlerinin kesiştiği nokta,
K) Bayrak ekseni, Bayrak merkezinden üst ve alt kenarlara paralel olarak geçtiği farzedilen çizgi,
anlamına gelir.
İKİNCİ BÖLÜM
Bayrağın Kumaşı, Standartları ve Direği
Bayrağın kumaşı
Madde 3 - (Değişik: 17/7/1995 - 95/7075 K.)
A) Bayrak, 4 üncü maddede belirtilen standartlarda, al zemin üzerine beyaz
ay yıldız konmak suretiyle aşağıda gösterilen kumaşlardan yapılır.
1- % 100 naylon,
2- % 100 poliyester,
3- % 50 ipek + % 50 yün,
4- % 50 ipek + % 50 naylon veya poliyester,
3 ve 4 numaralarda belirtilen kumaşlardan yapılan bayraklar özel hallere
münhasırdır.
B) Al ve beyaz renklerin kodları aşağıda gösterilmiştir.
1) Al rengin koordinatları;
Parlaklık (aydınlık) = 27,5
Kırmızılık-yeşillik = 44,8
Sarılık-mavilik = 15,6
olarak alınır ve en çok 3 NBS renk farkı kabul edilir.
2) Ay yıldızın beyazlığı, 460 nanometre dalga boyundaki yansıma yüzdesinin
iki katıyla 620 nanometre dalga boyundaki yansıma yüzdesinin farkı ipek ve sentetik karışımı kumaşlarda en az % 15, diğerlerinde en az % 60 olmalıdır.
Bayrağın yapımında kullanılacak kumaş ve maddelerle ilgili ayrıntılar mecbu-
ri Türk Standardında gösterilir.
Bayrak üreten işletmeler T.S.E. belgesi almak zorundadır.
Bayrağın standartları
Madde 4 - Bayrak, aşağıda gösterilen standartlara göre yapılır : (Ek:1)
A) Bayrağın boyu, eninin bir buçuk katıdır,
B) Ay ve yıldızın meydana getirilmesi için çizilen çemberlerin merkezleri
eksen üzerinde bulunur.
C) Ay, iç ve dış çemberlerinin birbirini kesmesinden meydana gelir,
D) Ayın dış çemberinin çapı, Bayrak eninin yarısına eşittir, merkezi,uç-
kurluğun iç kenarından Bayrak eninin yarısına eşit uzaklıktadır,
E) Ayın iç çemberinin çapı, Bayrak eninin onda dördüne eşittir, merkezi,
dış çember merkezinden uçum yönüne doğru Bayrak eninin 0,0625 katı uzaklıktadır,
F) Ayın ağzı uçum yönüne bakar,
G) Yıldız, çapı Bayrak eninin dörtte birine eşit olan ve beş eşit parçaya
bölündüğü farzedilen bir çemberin bölüşme noktaları birer atlanarak meydana
getirilir, yıldızın uçlarından biri, Bayrak ekseniyle ayın iki ucundan geçtiği
farzedilen çizginin kesiştikleri nokta üzerindedir, bu noktaya iç çemberin ek-
seni kestiği nokta arasındaki uzaklık, Bayrak eninin üçte birine eşittir,
H) Uçkurluğun genişliği, Bayrak eninin otuzda biridir.
Bayrağın ebadı
Madde 5 - Bayrağın eni, 50 santimetre veya katlarıdır.
Eni, 750 santimetreye kadar olan Bayrakların standartları, Tüzüğe ekli çizelgede gösterilmiştir.(Ek: 2)
Binek taşıtlarına çekilecek Bayrağın ebadı 20230 santimetredir.
Bayrağın büyüklüğü, çekileceği binaların ve deniz taşıtlarının büyüklüğüyle
mütenasip olacaktır. Şiddetli rüzgarlı ve yağmurlu günlerde daha küçük ebatta
Bayrak çekilebilir.
Bayrak direği
Madde 6 - Bayrak,ağaç veya madenden yapılmış, yuvarlak bir direğe çekilir.
Direğin üst ucunda, içinde Bayrak ipinin geçmesine yarayan bir makara olan, yassı, yuvarlak ve direğin kalınlığıyla orantılı bir tepelik bulunur. (Ek: 3)
Direk, çekilecek Bayrak eninin en az iki katı boyunda ve en sert havalarda,
kırılmayacak ve bükülmeyecek sağlamlıkta olacaktır.
Yere dikilecek direğin yüksekliği, en az üç metre olacak ve Bayrak uçum alt
ucunun yere sürünmesine imkan vermeyecektir.
Ağaçtan yapılmış direkler, kendi renginde cilalı veya beyaz yahut cevizi
renkte boyalı, madenden yapılmış direkler, beyaz yahut bronz renkte veya ağaç rengine boyalı yahut galvanize edilmiş olacaktır.
(Ek:22/2/2001-2001/2130 K.) Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlığı bağlısı kıt`a karargah ve kurumlar ile denizcilikle ilgili kamu kuruluş-
larındaki Bayrak direkleri gemi direği şeklinde olabilir.
(EK:22/2/2001-2001/2130 K.) Standartlara uygun Bayrak direğinin bulunmadığı durumlarda ve açık havada yapılan izci, gençlik kampı gibi etkinliklerde Bayrak, saygıda kusur oluşturulmayacak bir biçimde mevcut malzemeden yararlanılarak yüksek bir yere çekilebilir.
Bayrak direğinin konulması
Madde 7 - Bayrak direğinin nerelere ve nasıl konulacağı ve Bayrağın bunlara
nasıl çekileceği aşağıda gösterilmiştir:
A - Binalarda, en yüksek yere veya binanın ön yüzünün veya bu yüzdeki balkonun yahut benzer çıkıntılı yerin tam ortasına dikey olarak konulacak direğe, bu mümkün değilse, alt ucu yoldan geçenlere dokunmayacak yükseklikte, ön yüzün ortasına veya binanın en gösterişli yerine, bina yüzüyle direk arasında en çok 45 derecelik açı yapacak şekilde eğik olarak konulacak direğe, bu da mümkün değilse, binanın giriş önünde veya tören alanında 6 ncı maddenin üçüncü fıkrasına uygun olarak yapılmıs direğe,
B - Deniz araçlarının, limanda, varsa, arka direklerine, seyirde, denizcilikteki usullere göre, Bayrak çekilmesi gereken direklerine bağlı gize veya direğe, yelkenli gemilerin randa yelkeninin çördek yakalarına,
C - Binek taşıtlarında, sağ ön tarafa dikey olarak konulacak küçük direğe.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bayrağın Çekilmesine ve İndirilmesine Dair Esaslar
Çekilme ve indirilme (1)
Madde 8 - (22/2/2001-2001/2130 K.)
Bayrağın çekilmesi ve indirilmesine ilişkin esaslar aşağıda gösterilmiştir.
A) Sürekli çekili kaldığı yerlerde Bayrak, bakım, onarım ve yenisiyle değiştirilmesi
için sabah veya akşam alacakaranlık zamanında törensiz olarak indirilir ve çekilir.
B) Her gün Bayrak çekilen yerlerde Bayrak, saat 8.00`de, günün bu saatte
ağarmadığı hallerde ise gün ağardığında çekilir ve gün batımında indirilir.
C) Milli Bayram, genel tatil ve hafta tatilinde Bayrak çekilen yerlerde Bayrak tatilin
başlama saatinde, günün bu saatten evvel kararması halinde ise gün batımında çekilir,
tatil süresince çekili kalır ve tatil sonunda gün batımında indirilir.
D) Bayrak, çeşitli nedenlerle değiştirilmesi gerekli durumlar ile yırtılmasına, ipin veya makaranın kopmasına sebep olabilecek rüzgar, fırtına ve benzeri durumlarda geçici
olarak indirilebilir.
----------------------------------
(1) Bu madde başlığı; "Çekilme ve indirilme zamanı" iken, 22/2/2001 tarihli ve
2001/2130 sayılı Kararname ile metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
Sürekli Bayrak çekilecek yerler
Madde 9 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Bayrağın sürekli çekili kalacağı kuruluşlar aşağıda gösterilmiştir :
A) Cumhurbaşkanlığı,
B) Türkiye Büyük Millet Meclisi,
C) Anıtkabir,
D) Hükümet Konakları,
E) Polis, jandarma, hudut ve gümrük muhafaza karakolları ile hudut kapıları,
F) Bağımsız takım ve bölükler ile daha üst askeri birlik veya karargahlar,
G) Eğitim ve öğretim kurumları,
H) Köy ve mahalle muhtarlıkları,
İ) Yukarıda gösterilenler dışındaki kamu kurum ve kuruluşları,
J) Kamu Kurum ve kuruluşlarına ait fabrika ve işletmeler.
Her gün Bayrak çekilecek yerler
Madde 10 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Seyir halinde bulunan gemilerle demirli, şamandırada, rıhtımda bağlı gemiler ve
diğer deniz araçlarında her gün Bayrak çekilir.
Seyir halinde bulunan gemiler, Bayraklarını geceleri de çekili bırakabilirler.
Milli Bayram, genel tatil ve hafta tatilinde Bayrak çekilecek yerler
Madde 11 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Milli Bayram, genel tatil ve hafta tatili günlerinde Bayrak çekilecek yerler aşağıda
gösterilmiştir:
A) Tören düzenlenen alanlar ile yönetmelik veya yönergelerde belirlenen tören alanları,
B) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
C) Siyasi parti merkez, il ve ilçe teşkilatları,
D) Fabrikalar,
E) İşletmeler.
Müsaade ile Bayrak çekilmesi veya konulması
Madde 12 - 11 inci maddede sayılan günler, kurtuluş ve Atatürk`ü anma günle-
ri dışında, Bayrak çekilmesi veya konulması mahalli mülki amirinin müsaadesine
bağlıdır.
Ancak, milli spor karşılaşmalarında ve milli gelenekler gerektiriyorsa tö-
renlerde ve düğünlerde Bayrak kullanılabilir.
Yabancı ülkelerdeki resmi ve milli binalara Bayrak çekilmesi
Madde 13 - Türkiye Cumhuriyetinin yabancı ülkelerde bulunan resmi ve milli
binalarına Bayrak çekilip indirilmesinde, mahalli geleneklerle milletlerarası
tatbikat gözönünde bulundurularak bu Tüzük hükümlerine uyulur.
Hava araçları
Madde 14 - Hava araçlarına Bayrak çekilmez. Sivil hava araçlarına, yön düme-
ninin her iki yanına boyayla al zemin üzerine Bayraktaki oranlara uygun, beyaz
renkte ay yıldız resmolunur.
Kamu kurum ve kuruluşlarında Bayrak çekme esasları (1)
Madde 15 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K)
Kamu kurum ve kuruluşlarında Bayrak çekme aşağıdaki esaslara göre uygulanır:
-------------------------
(1)Bu madde başlığı; "Tek Bayrak çekilmesi" iken, 22/2/2001 tarihli ve 2001/2130
sayılı Kararname ile metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
2868 - 1
A) Aynı alanda birden çok binaya yerleşmiş bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında
tek Bayrak çekilir. Ayrı alanlarda birden çok binaya yerleşmiş kamu kurum ve
kuruluşlarında ise her binaya Bayrak çekilir. Birden çok kamu kurum ve kuruluşunun
bulunduğu bir binaya mülki idare amirinin belirlediği kurumca tek Bayrak çekilir.
B) Bağımsız takım ve bölükler, daha üst askeri birlik ve karargahlar ile tören yapma
olanağı bulunan okul, emniyet teşkilatı ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında, Milli
Bayram, genel tatil ve hafta tatili başlangıcında ve bitiminde tören yapmak üzere ayrı bir
Bayrak direği bulunur. Bu yerlerde tek bir Bayrak direği mevcut ise Bayrak, tören
zamanından uygun bir süre önce indirilir. Bayrağın törenle çekilmesinde ve
indirilmesinde 22 nci madde hükümleri uygulanır.
Bayrağın yabancı devlet bayraklarıyla birlikte çekilmesi
Madde 16 - Milletlerarası toplantılarda, fuarlarda ve yabancı turistlerin
konakladıkları yerlerde, yabancı devlet bayrakları, ancak, Bayrakla birlikte çe-
kilebilir. Bu takdirde 12 nci maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanmaz.
Bu durumlarda, Bayrak, bina ön yüzüne göre sağdaki ilk direğe çekilir.
Yabancı devlet bayraklarının ebadı, Bayrak ebadından büyük, direkleri Bayrak
direğinden yüksek olamaz.
Yabancıların karşılıklı olmak şartıyla uyruğunda bulundukları devletin
bayrağını konut veya ticarethanelerine çekmelerinde birinci, ikinci, üçüncü
fıkralar hükümleri uygulanır.
İkiden çok yabancı devlet bayrağının Bayrakla birlikte çekilmesi halinde,
diğer devletlerin bayrakları Bayrağın soluna alfabetik sıraya göre çekilir.
Yabancı diplomatik misyonlarda yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Konut ve işyerlerine Bayrak asılması
Madde 17 - İşyeri, konut vb. özel yerlere, Milli Bayramda,resmi bayramlarda,
kurtuluş ve Atatürk`ü anma günlerinde 7 nci maddenin A bendi hükümlerine bağlı
olmaksızın Bayrak asılabilir.
2868 - 2
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bayrağın Konulabileceği ve Örtülebileceği Yerler
Bayrak konulacak makam odaları
Madde 18 - Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Cumhurbaş-
kanlığı Konseyi Üyeleri, Başbakan, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay Baş-
kanları, bakanlar, Yükseköğretim Kurulu Başkanı, Sayıştay Başkanı, Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı, Yargıtay ve Danıştay başkan vekil-
leri ve daire başkanları, Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı, Yüksek Seçim Kurulu
Başkanı, Sayıştay daire başkanları, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Devlet
Denetleme Kurulu Başkanı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı,
üniversite rektörleri, müsteşarlar, valiler, büyükelçiler, Yüksek Denetleme
Kurulu Başkanı, müsteşar yardımcıları, genel müdürler ve bu düzeydeki başkanlık-
lar, bölge idare mahkemesi başkanları, Cumhuriyet savcıları, adalet komisyonu
başkanları fakülte dekanları,kaymakamlar,başkonsoloslar, bucak müdürleri, bele-
diye başkanları, bölge başmüdürleri ve bölge müdürleriyle bakanlıkların il kuru-
luşlarının başında bulunanların ve resmi hastane baştabiplerinin makam odalarına
Bayrak konur.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde Bayrak konulacak birlik, karargah, kurum, komutan
ve amir odaları aşağıda gösterilmiştir :
A) Tabur komutanları ve daha üst birlik komutanlarıyla komutan yardımcıları
(yüzer birlikler hariç olmak üzere deniz ve havada, eşiti),
B) Yüksek Askeri Şüra Üyeleri,
C) Genelkurmay İkinci Başkanı,
D) Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarı ve müsteşar yardımcıları,
E) Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ve Yardımcısı,
F) Harp Akademileri Komutanı ve Yardımcısı, Kuvvet Harp Akademileri komutan-
ları, Milli Güvenlik ve Silahlı Kuvvetler Akademisi Komutanı,
G) Okul komutanları ve yardımcıları,
H) Kurmay başkanları, kurmay yar - başkanları ve erkan başkanları,
İ) Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmy Başkanlığı Kuvvet Komutanlıkları ve
Jandarma Genel Komutanlığı karargahlarındaki başkan ve daire başkanları,
J) Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanı,
K) Yukarıda sayılanlar dışında, birlik ve kurumlara komuta etmeyen, karar-
gahlarda görevli general ve amiraller,
L) General ve amiral kadrolarında görev yapan subaylar,
M) Askeri Yargıtay Başkanı, İkinci Başkanı, Başsavcısı, daire başkanlarıyla
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı, başsavcısı ve daire başkanları,
N) Askeri hastane baştabipleri,
O) Askerlik daire ve şube başkanları,
P) Askeri savcılar ve askeri mahkeme kıdemli hakimleri.
(Ek:3/4/1993 - 93/4295 K.) Emniyet teşkilatında Bayrak konulacak makam oda-
ları aşağıda gösterilmiştir.
A) Emniyet Genel Müdürü,
B) Polis Akademisi Başkanı,
C) İl Emniyet Müdürü,
D) Polis Koleji ve Polis Okulu Müdürleri.
Bayrak, tepesinde ay yıldız bulunan direğe çekili bulunur, makam masasının
sağ gerisinde uygun bir yere konur. Büyüklüğünün odanın büyüklüğüne uygun olma-
sına ve uçlarının yerden en az 25 santimetre yukarıda bulunmasına itina gösteri-
lir.
Bayrak çekilecek binek taşıtları
Madde 19 - Cumhurbaşkanının, illerinde valilerin, görevli bulundukları dış
ülkelerde büyükelçilerin binek taşıtlarına, tepesinde ay yıldız bulunan kromajlı
küçük direklere Bayrak çekilir.
Kaymakamların binek taşıtlarına, Milli ve Resmi bayram günlerinde ve hudut
görüşmelerinde Bayrak çekilir.
Cumhurbaşkanının bulunduğu kortejde, sıfatı ne olursa olsun, kimsenin binek
taşıtına Bayrak veya fors çekilemez.
Bayrak konulacak diğer yerler
Madde 20 - Atatürk köşelerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı salo-
nunda başkanlık divanının sağına ve soluna, Bakanlar Kurulu toplantı salonunda
Başbakanın oturduğu yerin sağ arkasına, Anayasa Mahkemesi toplantı salonuna,
Yargıtay, Danıştay, Sayıştay genel kurulları ve Danıştay İdari İşler Kurulu sa-
lonlarına, Uyuşmazlık Mahkemesi toplantı salonuna, bakanlıkların, Yüksek Öğretim
Kurulu ve yüksek öğretim kurumlarının ve valiliklerin toplantı, brifing, şeref
salonlarıyla duruşma salonlarına Bayrak konur.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde hudut protokol odalarıyla aşağıda belirtilen bir-
lik, karargah ve kurumların toplantı, brifing ve şeref salonlarına Bayrak konur:
A) Tugay ve daha üst komutanlıklar (deniz ve havada eşiti),
B) Yüksek Askeri Şüra,
C) Milli Savunma Bakanlığı,
D) Milli Güvenlik Kurulu,
E) Harp Akademileri Komutanlığı,
F) Okul komutanlıkları,
G) Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı,
H) 800 yataklı askeri hastaneler.
Bayrak örtülebilecek yerler
Madde 21 - Bayrak, açılış törenlerinde Atatürk heykellerine, yemin törenle-
rinde masalara örtülebilir.
Cumhurbaşkanlığı yapmış kişilerin, şehitlerin, Türk Silahlı Kuvvetlerinin
sivil personel dışındaki mensuplarının, bunların emeklilerinin, 18 inci madde
hükmüne göre makam odalarında Bayrak bulunan kamu görevlilerinin, bu görevleri
daha önce yapmış olanlarla aşağıda yazılı kimselerin cenaze törenlerinde tabut-
larına Bayrak örtülebilir :
A) Milletvekilleri ve milletvekilliği yapmış olanlar,
B) Temsilciler Meclisi, Danışma Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu üyeliği yap-
mış olanlar,
C) Milli Birlik Komitesi üyeliği yapmış olanlar,
D) Gaziler,
E) Yüksek yargı organları üyeleri ve emeklileri,
F) Sayıştay üyeleri ve emeklileri,
G) Hakim ve savcılarla emeklileri,
H) Yüksek öğretim kurumları öğretim üyeleri ve emeklileri,
İ) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yüksek Kurul üyeleriyle bu gö-
revi yapmış olanlar,
J) Devlet sanatçıları,
K) Devlet madalyası sahipleri,
L) Kızılay, Türk Hava Kurumu genel başkanları ve bu görevi yapmış olanlar,
M) Emniyet mensupları ve emeklileri,
N) Dünya, Olimpiyat ve Avrupa şampiyonluğu kazanmış olmaları dolayısıyla
2913 sayılı Kanuna göre aylık bağlanmış sporcular,
O) Resmi okul müdürleri,
P) Basın şeref kartı sahipleri,
R) İşçi ve İşveren sendikaları konfederasyon başkanları ve bu görevi yapmış
olanlar,
S) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının en üst kuruluşunun baş-
kanları ve bu görevi yapmış olanlar,
T) Bilimsel,sanatsal, kültürel, sportif ve sosyal alanlarda üstün hizmet
verdiği mülki amirlerince kabul edilen diğer Türk vatandaşları,
Ancak, Devlet aleyhine veya yüz kızartıcı mahiyette bir suç işlemekten hüküm
giymiş olanların tabutlarına, affedilmiş olsalar bile, Bayrak örtülemez.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Bayrak Töreni, Bayrağa Saygı ve Yasaklar
Bayrak Töreni ve Bayrağın Katlanması
Bayrak töreni ve Bayrağın katlanması (1)
Madde 22 -Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
1) Bayrak, aşağıda belirtilen şekilde törenle çekilir ve indirilir :
A) Türk Silahlı Kuvvetlerindeki bayrak törenlerinde, bir subay veya astsubay
komutasında, birliğin seviyesine uygun sayıda silahlı erlerden oluşan bir saygı kıt`ası,
Bayrağın çekileceği veya çekili bulunduğu direğiin karşısında veya yakınında, varsa
bando veya boru çalacak askerlerle birlikte cephe alır. Gerektiği kadar asker ,
Bayrağın direğe çekiliş veya indirilişi için hazır bulunur ve çekilmesinden sonra veya
indirilmesinden önce Bayrağı selamlar. Varsa bando İstiklal Marşını veya boru Bayrak
marşını (DenizKuvvetleri Komutanlığı ve Sahil GüvenlikKomutanlığına mensup
gemilerde bando yoksa silistre) çalmaya başladığı anda subay ve astsubaylar elle,
kıt`a tüfekle Bayrak çekilinceye veya indirilinceye kadar selam durur.
B) Küçük deniz araçlarında tören, serdümen tarafından yapılır.
C) Emrinde polis, jandarma gibi üniformalı personel bulunan kamu kurum ve
kuruluşlarında ve bu personelin bulunduğu karakollarda tören, (A) bendindeki
esaslara göre yapılır.
D) Emrinde üniformalı özel güvenlik teşkilatı bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında
Bayrak, bir güvenlik görevlisi tarafından çekilir ve indirilir. Güvenliği aksatmayacak
şekilde yeterli sayıda personeli bulunan kuruluşlarda ise Bayrağı çeken ve indiren
güvenlik görevlisiyle birlikte en az üç kişilik üniformalı personel şapkalı olarak Bayrağın
çekilişi ve indirilişi sırasında Bayrağı selamlar.
E) Emrinde üniformalı personel bulunmayan kurumlarla yabancı ülkelerdeki resmi
ve milli binalardaki törenlerde, Bayrağı çeken veya indiren kişi başı açık olarak
bulunur, çekilmesinden sonra veya indirilmesinden önce Bayrağı selamlar.
F) (Değişik:28/5/2001-2001/2574 K.) Okullardaki Bayrak töreninde Bayrağı
çeken veya indiren kişi çekilmesinden sonra veya indirilmesinden önce Bayrağı
selamlar. Öğretmenler, öğrenciler ve okuldaki diğer kamu görevlileri törene
başları açık olarak saygı duruşu ile katılırlar. Varsa bando eşliğinde, yoksa boru
veya komutla İstiklal Marşı söylenir.
G) Türk bandralı ticaret gemilerinde tören, üç kişilik mürettebatla üniformalı olup
olmadıklarına göre (A) veya (E) bentlerinde, küçük deniz araçlarında ise (E) bendinde
belirtilen biçimde yapılır.
H) Özel yerlerde ve konutlarda tören, Bayrağı çekecek veya indirecek kişinin
üniformalı olup olmadığına göre Bayrağı selamlaması suretiyle yapılır.
2) Bayrak, indirildikten veya 21 inci maddede belirtilen yerlere örtülme işleminden
sonra aşağıdaki esaslara göre katlanır :
A) Normal, günlük kullanımda Bayrak, önce eni yönünde tam ikiye, sonra ay`ın üst
kısmından tekrar tam ikiye katlanır. Beyaz renkli kısım içte kalacak şekilde, uçum
yönünden ve yıldızın uç kısmından başlayacak şekilde 1/3 oranında katlanır. Uçkur
kısmı, katlanmış olan bölümün içinde tam olarak yer alacak şekilde son katlama yapılır.
Bu son durumda katlanmış Bayrağın her iki yüzünden de beyaz renkli ay ve yıldızın
hiçbir kısmı görülmeyecektir. Normal günlük kullanımda Bayrağın katlama şekli
Ek-5 de gösterilmiştir.
---------------------------
(1)Bu madde başlığı; "Bayrak töreni" iken, 22/2/2001 tarihli ve 2001/2130 sayılı
Kararname ile metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
B) Tabutlara eni 200 cm olan Bayrak örtülür. Tabutlara örtülen Bayrak, önce yıldızın
tam üst kısmından, boydan eni yönünde arkaya doğru katlanır. Sonra yıldızın alt değme
noktasından, eni yönünde yine boydan arkaya doğru katlanır. Arta kalan fazlalık yine
arka kısma doğru katlanır. Yıldızın uçkur kısmına yakın noktasından arkaya doğru
katlanır. Yıldızın diğer değme noktasından arkaya doğru iki kez katlanarak yıldızın en
üstte kalması sağlanır. Tabutlara örtülen Bayrağın katlanma şekli Ek-6 da gösteril-
miştir.
Şehit tabutuna örtülen Bayrak katlanmasından sonra şehit ailesine verilir.
Bayrağa saygı
Madde 23 - Bayrak, çabuk çabuk çekilir ve yavaş yavaş indirilir.
Bayrak çekilmeden önce veya indirildikten sonra özel bir saygıyla taşınır.
Türk Silahlı Kuvvetlerine ait gemilere girip çıkanlar, direkte bulunan Bay-
rağı yüzlerini dönerek selamlarlar.
Bayrağın yarıya çekilmesi
Madde 24 - Bayrak, 10 Kasımda Türkiye`de ve Türkiye Cumhuriyetinin dış tem-
silciliklerinde, resmi ve milli binalarında yarıya çekilir.
Bayrağın yarıya çekileceği diğer haller ve zamanlar Dışişleri Bakanlığının
görüşü alınarak Başbakanlıkça tesbit ve ilan edilir.
(Değişik: 22/2/2001 - 2001/2130 K.) Bu hallerde Bayrak, yavaş yavaş yarıya indirilir.
(Değişik: 22/2/2001 - 2001/2130 K.) Sürekli çekilmeyen yerlerde Bayrak, önce tepeye
kadar çekilir, sonra yarıya indirilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının önündeki Bayrak hiç bir zaman, Anıtkabir-
deki Bayrak 10 Kasım dışında yarıya indirilemez.
Bayrak çekilmeyecek ve konulmayacak yerler
Madde 25 -(Değişik:22/2/2001-2001/2130 K.)
Yıkık, terkedilmiş, yapımı tamamlanmamış binalara, mutfak, tavla ve benzeri yerlere,
çamur ve çöp dubası ile benzeri teknelere, 19 uncu maddede belirtilen binek taşıtları
dışındaki kara taşıtlarına Bayrak çekilmez ve konulmaz.
Yasaklar
Madde 26 - Bayrak, yırtık, sökük, yamalı, delik, kirli, soluk, buruşuk ola-
rak veya taşıdığı manevi değeri zedeleyecek biçimde kullanılamaz; 21 inci madde
hükümleri dışında, ne maksatla olursa olsun, örtü olarak serilemez; oturulan
veya ayakla basılan yerlere konulamaz; elbise ve üniforma olarak giyilemez. Bu
yerlere, masalara, kürsülere vb. eşya üzerine Bayrağın şekli yapılamaz.
Hiç bir siyasi parti, kuruluş, dernek, vakıf tarafından amblem, flama, sem-
bol ve benzerlerinin ön ve arka yüzünde, Bayrak, esas ve fon olarak kullanıla-
maz.
Bayrağa sözle, yazıyla veya hareketle veya herhangi bir şekilde hakaret
edilemez, saygısızlıkta bulunulamaz. Bayrak yırtılamaz, yakılamaz, yere atıla-
maz, gerekli itina gösterilmeden kullanılamaz.
ALTINCI BÖLÜM
Özel Bayraklar
Özel bayraklar
Madde 27- Tanıtıcı bayraklar dışındaki özel bayraklar al zemin üzerine ay
yıldız resmolunarak yapılır. Özel bayraklarla tanıtıcı bayrak aşağıda gösteril-
miştir.
A) Cumhurbaşkanlığı forsu,
B) Flandra,
C) Sembolik bayraklar,
D) Özel işaretli bayraklar,
1 - Kare bayraklar,
2 - Gidon bayraklar.
3 - Eksiz bayraklar.
E) Flamalar,
F) Tanıtıcı bayraklar.
2872 - 1
Cumhurbaşkanlığı forsu
Madde 28-Cumhurbaşkanlığı forsu, (Ek: 4) te gösterilen ölçülere uygun olarak
yapılır. Forsun sol üst köşesinde yer alan güneş ve yıldızlar sarı renktedir.
Cumhurbaşkanının ikametgahında, ziyareti süresince bulunduğu yerde, bayrak dire-
ğine çekilir, gece ve gündüz çekili kalır, makam odasında çalışma masasının sol
gerisine konur, içinde bulunduğu arabanın sol önünde, tepesinde ay yıldız bulu-
nan kromajlı direğe çekilir.
Flandra
Madde 29- Flandra, boyu eninin 18 katı olan bayraktır. Bu bayraklar, savaş
gemileriyle yardımcı gemilerde, tanıtma işareti olmak üzere, yalnız denizde
kullanılır.
Sembolik bayraklar
Madde 30- Sembolik bayraklar,küçültülerek kumaş veya başka maddeler üzerine
yapılan bayraklardır.
2872 - 2
Özel işaretli bayraklar
Madde 31 - Özel işaretli bayraklardan;
1 - Kare bayraklar, eni boyuna eşit olarak,
2 - Gidon bayraklar, boyu eninin birbuçuk katı olan Bayrağın, uçum yönünde
eklenen ve kenarları Bayrak enine eşit olan karenin köşegenlerinin kesiştiği
noktayla uçum kenarının iki ucu arasında kalan üçgenin oyulmasıyla,
3 - Eksiz bayraklar, eni bir metre, boyu üç metre olan bayrağa yüksekliği
bir metre olan ikizkenar üçgen eklenmesiyle,
yapılır.
Flamalar
Madde 32 - Flamalar, boyu eninin birbuçuk katı olan ve uçum yönünde birleşen
kenarları birbirine eşit bulunan üçgen şeklindeki bayraklardır.
Tanıtıcı bayraklar
Madde 33 - Tanıtıcı bayraklar, boyu eninin birbuçuk katı olan ve üzerlerine,
resmi ya da özel kurum ve kuruluşların tescil edilmiş amblemleri resmolunan bay-
raklardır.
Özel bayrakların kullanılmasına dair diğer esaslar
Madde 34 - Sembolik bayraklar, özel işaretli bayraklar ve flamalar milli ve
resmi bayramlarda, kurtuluş ve Atatürk`ü anma günlerinde, yabancı devlet büyük-
lerinin Ülkemize yapacakları ziyaretlerde kullanılır.
Sembolik bayraklar, ayrıca, okulların süslenmesinde kullanılabileceği gibi,
birinci fıkrada sayılan günlerde, temel atma ve açılış törenleri, Devlet büyük-
lerinin yapacakları Yurt gezileri vb. durumlarda, tabii renkte veya kırmızı be-
yaz renklere boyanmış yahut ucuna bayrak uzunluğunda kırmızı beyaz kurdele ve
şeritler bağlanmış çubuklara takılarak elde taşınabilir; iplere tek tek veya
dizi halinde takılarak veya doğrudan sarkıtılarak donanma amacıyla kullanılabi-
lir.
Sembolik bayrakların bu durumlar dışında kullanılması,mahalli mülki amirinin
müsaadesine bağlıdır.
Tanıtıcı bayraklar, sadece, ait oldukları kurum ve kuruluşların binaları
önüne çekilebilir, bunların düzenledikleri tören ve toplantılarda kullanılabi-
lir. Ayrıca, bunların üst görevlilerinin makam odalarında, çalışma masalarının
sol gerisine konulabilir. Bu bayrakların çekildiği direklerin tepesine ay yıldız
konulamaz.
Türkiye Kızılay Derneğinin tanıtıcı bayrağı, sağlık kuruluşlarının direkle-
rine çekilebilir.
Bayrağın tanıtıcı bayraklarla birlikte çekilmesi
Madde 35 - Tanıtıcı bayrak çeken kuruluşlarda en az iki direk bulunur. Bina
ön yüzüne göre sağdaki direğe Bayrak, soldaki direğe tanıtıcı bayrak çekilir.
Bu durumlarda, tanıtıcı bayrakların ebadı Bayrak ebadından büyük, direkleri
Bayrak direğinden yüksek olamaz.
Bu gibi yerlere, ancak, Milli Bayram, genel tatil, hafta tatili, kurtuluş
ve Atatürk`ü anma günlerinde Bayrak çekilebilir.
Üç direk bulunan yerlerde Bayrak, ortadaki direğe, üçten çok direk varsa,
bina ön yüzüne göre sağdaki direğe çekilir.
Bu direklerin hepsine Bayrak çekilmesi halinde, bayrakların ebadı eşit olma-
lıdır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Tescil ve Müsaade İşlemleri
Tescile yetkili makamlar
Madde 36 - Tanıtıcı bayraklar ve forslar şekil, ölçü, renk vb. özellikleri
yönünden incelenip tescil edilmedikçe kullanılamaz.
Tescile;
A) Türk Silahlı Kuvvetlerine ait olanlar için, Genelkurmay Başkanlığı,
B) Eğitim kurumları, spor kulüpleri, izci ve yavrukurt kuruluşları vb. kuru-
luşlara ait olanlar için, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı,
C) Bunlar dışında kalanlar için, İçişleri Bakanlığı,
yetkilidir.
Türk Silahlı Kuvvetlerine ait olanlar dışında kalan tanıtıcı bayrakların
tescil ve müsaade işlemlerinin nasıl yapılacağı ilgili bakanlıklar ve kuruluşla-
rın görüşleri alınarak İçişleri ve Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlıklarınca
yürürlüğe konulacak yönetmeliklerde gösterilir.
1615 sayılı Gümrük Kanununun 163 üncü maddesinde yer alan gümrük bayrağı bu
madde hükümlerinin dışındadır.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Donanma maksatlı süsler
Madde 37 - Donanma maksadıyla yapılan çeşitli renk ve şekildeki süsler, bu
Tüzük hükümlerine bağlı değildir.
Eskimiş bayrakların yok edilmesi
Madde 38 - (Değişik: 22/10/1999 - 99/13554 K.) Eskimiş, solmuş, yırtılmış ve
kullanılamayacak duruma gelmiş bayrakların yok edilme usul ve esasları,İçişleri
Bakanlığının koordinatörlüğünde Milli Savunma, Dışişleri ve Maliye Bakanlıkla-
rınca birlikte çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.
Kanuna ve Tüzüğe aykırı fiillerin önlenmesi
Madde 39 - Türk Bayrağı Kanununa ve bu Tüzüğe aykırı fiiller, yetkili makam-
larca derhal önlenir.
Yürürlük
Madde 40 - 22/9/1983 günlü ve 2893 sayılı Türk Bayrağı Kanununun 2, 3, 6 ve
9 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmış ve Danıştayca incelenmiş olan bu
Tüzük hükümleri Resmi Gazetede yayımı gününde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 41 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(25/1/1985 TARİHLİ VE 85/9034 SAYILI ANA TÜZÜĞE İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER:
1) 17/7/1995 tarihli ve 95/7075 sayılı Tüzüğün geçici maddesi:
Geçici Madde- Mevcut bayrakların kullanımlarına eskiyinceye kadar devam
olunabilir.
BU SAYFADA YERALAN "TÜRK BAYRAĞI" ŞEKLİ İÇİN TÜZÜKLER KÜLLİYATININ
3.CİLT 2875 NUMARALI SAYFASINA VEYA 17.3.1985 TARİH VE 18697 NUMARALI
SAYFASINA BAKINIZ.
2876 Ek:2
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2 NUMARALI ÇİZELGE
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. AYIN DIŞ ÇEM BERİNİN UÇKURLUĞA UZAKLIĞı M.cm.
2. AYIN DIŞ ÇEMBERİN ÇAPI M.cm.
3. AYIN DIŞ VE İÇ ÇEMBERLERİNİN MERKEZLERİ ARASINDAKİ UZAKLIK M.cm.
4. AYIN İÇ ÇEMBERİNİN ÇAPI M.cm.
5. YILDIZ ÇEMBERİNİN ÇAPI M.cm.
6. UÇKURLUK GENİŞLİĞİ M.cm.
EN BOY
M. cm. M.cm. 1 2 3 4 5 6
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
0.50 0.75 0.25 0.25 0.3 0.20 0.12.5 0.1.6
0.75 1.12.5 0.37.5 0.37.5 0.4.6 0.30 0.18.7 0.2.5
1.00 1.50 0.50 0.50 0.6.2 0.40 0.25 0.3.3
1.50 2.25 0.75 0.75 0.9.3 0.60 0.37.5 0.5
2.00 3.00 1.00 1.00 0.12.5 0.80 0.50 0.6.6
2.50 3.75 1.25 1.25 0.15.6 1.00 0.62.5 0.8.3
3.00 4.50 1.50 1.50 0.18.7 1.20 0.75 0.10
3.50 5.25 1.75 1.75 0.21.8 1.40 0.87.5 0.11.6
4.00 6.00 2.00 2.00 0.25 1.60 1.00 0.13.3
4.50 6.75 2.25 2.25 0.28.1 1.80 1.12.5 0.15
5.00 7.50 2.50 2.50 0.31.2 2.00 1.25 0.16.6
5.50 8.25 2.75 2.75 0.34.3 2.20 1.37.5 0.18.3
6.00 9.00 3.00 3.00 0.37.4 2.40 1.50 0.20
6.50 9.75 3.25 3.25 0.40.5 2.60 1.62.5 0.21.6
7.00 10.50 3.50 3.50 0.43.6 2.80 1.75 0.23.3
7.50 11.25 3.75 3.75 0.46.7 3.00 1.87.5 0.25
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1- Çizelgedeki sayılar aşağıdaki emsallere göre hesap edilmiştir :
Ayın dış çemberinin uçkurluğa uzaklığı 1/2 Genişlik
Ayın dış çemberinin çapı 1/2 "
Ayın iç ve dış çemberlerinin merkezleri
arasındaki uzaklık 0.0625 "
Ayın iç çemberinin çapı 0.4 "
2- Çizelgede öngörülenlerden daha büyük ve daha küçük bayrak yapıldığı
takdirde bu oranlar gözönünde tutulacaktır.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
BU SAYFADA YERALAN "BAYRAK DİREĞİ TEPELİĞİ DETAYLARI" İÇİN 17.3.1985 TARİH
VE 18697 SAYILI RESMİ GAZETEYE VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ 3.CİLT 2877 NUMARALI
SAYFASINA BAKINIZ.
BU SAYFADA YERALAN "CUMHURBAŞKANLIĞI FORSUNUN BÜYÜKLÜK NUMARASINA GÖRE
ÖLÇÜLERİ" İÇİN 17.3.1985 TARİH VE 18697 NUMARALI RESMİ GAZETEYE VEYA TÜZÜKLER
KÜLLİYATININ 3.CİLT 2878 NUMARALI SAYFASINA BAKINIZ.
2878 - 1
EK:5
NOT: BU SAYFADA YER ALAN "NORMAL, GÜNLÜK KULLANIMDA BAYRAĞIN
KATLANMASI" İÇİN 6.4.2001 TARİH VE 24365 SAYILI RESMİ GAZETEYE
VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ AYNI SAYFASINA BAKINIZ.
2878 - 2
EK:6
NOT: BU SAYFADA YER ALAN "TABUTLARA ÖRTÜLEN BAYRAĞIN KATLANMASI"
İÇİN 6.4.2001 TARİH VE 24365 SAYILI RESMİ GAZETEYE
VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ AYNI SAYFASINA BAKINIZ.
2878 - 3
NOT: BU SAYFADA YER ALAN "TABUTLARA ÖRTÜLEN BAYRAĞIN KATLANMASI"
İÇİN 6.4.2001 TARİH VE 24365 SAYILI RESMİ GAZETEYE
VEYA TÜZÜKLER KÜLLİYATININ AYNI SAYFASINA BAKINIZ.
2878 - 4
2878 - 5
25/1/1985 TARİH VE 85/9034 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI
İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN TÜZÜĞE EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN
TÜZÜĞÜN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ek ve Değişiklik Getiren Tüzüğü
Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
Farklı Tarihte Yürürlüğe
Tarihi Numarası Yürürlüğe Giren Giriş Tarihi
Maddeleri
------------- ------------------- ------------------------ -------------------------
Arkadaşım bayrak hakkındaki resmi bilgileri vermişsin.Bende eksik olan bayrağımızdaki simgelerin anlamını yazayım.
Bayrağımızın Derin Manası
Türk Bayrağı rengini şehitlerin kanından, ilhamını da kan gölüne yansıyan ay ve yıldızdan aldığını biliyoruz. Fakat bayrak hakkındaki bu bilgi, bayrağın taşıdığı kutsal anlamı, o anlamdaki sembolizmi, ondaki derinliği ve yüceliği anlatmaya yetmez.
Bilindiğ gibi, genellikle Hristiyan milletler bayraklarına Haç şeklinde semboller yer almaktadır. Müslüman milletlerde ise Hilal görünmektedir. Haç’ın anlamı Hazreti İsa (a.s.)’nın çarmıha gerilerek haç şeklinde şehit edildiğine inandıkları için Hristiyanlar onu sembol olarak alırlar. Peki ya Hilal? Müslümanlarca sembol olarak kabul edildiğini biliyoruz. Ancak bunun sembolik değeri nereden gelmektedir? Dolunay (Bedir) ayın ondördüncü gecesindeki haliyle daha parlak olmasına rağmen niçin ayın en az ışık verdiği yay şeklindeki zayıf şekil sembol almıştır? İşte burda Hilal’in gücü burda çıkmaktadır. Çünkü Hilal, Haç gibi doğrudan şekil olarak alınsaydı Dolunay kullanmak daha uygun olurdu. Halbuki “Hilal” şekli dolayısıyla değil, ismi dolayısıyla sembol olmuştur. Bu anlamı da “ALLAH (c.c.)” isminden almıştır. Bilindiği gibi arapça aslında Hilal kelimesinde; 1 “He”, 1 “Lam”, 1 “Elif”, ve yine 1 “Lam” harfleri bulumaktadır. Yani 1 “He”, 1 “Elif” ve 2 tane “Lam” bulunmaktadır. Bu harflerin ebced hesabıyla rakam değeride:
• “He
• “Lam”
• “Elif”
• “Lam”
• Toplam Olarak =99
ALLAH (c.c.) kelimeside yine bir “Elif”, iki “Lam” ve bir
“He” ile yazılmaktadır. Bu harflerin de değeri yine ebced hesabıyla toplandığında yine 99 rakamını verir. Her iki kelimede harfler değişmediği içinrakam değerleri de değişmiyor. Yani Hilal yazarken ALLAH (c.c.) isminin harflerni kullanıyoruz. 99’da Esmaul Hüsna’yı temsil eder.Öyleyse bu iki kelimeyi bilhassa sembolik olarak birbirinin yerine kullanmak mümkündür. O halde Bayrak üzerine ALLAH (c.c.) yazacak yerde, aynı ismin eş değerlisi olan Hilal’i koymak hem anlamlı, hem inançlarımıza daha uygundur.Çünkü inancımıza göre, “ALLAH (c.c.)”ı sembol olarak bile ifade etmek mümkün değildir. Aksi halde putperestlerin düştüğü hatayı tekrarlamış oluruz. Bu sakıncadan dolayı “ALLAH (c.c.)” ın zatı ve ismi tenzih edilerek, o ismin harf ve ebcedi bakımından eş değerlisi olan “Hilal” sembol yapılmıştır. Madem ki sembolik anlam taşıyacaktır o halde Hilal yazmaktansa Hilalin şeklini yapmak arasında hiç fark yoktur. Aksine sembol olarak Hilal şekli daha uygun, daha anlamlıdır. Böylece Hilal’in sembol olarak seçilmesinde şu mantık silsilesi görülmektedir:
ALLAH (c.c.) à Hilal (isim) à Hilal (şekil)
ALLAH(c.c.)’ın birliği (Tevhid) inancı ve bu inancın La ilahe İllallah (ALLAH
(c.c.) tan başka Tanrı yoktur) formulüyle ifade edilen manası böylece Hilal şeklinin içinde sembol olarak ifadesini bulmuştur.
Bilindiği gibi bazı İslam ülkeleri bayrağında, özellikle Suudi Arabistan doğrudan doğruya Kelime-i Tevhid’i yazarak sembole gidilmeden bayrağına koymuştur.Ancak birtakım manaların sembol ile ifadesi, sözle ifadesinden daha derin ve anlamlıdır. Hilal’in kucağındaki Yıldız, Hilalde olduğunun aksine doğrudan doğruya şeklinden alınmıştır. Ancak bu şekil yine Arapça “Muhammed” yazısının şeklidir. Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) Efendimizin ismi yazıldığı zaman birinci “mim” in başı, “ha” harfinin dirseği, ikinci “mim” in kıvrımı ve “dal” harfinin alt ve üst kanadı beş tane çıkıntı meydana getirir ve tam bir yıldız şeklini alır. Zaten İslam’ın şartları da beş tanedir. Hilal ALLAH (c.c.) inancını, yıldız Peygamber’e bağlılığı dile getirir.
ALLAH (c.c.) inancı, amentü ile bildirilen iman şartlarının temeli olduğu için iman esaslarının hepsi bu sembolle ifadesini bulmuş olur. O zaman Hilal iman şartlarını, yıldız da İslam’ın şartlarını remz (sembol) olarak dile getirir ki, bayraktaki bu iki sembolle, ay ile yıldızla İslam dini bütün yönleriyle ifade edilmiş olur.
Claude Farrere dilimize “Türklerin Manevi Gücü” adıyla çevrilen eserinde (s.36) Hilal şekli üzerinde durarak bu şeklin Türklerin hayatında nasıl bir önem taşıdığını anlatmaya çalışır: “En mükemmel gemiler, yarım ay şeklinde amiral gemisinin etrafına sıralanmıştı. Evet yarım ay şeklinde... Ve hilal şekli gerçekten müslüman, gerçekten Türk olan herkesi heyecandan titretmeye yeter!...” diyerek Türk toplumunun hayatında örf ve geleneklerin ne kadar köklü bir yeri olduğunu anlatır. İstiklâl marşımızda, “Çatma kurban olayım çehreni ey nazlı hilal.” “Kahraman ırkıma bir gül ne bu şiddet bu celâl?” mısralarında bayrağın ve hilalin şahsına dile gelen hitap, aslında doğrudan doğruya ALLAH (c.c.)’a niyazdır. ALLAH (c.c.)’dan, artık bu millete rahmet ve merhametiyle nazar etmesi istenmektedir. Zaten “Ruhumun senden ilâhî şudur ancak emeli;” mısrasında bu dilek daha açık bir dille ortaya konmaktadır.
Hilal sadece bayrağımızda değil, kandil geceleri yapılıp dağıtılan ay çöreğindede görülür. Camide ve kışladaki ders nizamı da, Mehter Takımının nöbet vurma sırasında aldığı şekil de hep Hilal şeklidir
