Ses nasıl yankılanır

deep Harbi Aktif Üye
Ses nasıl yankılanır, yankı nasıl oluşur?

Esnek bir ortamda oluşturulan şekil değişikliğinin veya sarsıntı hareketinin, oluştuğu noktadan başka bir noktaya (etrafına) yayılmasına dalga hareketi denir.

Ses kaynağından çıkan titreşim enerjisinin oluşturduğu sarsıntıya, şekil değişikliğine ses dalgası denir. Seste dalgalar halinde yayılabilen bir enerji türüdür.

Bir cismin sabit bir nokta etrafında yaptığı ileri – geri gidip gelme hareketine titreşim hareketi denir. Ses kaynakları aldığı çeşitli enerjiler sayesinde titreşim hareketi yapar ve sahip olduğu enerjiyi bulunduğu ortamdaki taneciklere aktararak taneciklerin kinetik enerji kazanmasını sağlar. Kinetik enerji kazanan tanecikler etrafındaki diğer taneciklere çarparak diğer tanecikleri de titreştirir. Sesin yayıldığı ortamdaki taneciklerin titreşim enerjilerini birbirlerine aktarması sonucu ses dalgaları oluşur ve ses dalgaları kinetik enerjinin taşınmasını sağlar.
Ses dalgaları su dalgalarına benzer fakat su dalgaları gibi görünen dairesel dalgalar şeklinde değil, görünmeyen küresel dalgalar şeklinde yayılır. (Tirübündeki seyircilerin dalga hareketine benzer).
Ses, ses kaynaklarının titreşim hareketi sonucu oluşur ve ses dalgaları halinde yayılır. Ses dalgalarının frekans, genlik ve periyot gibi özellikleri vardır.

a) Ses Dalgalarının Tepe Noktası (Dalga Tepesi) :
Ses enerjisini ileten taneciklerin sık olduğu (taneciklerin diğer taneciklere enerjilerini aktardığı) bölgeye ses dalgasının tepe noktası veya dalga tepesi denir.

b) Ses Dalgalarının Çukur Noktası (Dalga Çukuru) :
Ses enerjisini ileten taneciklerin seyrek olduğu (enerjiyi aktaran taneciklerin bulunduğu) bölgeye ses dalgasının çukur noktası veya dalga çukuru denir.

c) Ses Dalgalarının Genliği :
Bir dalga tepesi ile dalga çukuru arasındaki uzaklığın yarısına genlik denir.

d) Ses Dalgalarının Frekansı :
Ses kaynağı tarafından 1 saniyede üretilen dalga sayısına veya bir noktadan 1 saniyede geçen dalga sayısına frekans denir.
Frekans dalga sayısı ile doğru orantılıdır ve ses kaynağından bir saniyede üretilen dalga sayısı ne kadar fazla ise sesin frekansı o kadar büyük, dalga sayısı ne kadar az ise sesin frekansı o kadar küçük olur.

e) Ses Dalgalarının Periyodu :
Bir tam dalganın üretilmesi için geçen süreye periyot denir. Periyot, ardışık iki tepe veya iki çukurun oluşması için geçen süredir.

ses2h.jpg

ses1.jpg


Bazı Sorular

1- Eşya olmayan bir odada ses neden yankılanır?
2- Gün içinde karşılaşılan gürültülü ortamlara neler örnek verilebilir?
3- Gürültüden nasıl korunulur?
4- Stetoskop denilen aletle iç organların sesi nasıl duyulur?
5- Ses herhangi bir ortamda nasıl yayılır?
6- Sesin soğurulması nedir?
7- Ses bir maddeye çarptığında ne olur?
8- Bir orkestradaki müzik aletlerinden hangileri vurmalı, hangileri üflemeli, hangileri tellidir?
9- Müzisyenler, müzik aletlerinden farklı sesler çıkarmak için neler yaparlar?
10- Ses hızı ne kadardır?
11- Ses her ortamda aynı hızla mı yayılır?
12- Seslerin duyulup duyulmadığı veya bir aracın gürültülü çalışıp çalışmadığı nasıl anlaşılır?
13- Ses dalgalarının şiddetini belirleyen nedir?
14- Ses kaynağından uzaklaşıldıkça ses niçin daha zor duyulur?
15- İnsanların, hayvanların, uçakların sesleri neden birbirinden farklıdır?
 
Kulağın duya bileceği basit titreşimlerdir. İnsanların birbirleriyle iletişim kurmaları,duygu ve düşüncelerini aktarabilmeleri için konuşmaları gerekir. Konuşmanın temel öğesi sestir.
Sesin oluşumu ve yayılması


Ses, bir kaynaktan çıkar. Suda oluşan dalgalar gibi etrafa yayılır. Bizler de etrafa yayılan bu sesleri kulaklarımızla işitiriz.Ses hangi ortamlarda yayılır?

Ses, havada yayıldığı gibi sıvılarda da yayılır.Denizde yaşayan bazı canlılar bu sayede iletişim kurarlar. Fakat ses boşlukta yayılmaz. Örneğin: uzaydaki büyük patlamalarda ses duyulmaz.Ses Neden Boşlukta Yayılmaz?

Dalgalar genel olarak, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Elektromanyetik dalgalar, yayılmak için bir ortama ihtiyaç duymazlar ve boşlukta da yayılabirler. Mekanik dalgalar ise, enerjilerini aktarabilmek için ortam taneciklerine ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden boşlukta (örneğin uzayda) yayılamazlar. Ses dalgaları da mekanik dalgalar olduklarından yayılmak için maddesel bir ortama ihtiyaç duyarlar. Ses, nesnelerin titreşiminden meydana gelen ve uygun bir ortam içerisinde (hava, su vb.) bir yerden başka bir yere, sıkışma ve genleşmeler şeklinde ilerleyen bir dalgadır. Dolayısıyla ses, bir basınç dalgasıdır.Sesin Yayılma Hızı


Sesin yayılma hızı havada 20o C de 340 m/sn dir.
Sesin hızı ,ortamın sıcaklığından etkilenir.Sıcaklık arttıkça sesin hızı da artar.Sıcaklık artışı moleküllerin titreşim hızlarını arttırır,dolayısıyla sesin yayılma hızının artmasına sebep olur


Birim zamanda alınan yol hızı verdiğinden sesin yayılma hızı;
Hız: Yol / Zaman
Yağmurlu havalarda şimşek olayı gözlendikten sonra gök gürültüsünü duymamızın sebebi ses hızının ışık hızından daha küçük olmasıdır.
Işık hızı saniyede 3x108 m
Ses hızı saniyede 340 m dir.

Örnek:Aralarında 1700 m uzaklık bulunan iki noktadan birinden çıkan ses diğer noktaya kaç saniyede ulaşır?(Vses= 340 m/sn)

Zaman=Yol/Hız
Zaman=1700/ 340=5 sn

Sesin Yansıması

Ses dalgaları hareket ederken engellerle karşılaştıklarında yansımaya uğrarlar.Yansıma olayında sesin hızı değişmez, fakat yönü değişir.
Sesin yansıması bazı canlılara kolaylık sağlamıştır.Örneğin; yarasalar çıkarttıkları seslerin cisimler üzerinde yansımasından faydalanarak hareket yönlerini belirlerler.

YANKI

Ses kaynağından çıkan sesin engele çarptıktan sonra geri yansıyarak tekrar duyulmasına YANKI denir.

Ses ile ilgili kavramlar

Frekans
Ses kaynağının saniyedeki titreşim sayısına denir.
Kadınların ses telleri kısa olduğu için ses frekansları büyük ve sesleri incedir.Çünkü telin boyu kısaldıkça frekansı artar.Erkeklerin ses telleri uzun olduğundan ses frekansları düşük yani sesleri kalındır.


Tını
Sesin ‘rengini’ ifade eden bir terimdir. Aynı oktavda, aynı notayı (tonu) aynı yoğunlukta ve aynı uzunlukta çalan bir kemanla bir flüt arasındaki temel fark, ‘tını farkı’dır. Enstrümanları oluşturan bileşenlerin doğal frekanslarındaki farklılıklar, sonuçta oluşan sesin farklı bir tınıda olmasını sağlar. Bu sayede, farklı müzik aletlerinden çıkan özdeş notaları kolaylıkla ayırt edebiliriz.

Rezonans
Frekansları eşit kaynaklardan biri titreştiğinde diğerinin de aynı frekansta titreşmesi olayına denir.
Sesin ölçü birimi desibel olarak adlandırılır.Normal konuşma sesinin şiddeti 30 ile 40 desibel arasındadır.
İnsan kulağı saniyedeki titreşim sayısı 20 ile 20 000 arasında olan sesleri işitebilir.

Sesin soğrulması
Soğurulma etkisi, devamlı olan bir ses kaynağının oluşturduğu ses basınç şiddetini odanın herhangi bir yerinde ölçerek anlayabiliriz. Devamlı olarak artan yansımaların etkisine rağmen, sürekli artmak yerine, ses şiddeti, ölçüm yerinde kısa bir süre sonra dengelenir.
Bu dengelenme, giren ses enerjisi şiddetinin, oda sınırlarını teşkil eden yüzeylerin soğurma yeteneğine eşit olduğunu gösterir. Oda içine soğurucu farklı materyeller eklendiğinde ses basınç şiddeti düşer. Bu da yansıma enerjisi azaltıldığı için oluşur.
Oda içi tipik soğurucu yüzeyler halı veya perdedir.
Bunlar basit gözenekli soğuruculardır. Hava moleküllerinin hareketini sınırlayıp ses enerjisini emerler. Sürtünme etkisiyle ses enerjisini ısıya dönüştürürler.
Gözenekli soğurucuların en etkili oldukları konum, ses dalgasının maksimum partikül hızına ulaştığı yerdir. Bu konum yansıma yüzeyinden bir çeyrek dalga boyu uzağında olmalı (ses dalgası 90 derece yansıdığında) ve dolayısı ile frekans bağımlıdır.
Halı, yansıma yüzeyine yakın olan bir soğurucu örneğidir. Yüksek frekansları daha çok soğurur zira, çeyrek dalga boyu boyutları halının kalınlığı ile benzerlik arzeder.

Odanın diğer yüzeyleri farklı frekansları da farklı miktarlarda soğururlar. Bu soğurma oranları kontrol ve ayar edilerek bir odanın müzik için “sıcaklığını” veya konuşma için “açıklığını” ayarlamak mümkün olmaktadır
 

Benzer Konular

Yanıtlar
0
Görüntülenme
2B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
5B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
1B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
2B
M
Yanıtlar
0
Görüntülenme
4B
Misafir
M
Üst