Ömer
Yönetici
TCK Uyuşturucu Madde Suçları ve Cezaları
A) ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER
1) Uyuşturucu Maddelere Dair 1961 Tek Sözleşmesi:
Sözleşmenin 1. maddesinde kenevir, kenevir bitkisi, kenevir reçinesi, koka ağacı, koka yaprağı, ekim, uyuşturucu madde, kaçakçılık, ithal, ihraç, imal, afyon, tıbbî afyon, afyon haşhaşı, haşhaş kellesi, haşhaş sapı, müstahzar, istihsal, stok, ülke, istihlak gibi kavramlar tanımlanmıştır.
Sözleşme ekindeki I ve II numaralı cetvellerde doğal veya sentetik uyuşturucu maddeler; III ve IV numaralı cetvellerde ise uyuşturucu madde ihtiva eden müstahzarlar kimyasal formülleri ile birlikte gösterilmiş; 2. maddede bunların denetimine ilişkin kurallar öngörülmüştür.
Sözleşme ile Milletlerarası Uyuşturucu Maddeler Kontrol Organı ve Uyuşturucu Maddeler Komisyonu kurulmuş; bunların yapıları ve görevleri belirlenmiştir.
Sözleşme ayrıca, uyuşturucu maddelerin elde edildiği doğal bitkilerin ekimi ve üretimi, uyuşturucu maddelerin imali ve ticareti, uyuşturucu madde kaçakçılığı ile mücadele, uyuşturucu madde müptelâlarının tedavisi, uyuşturucu madde suçları ile ilgili ceza hükümleri ile zapt ve müsadere gibi konuları düzenlemektedir.
Sözleşmenin yorumu ve uygulanmasında iki veya daha çok taraf arasında anlaşmazlık çıktığında; tarafların görüşme, soruşturma, arabuluculuk, uzlaştırma, hakemlik ve bölgesel kuruluşlara başvurma yolu ile veya yargısal yoldan ya da başkaca barışçı vasıtalarla anlaşmazlığı çözümlemek üzere birbirlerine danışacakları; çözümleyemedikleri takdirde anlaşmazlığın Milletlerarası Adalet Divanına götürüleceği 48. maddede belirtilmiştir.
1972 Protokolü ile, Sözleşmenin bazı maddeleri değiştirilmiş ve Sözleşmeye bazı yeni maddeler eklenmiştir.
Uyuşturucu Maddelere Dair 1961 Tek Sözleşmesinin Tadiline İlişkin 1972 Protokolü (Resmî Gazete: 30.06.2001):
Yapılan değişikliklerle Müstahzarlar için öngörülen denetim önlemleri sıkılaştırılmış; Milletlerarası Uyuşturucu Maddeler Kontrol Organı’nın adı Uluslararası Uyuşturucu Maddeler Denetim Kurulu olarak değiştirilmiş, Kurulun yapısında ve görevlerinde değişiklikler yapılmış; tarafların uyuşturucu madde kaçakçılığı ve uyuşturucu madde kullanımı konularında ulusal çapta alacakları önlemler ve karşılıklı yardımlaşma yükümlülükleri artırılmıştır.
1961 Tek Sözleşmesi'ne Ek maddelerle getirilen başlıca yenilikler şöyle özetlenebilir: Birleşmiş Milletler'in yetkili organlarına ve uzmanlık kuruluşlarına teknik ve malî destek yardımında bulunma; afyon üretiminin sınırlandırılması; uyuşturucu maddelerin yasa dışı kullanımı ve kaçakçılığından kaynaklanan sorunlarla mücadele için bölgesel merkezlerin geliştirilmesi.
2) 1971 Psikotrop Maddeler Sözleşmesi
Sözleşme, Türkiye tarafından 22.02.1971 tarihinde imzalanmış, 07.03.1981 tarihli Resmi Gazete'de de yayınlanarak Türkiye açısından da yürürlüğe girmiştir.
Psikotrop maddeler, sözleşmeye ekli 4 cetvel halinde gösterilmiş, her cetvelde yer alan psikotrop maddelerin denetimi konusunda farklı hükümler öngörülmüş, cetvellerde değişiklik yapılmasının koşulları ve yöntemi belirtilmiştir.
Bakanlar Kurulu, 2313 sayılı Kanun’un verdiği yetkiyi kullanarak, sözleşme ekindeki cetvel I’de yer alan psikotrop maddelerin tamamı ile diğer cetvellerde yer alan psikotrop maddelerin bir bölümünü 2313 sayılı Kanun kapsamına almış; böylece, bunların TCK’nin 188-191 maddeleri anlamında uyuşturucu madde kabul edilmesini sağlamıştır. Bazı psikotrop maddeler ise Sağlık Bakanlığı tarafından yeşil reçeteye tabi tutulmuştur.
3) 1988 Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Karşı
Sözleşme, Türkiye Hükümeti adına 20.12.1988 tarihinde imzalanmış, 11.02.1996 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak Türkiye açısından bu tarihte yürürlüğe girmiştir.
Sözleşme’nin 1. maddesinde kenevir bitkisi, koka ağacı, kontrollü teslimat, uyuşturucu madde, afyon haşhaşı, malvarlığı ve psikotrop madde gibi bazı kavramlar tanımlanmıştır.
Her bir tarafın, Sözleşme’nin 3. maddesinde sayılan fiillerin kasten işlenmesini kendi hukukunda suç olarak düzenlemesi, bu suçlar için hürriyeti bağlayıcı cezalar ile para cezası ve müsadere gibi yaptırımların uygulanması için gerekli önlemleri alması öngörülmüştür.
Sözleşme’de ayrıca, adlî yardımlaşma, suçluların iadesi ve kontrollü teslimat gibi konulara ilişkin hükümler bulunmaktadır
B) ULUSAL MEVZUATIMIZ:
1- 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Resmî Gazete: 09.11.1982):
Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır (m. 58/2).
2- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (Resmî Gazete: 12.10.2004):
TCK’nin 188 ve 192. maddelerinde uyuşturucu madde suçları düzenlenmiştir.
A-UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇLARI:
(5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188 maddesi)
TCK’nin 188. maddesinin 1. fıkrasında, Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi hakkında on yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.
5237 sayılı Kanunun 188/2. fıkrasında, Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi, dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edileceği düzenlenmiştir.
TCK’nin 188/3. fıkrasında, uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişinin beş yıldan onbeş yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacağı öngörülmüştür.
TCK’nin 188/4. fıkrasında, Uyuşturucu maddenin eroin, kokain, morfin veya baz morfin olması hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılacağı, TCK’nin 188/5. fıkrasında ise uyuşturucu imal, ithal, ihraç ve ticareti suçlarının, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı belirtilmiştir.
TCK’nin 188/6. fıkrasında, Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. .
TCK’nin 188/7. fıkrasında, Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmî makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, dört yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
TCK’nin 188/8. fıkrasında, Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi hâlinde, verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı açıklanmıştır.
TCK’nin 189. maddesinde,Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması düzenlenmiştir. Maddeye göre; Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
B-UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANILMASINI KOLAYLAŞTIRMA (TCK 190 md)
Maddenin 1. fıkrasına göre; ‘Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için;
a) Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan,
b) Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alan,
c) Kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi veren,
Kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.’
Maddenin 2. fıkrasına göre; ‘Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.’
Maddenin 3. fıkrasına göre; ‘Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.’
C- KULLANMAK İÇİN UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE SATIN ALMAK, KABUL ETMEK VEYA BULUNDURMAK SUÇU:
Madde 191
(1) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, bir yıldan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Bu suçtan dolayı açılan davada mahkeme, birinci fıkraya göre hüküm vermeden önce uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi hakkında, tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine; kullanmamakla birlikte, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi hakkında, denetimli serbestlik tedbirine karar verebilir.
(3) Hakkında tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine karar verilen kişi, belirlenen kurumda uygulanan tedavinin ve denetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uygun davranmakla yükümlüdür. Hakkında denetimli serbestlik tedbirine hükmedilen kişiye rehberlik edecek bir uzman görevlendirilir. Bu uzman, güvenlik tedbirinin uygulama süresince, kişiyi uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanılmasının etki ve sonuçları hakkında bilgilendirir, kişiye sorumluluk bilincinin gelişmesine yönelik olarak öğütte bulunur ve yol gösterir; kişinin gelişimi ve davranışları hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hâkime verir.
(4) Tedavi süresince devam eden denetimli serbestlik tedbirine, tedavinin sona erdiği tarihten itibaren bir yıl süreyle devam olunur. Denetimli serbestlik tedbirinin uygulanma süresinin uzatılmasına karar verilebilir. Ancak, bu durumda süre üç yıldan fazla olamaz.
(5) Tedavinin ve denetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uygun davranan kişi hakkında açılmış olan davanın düşmesine karar verilir. Aksi takdirde, davaya devam olunarak hüküm verilir.
(6) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı cezaya hükmedildikten sonra da iki ilâ dördüncü fıkralar hükümlerine göre tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine tâbi tutulabilir. Bu durumda, hükmolunan cezanın infazı ertelenir. Ancak, bunun için kişi hakkında bu suç nedeniyle önceden tedavi ve denetimli serbestlik tedbirine karar verilmemiş olması gerekir.
(7) Kişinin mahkûm olduğu ceza, tedavinin ve denetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uygun davranması halinde, infaz edilmiş sayılır; aksi takdirde, derhal infaz edilir.
ETKİN PİŞMANLIK - Madde 192
(1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmî makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması hâlinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmî makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(3) Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.
(4) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmî makamlara başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz.
2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun
Bu Kanun ile bazı uyuşturucu maddeler sayılarak bunların imali, ithali, ihracı ve satışı yasaklanmış ya da Sağlık Bakanlığının denetimine bırakılmıştır.
Bilimsel inceleme sonucu sağlığa zararlı ve toksikomani (alışkanlık) yaptığı saptanan diğer uyuşturucu maddelerin Bakanlar Kurulu kararı ile bu Kanun kapsamına alınabileceği belirtilmiştir (Md 19)
Bakanlar Kurulu, 2313 sayılı Kanun’un verdiği yetki uyarınca değişik tarihlerde bir çok uyuşturucu maddeyi bu Kanun kapsamına almıştır.
Bu kanunla, esrar elde etmek için kenevir ekimi yasaklanmış (m. 3), başka amaçlarla kenevir ekimi ise izne bağlanmış (23/1); yasağa aykırı ya da izinsiz kenevir ekme ayrı ayrı suç olarak düzenlenmiştir. (23/4).
3298 sayılı Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun
19.06.1986 tarihinde yürürlüğe giren bu Kanun, başlıca aşağıdaki konuları düzenlemiştir:
a- Bazı uyuşturucu maddeler sayılmış(haşhaş kapsulleri, ham afyon, koka yaprağı gibi), bunların alımı, satımı, imali, ithali ve ihracı Bakanlar Kurulu’nun denetimine bırakılmış (m. 1/1); kullanılmasının zararlı olduğu ve toksikomani yaptığı belirlenen diğer doğal veya yapay maddelerin de Bakanlar Kurulu kararı ile bu Kanun kapsamına alınabileceği belirtilmiştir (m. 1/3).
b- Birinci maddede sözü edilen uyuşturucu maddelerin elde edileceği bitkilerin (haşhaş, koka ağacı gibi) ekimi izne bağlanmış (m. 1/3); haşhaş ekimi yapılacak ve haşhaş kapsülü üretilecek yerlerin her yıl Bakanlar Kurulu’nca belirlenip ilan edileceği öngörülmüştür (m. 2).
c- İkinci maddede, Bakanlar Kurulunca belirlenen yerlerde haşhaş ekimi yapacak kişilerin ilgili kuruluştan (Toprak Mahsulleri Ofisi'nin yerel biriminden) izin almak zorunda oldukları belirtilmiştir.
d- Üçüncü maddede ham afyon, hazırlanmış afyon, tıbbî afyon ve karışımlarının Türk Ceza Kanunu’nun uygulamasında uyuşturucu madde sayılacağı, izinsiz ham afyon üretenler hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 188 ve sonraki maddelerinin uygulanacağı açıklanmıştır.
e- İzinsiz ya da izne aykırı haşhaş ekimi, izinsiz ham afyon üretimi gibi suçlar düzenlenmiştir (m.
DİĞER İLGİLİ MEVZUAT
2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat Görev ve Yetkileri Kanunu, 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu, 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu, 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun, 5607 sayılı Kaçakçılık Kanunu, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 5584 sayılı Posta kanunu, 4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun, 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu
A) ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER
1) Uyuşturucu Maddelere Dair 1961 Tek Sözleşmesi:
Sözleşmenin 1. maddesinde kenevir, kenevir bitkisi, kenevir reçinesi, koka ağacı, koka yaprağı, ekim, uyuşturucu madde, kaçakçılık, ithal, ihraç, imal, afyon, tıbbî afyon, afyon haşhaşı, haşhaş kellesi, haşhaş sapı, müstahzar, istihsal, stok, ülke, istihlak gibi kavramlar tanımlanmıştır.
Sözleşme ekindeki I ve II numaralı cetvellerde doğal veya sentetik uyuşturucu maddeler; III ve IV numaralı cetvellerde ise uyuşturucu madde ihtiva eden müstahzarlar kimyasal formülleri ile birlikte gösterilmiş; 2. maddede bunların denetimine ilişkin kurallar öngörülmüştür.
Sözleşme ile Milletlerarası Uyuşturucu Maddeler Kontrol Organı ve Uyuşturucu Maddeler Komisyonu kurulmuş; bunların yapıları ve görevleri belirlenmiştir.
Sözleşme ayrıca, uyuşturucu maddelerin elde edildiği doğal bitkilerin ekimi ve üretimi, uyuşturucu maddelerin imali ve ticareti, uyuşturucu madde kaçakçılığı ile mücadele, uyuşturucu madde müptelâlarının tedavisi, uyuşturucu madde suçları ile ilgili ceza hükümleri ile zapt ve müsadere gibi konuları düzenlemektedir.
Sözleşmenin yorumu ve uygulanmasında iki veya daha çok taraf arasında anlaşmazlık çıktığında; tarafların görüşme, soruşturma, arabuluculuk, uzlaştırma, hakemlik ve bölgesel kuruluşlara başvurma yolu ile veya yargısal yoldan ya da başkaca barışçı vasıtalarla anlaşmazlığı çözümlemek üzere birbirlerine danışacakları; çözümleyemedikleri takdirde anlaşmazlığın Milletlerarası Adalet Divanına götürüleceği 48. maddede belirtilmiştir.
1972 Protokolü ile, Sözleşmenin bazı maddeleri değiştirilmiş ve Sözleşmeye bazı yeni maddeler eklenmiştir.
Uyuşturucu Maddelere Dair 1961 Tek Sözleşmesinin Tadiline İlişkin 1972 Protokolü (Resmî Gazete: 30.06.2001):
Yapılan değişikliklerle Müstahzarlar için öngörülen denetim önlemleri sıkılaştırılmış; Milletlerarası Uyuşturucu Maddeler Kontrol Organı’nın adı Uluslararası Uyuşturucu Maddeler Denetim Kurulu olarak değiştirilmiş, Kurulun yapısında ve görevlerinde değişiklikler yapılmış; tarafların uyuşturucu madde kaçakçılığı ve uyuşturucu madde kullanımı konularında ulusal çapta alacakları önlemler ve karşılıklı yardımlaşma yükümlülükleri artırılmıştır.
1961 Tek Sözleşmesi'ne Ek maddelerle getirilen başlıca yenilikler şöyle özetlenebilir: Birleşmiş Milletler'in yetkili organlarına ve uzmanlık kuruluşlarına teknik ve malî destek yardımında bulunma; afyon üretiminin sınırlandırılması; uyuşturucu maddelerin yasa dışı kullanımı ve kaçakçılığından kaynaklanan sorunlarla mücadele için bölgesel merkezlerin geliştirilmesi.
2) 1971 Psikotrop Maddeler Sözleşmesi
Sözleşme, Türkiye tarafından 22.02.1971 tarihinde imzalanmış, 07.03.1981 tarihli Resmi Gazete'de de yayınlanarak Türkiye açısından da yürürlüğe girmiştir.
Psikotrop maddeler, sözleşmeye ekli 4 cetvel halinde gösterilmiş, her cetvelde yer alan psikotrop maddelerin denetimi konusunda farklı hükümler öngörülmüş, cetvellerde değişiklik yapılmasının koşulları ve yöntemi belirtilmiştir.
Bakanlar Kurulu, 2313 sayılı Kanun’un verdiği yetkiyi kullanarak, sözleşme ekindeki cetvel I’de yer alan psikotrop maddelerin tamamı ile diğer cetvellerde yer alan psikotrop maddelerin bir bölümünü 2313 sayılı Kanun kapsamına almış; böylece, bunların TCK’nin 188-191 maddeleri anlamında uyuşturucu madde kabul edilmesini sağlamıştır. Bazı psikotrop maddeler ise Sağlık Bakanlığı tarafından yeşil reçeteye tabi tutulmuştur.
3) 1988 Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Karşı
Sözleşme, Türkiye Hükümeti adına 20.12.1988 tarihinde imzalanmış, 11.02.1996 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak Türkiye açısından bu tarihte yürürlüğe girmiştir.
Sözleşme’nin 1. maddesinde kenevir bitkisi, koka ağacı, kontrollü teslimat, uyuşturucu madde, afyon haşhaşı, malvarlığı ve psikotrop madde gibi bazı kavramlar tanımlanmıştır.
Her bir tarafın, Sözleşme’nin 3. maddesinde sayılan fiillerin kasten işlenmesini kendi hukukunda suç olarak düzenlemesi, bu suçlar için hürriyeti bağlayıcı cezalar ile para cezası ve müsadere gibi yaptırımların uygulanması için gerekli önlemleri alması öngörülmüştür.
Sözleşme’de ayrıca, adlî yardımlaşma, suçluların iadesi ve kontrollü teslimat gibi konulara ilişkin hükümler bulunmaktadır
B) ULUSAL MEVZUATIMIZ:
1- 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Resmî Gazete: 09.11.1982):
Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır (m. 58/2).
2- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (Resmî Gazete: 12.10.2004):
TCK’nin 188 ve 192. maddelerinde uyuşturucu madde suçları düzenlenmiştir.
A-UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇLARI:
(5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188 maddesi)
TCK’nin 188. maddesinin 1. fıkrasında, Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi hakkında on yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.
5237 sayılı Kanunun 188/2. fıkrasında, Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi, dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edileceği düzenlenmiştir.
TCK’nin 188/3. fıkrasında, uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişinin beş yıldan onbeş yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacağı öngörülmüştür.
TCK’nin 188/4. fıkrasında, Uyuşturucu maddenin eroin, kokain, morfin veya baz morfin olması hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılacağı, TCK’nin 188/5. fıkrasında ise uyuşturucu imal, ithal, ihraç ve ticareti suçlarının, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı belirtilmiştir.
TCK’nin 188/6. fıkrasında, Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. .
TCK’nin 188/7. fıkrasında, Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmî makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, dört yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
TCK’nin 188/8. fıkrasında, Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi hâlinde, verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı açıklanmıştır.
TCK’nin 189. maddesinde,Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması düzenlenmiştir. Maddeye göre; Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
B-UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANILMASINI KOLAYLAŞTIRMA (TCK 190 md)
Maddenin 1. fıkrasına göre; ‘Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için;
a) Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan,
b) Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alan,
c) Kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi veren,
Kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.’
Maddenin 2. fıkrasına göre; ‘Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.’
Maddenin 3. fıkrasına göre; ‘Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.’
C- KULLANMAK İÇİN UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE SATIN ALMAK, KABUL ETMEK VEYA BULUNDURMAK SUÇU:
Madde 191
(1) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, bir yıldan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Bu suçtan dolayı açılan davada mahkeme, birinci fıkraya göre hüküm vermeden önce uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi hakkında, tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine; kullanmamakla birlikte, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi hakkında, denetimli serbestlik tedbirine karar verebilir.
(3) Hakkında tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine karar verilen kişi, belirlenen kurumda uygulanan tedavinin ve denetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uygun davranmakla yükümlüdür. Hakkında denetimli serbestlik tedbirine hükmedilen kişiye rehberlik edecek bir uzman görevlendirilir. Bu uzman, güvenlik tedbirinin uygulama süresince, kişiyi uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanılmasının etki ve sonuçları hakkında bilgilendirir, kişiye sorumluluk bilincinin gelişmesine yönelik olarak öğütte bulunur ve yol gösterir; kişinin gelişimi ve davranışları hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hâkime verir.
(4) Tedavi süresince devam eden denetimli serbestlik tedbirine, tedavinin sona erdiği tarihten itibaren bir yıl süreyle devam olunur. Denetimli serbestlik tedbirinin uygulanma süresinin uzatılmasına karar verilebilir. Ancak, bu durumda süre üç yıldan fazla olamaz.
(5) Tedavinin ve denetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uygun davranan kişi hakkında açılmış olan davanın düşmesine karar verilir. Aksi takdirde, davaya devam olunarak hüküm verilir.
(6) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı cezaya hükmedildikten sonra da iki ilâ dördüncü fıkralar hükümlerine göre tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine tâbi tutulabilir. Bu durumda, hükmolunan cezanın infazı ertelenir. Ancak, bunun için kişi hakkında bu suç nedeniyle önceden tedavi ve denetimli serbestlik tedbirine karar verilmemiş olması gerekir.
(7) Kişinin mahkûm olduğu ceza, tedavinin ve denetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uygun davranması halinde, infaz edilmiş sayılır; aksi takdirde, derhal infaz edilir.
ETKİN PİŞMANLIK - Madde 192
(1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmî makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması hâlinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmî makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(3) Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.
(4) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmî makamlara başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz.
2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun
Bu Kanun ile bazı uyuşturucu maddeler sayılarak bunların imali, ithali, ihracı ve satışı yasaklanmış ya da Sağlık Bakanlığının denetimine bırakılmıştır.
Bilimsel inceleme sonucu sağlığa zararlı ve toksikomani (alışkanlık) yaptığı saptanan diğer uyuşturucu maddelerin Bakanlar Kurulu kararı ile bu Kanun kapsamına alınabileceği belirtilmiştir (Md 19)
Bakanlar Kurulu, 2313 sayılı Kanun’un verdiği yetki uyarınca değişik tarihlerde bir çok uyuşturucu maddeyi bu Kanun kapsamına almıştır.
Bu kanunla, esrar elde etmek için kenevir ekimi yasaklanmış (m. 3), başka amaçlarla kenevir ekimi ise izne bağlanmış (23/1); yasağa aykırı ya da izinsiz kenevir ekme ayrı ayrı suç olarak düzenlenmiştir. (23/4).
3298 sayılı Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun
19.06.1986 tarihinde yürürlüğe giren bu Kanun, başlıca aşağıdaki konuları düzenlemiştir:
a- Bazı uyuşturucu maddeler sayılmış(haşhaş kapsulleri, ham afyon, koka yaprağı gibi), bunların alımı, satımı, imali, ithali ve ihracı Bakanlar Kurulu’nun denetimine bırakılmış (m. 1/1); kullanılmasının zararlı olduğu ve toksikomani yaptığı belirlenen diğer doğal veya yapay maddelerin de Bakanlar Kurulu kararı ile bu Kanun kapsamına alınabileceği belirtilmiştir (m. 1/3).
b- Birinci maddede sözü edilen uyuşturucu maddelerin elde edileceği bitkilerin (haşhaş, koka ağacı gibi) ekimi izne bağlanmış (m. 1/3); haşhaş ekimi yapılacak ve haşhaş kapsülü üretilecek yerlerin her yıl Bakanlar Kurulu’nca belirlenip ilan edileceği öngörülmüştür (m. 2).
c- İkinci maddede, Bakanlar Kurulunca belirlenen yerlerde haşhaş ekimi yapacak kişilerin ilgili kuruluştan (Toprak Mahsulleri Ofisi'nin yerel biriminden) izin almak zorunda oldukları belirtilmiştir.
d- Üçüncü maddede ham afyon, hazırlanmış afyon, tıbbî afyon ve karışımlarının Türk Ceza Kanunu’nun uygulamasında uyuşturucu madde sayılacağı, izinsiz ham afyon üretenler hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 188 ve sonraki maddelerinin uygulanacağı açıklanmıştır.
e- İzinsiz ya da izne aykırı haşhaş ekimi, izinsiz ham afyon üretimi gibi suçlar düzenlenmiştir (m.
DİĞER İLGİLİ MEVZUAT
2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat Görev ve Yetkileri Kanunu, 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu, 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu, 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun, 5607 sayılı Kaçakçılık Kanunu, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 5584 sayılı Posta kanunu, 4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun, 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu
