gergeous03
Üye
Zamanında Şeçmek
Birey daha seçimini yapmadan kişilik seçimle ilişki kurar; birey seçim yapmayı ertelerse kişilik ya da kişiliğin içindeki bilinmeyen güçler bilinçdışı olarak seçimi yapar.
Nihayet seçim yapıldığında birey bir şeyleri yeniden yapmak zorunda olduğunu, bir şeyi geri alması gerektiğini hisseder ki, bunu yapmak hayli zordur. Kişi her yanlış yaptığında yeniden başlamalıdır. Seçmenin ve zamanında seçmenin tüm önemi burda yatar. Mutluluk dışında her şeyi bir başka şey uğruna tercih ediyoruz, çünkü hedef o. Kişi için yola devam etmekte olduğunu hesaba katmazsa eninde sonunda öyle bir an gelecektir ki seçim yapmış olduğu değil, seçim yapmaktan kaçındığı için, seçimi onun hesabına başkaları yapmıştır.
</B>Seçmek Yolun Yarısıdır
Doğru seçimler yapmayı hayatı doğru yaşamak olarak algılıyoruz. Sürekli olarak ulaşılacak noktalar, peşinde olduğumuz hedefler var. O hedeflere ulaşmak bir an önce ulaşmak lazım. O yüzden de doğru yollardan gitmek istiyoruz. Amaca ulaşmak için bir şeyleri araç olarak kullanıyoruz. Oysa her şeyi mümkün olduğunca kendi içinde bir amaç olarak görme, başka bir amaca araç kılmamak evrene saygının bir gereğidir. Hayat gerçekten yolları çatallanan bir bahçe ana yolu baştan iyi tanımlamak ve gerçek sapakları doğru saptamak gerekiyor.
Oysa seçim her zaman doğru ve sağlıklı yapılmayabilir. Hatırı sayılır bir hata payı daima vardır. Kritik kararın arifesinde, önce aile, ardından toplum girer devreye. O sırada hangi meslekler popülerdir? Filanca mesleğin sunacağı olanaklar nelerdir? Prestiji var mıdır? Ve tabii en önemlisi kaç para kazanılır? Kişi tüm yaşamının rotasını çizecek mesleğin seçiminde en az söz sahibi olan kendisidir. İlk başta doğru gözüken bir seçim, giderek bir kabusa dönüşebilir. Kendisini yavaş yavaş tanır kişi, gerçek istek ve eğilimlerini adım adım keşfeder. Üstelik evdeki hesap çarşıya uymaz çoğu kez. Mutlu ve başarılı bir öğrenimin ardından hayata atılan kişi kazın ayağının ne yazık ki hiç de öyle olmadığını fark eder. Bir mesleğin icrasında karşılaşılan durumlar ders kitaplarında yazanlardan çok farklıdır çünkü.
</B>MESLEK SEÇİMİ
Evet yaşamımızdaki herhangi bir olay, durumlarla ilgili seçim yapmak zaman zaman gerçekten çok zor olabilir. Tıpkı meslek seçmek gibi. Çünkü öyle bir zamanda bu konu ile ilgili karar vermek gerekiyor ki, bir yandan genç ergenlik problemleriyle boğuşurken, bir yandan da haydi bakalım artık karar ver ne olacaksın? diyoruz. Bu dönem tam bir değişme dönemi. Hızlı bir fizyolojik ve fiziksel değişme içindeyken aynı zamanda gelecekteki eğitimi, kariyeri hakkında yeni kararlar verme baskısı, genci daha önce oluşturduğu kimliğini gözden geçirmeye zorlar. Bu dönemde genç başarılı bir şekilde kimlik kazanma sorununu çözerse kendine güvenen emin bir kişi olarak yaşamını sürdürür. Tabii bu dönemde ona model olacak özellikle kendi cinsinden ebeveynin bulunması önem taşır. Bu konuda sıkıntı yaşarsa rol karmaşası yaşayacak, ne yapmak istediğine karar veremeyen bir işten öbürüne atlayıp bocalayan, çocuk gibi davranan bir yetişkin haline gelecektir. Yani ergenlik döneminin kendisi gencin bu konuda karar vermesini güçleştirir.
</B>Şimdi biraz geriye doğru gidin. Sizler de muhtemelen çocuklarınızın şimdi bulunduğu yaşlarda böyle bir karar vermek durumunda kalmıştınız. Siz mesleğinizi seçerken ne gibi sıkıntılar yaşamıştınız ve nasıl karar vermiştiniz?
</B>Belki sizin kararınızda tesadüflerin ve şans faktörünün etkisi vardı. Ya da gerçekten ilgi ve yetenekleriniz doğrultusunda bir karar verdiniz. Belki her ikisi de.
</B>Meslek seçiminde temel amaç; kişinin mutlu olabileceği bir geleceğin planlanmasıdır. Ancak bu seçimi doğru yapmamış olan gençlerin söylediklerini dinlediğimizde bakın neler söylüyorlar: "Üniversitede okuduğum yıllar kolay geçmedi. Açıkta kalmamak için bu bölümü seçmiştim. Ayrıca ailem beni oldukça zor şartlarda okutuyordu. Bu yüzden bölüm değiştirme ya da tekrar üniversite sınavına girme imkanım olmadı. Ama hata yapmışım. "
</B>"Aile baskısı ve ve üniversite mezunu olayım da ne olursa olsun düşüncesi ile seçim yaptım. Ama şimdi kendi mesleğimi yapmıyorum. "
</B>Gençlerin yaşadıklarına baktığımızda yapılan seçimlerin, anne babanın, arkadaşların, öğretmenlerinin ne diyeceğini düşünüp strese girmemek ve üniversiteyi kazanmış olmak için yapılan tercihler olduğunu görüyoruz. Meslek seçimi sürecinde anne babaların, kendi istekleri doğrultusunda çocuklarını yönlendirmek yerine onların yeteneklerini, ilgilerini ve yaşamdan beklentilerini anlamaya çalışmaları ve kendilerini tanımaları konusunda destek olmaları gerekiyor.
Bazen gençleri meslek seçimi konusunda ya kendi isteklerimiz doğrultusunda yönlendirmeyi tercih edebiliyoruz ya da ""kendisi karar versin"" düşüncesiyle genci yardımsız ve desteksiz bırakarak sorumluluktan kaçıyoruz.
</B>MESLEĞİN YAŞAMIMIZDAKİ YERİ
• Meslek, yaşamı anlamlı kılar.
• Meslek, bir statü sembolüdür.
• Meslek, kişiye bir sorumluluk yükler.
• Performansı ortaya koymaya olanak tanır.
• Meslek, olgunlaşmayı sağlar ve yaratıcı olmaya olanak tanır.
• Meslek, ekonomik özgürlük sağlar.
• Meslek, kişinin kendini gerçekleştirmesini sağlar.
</B>Evet meslek bizim kendimizi tanımlamamızı da sağlıyor. Özellikle çeşitli mesleklerle ilgili bizim önyargılarımız gençleri fazlasıyla etkileyebiliyor.
</B>MESLEKLERE İLİŞKİN BAZI ÖNYARGILAR
</B>İnsanın toplumda saygı görmesi için saygın bir mesleğin üyesi olması gerekir:
Saygı görme ihtiyacı her insanın en doğal hakkıdır. Ancak meslekleri saygın olan ve olmayan meslekler diye nitelendirmek yanlış. Genellikle doktor, mühendis, öğretmen vb. meslekler saygın ve garantili meslekler olarak görülür. Ancak gerçekte insan bir mesleğin başarılı bir üyesi olursa saygınlık kazanır. Mesleği ne olursa olsun insan saygın olmayı nitelikleri ile elde eder.
</B>Mesleğimi seçtikten sonra yaşam boyu sürdürmek zorundayım:
Üniversite sınavına girecek olan gençlerin dile getirdikleri bu ifade pek çok kişi için doğru olabilir. Ancak çok hızlı bir değişimin yaşandığı günümüzde insanların ömürlerini tek bir meslekle geçirme olasılığının azalmakta olduğu söylenebilir. Bilim ve teknoloji geliştikçe meslek çeşitleri hızla artmakta, iş yaşamının talepleri doğrultusunda yeni meslekler ortaya çıkmakta. Ayrıca insanda gelişim ve değişim yaşam boyu devam etmektedir. İnsanların çoğu birden fazla yetenek türüne sahiptir ve birden çok alanla ilgili işleri yapmaktan hoşlanabilir. Bu nedenle bir kişi birden fazla meslekte mutlu ve başarılı olabilir.
Günümüzde üniversiteler programlarından bazılarını iki alanda diploma verecek şekilde oluşturmaya ya da değişik alanlarda seçimlik dersler almalarını sağlayarak öğrencileri çok yönlü geliştirmeye çalışmaktadır.
</B>Üniversiteye bir girsem gerisi kolay:
Üniversite diploması aldıktan sonra eğitim sorumluluğunun biteceği düşünülür. Her geçen gün teknolojik gelişmeler hızlanmakta bu durum mesleklerin uygulanma biçimlerini değiştirmektedir. Bir kişi yaşamı boyunca mesleğinde ortaya çıkan yeni gelişmeleri takip edebilmek, yeni uygulamaları öğrenebilmek, mesleğinde gelişmek ve hatta sahip olduğu mesleği koruyabilmek için sürekli eğitim görmek durumundadır.
Bu nedenle gençlerin yaşamlarını planlarken çalışma ömrünün sonuna kadar süren gelişimi ifade eden kariyer gelişimi kavramı üzerinde durmaları ve geleceklerini nasıl planlayacakları üzerinde düşünmeleri gerekiyor.
</B>İyi bir üniversite bölümden çok daha önemli:
Bazı gençler önce üniversite sonra program seçmeyi tercih etmekte. Öğretim kadrosu zengin bir üniversitede eğitim görmenin iyi olacağı kuşkusuz doğru. Ancak başarılı bir iş yaşantısında ve meslek başarısında mezun olunan üniversitenin kalitesi kadar hatta daha fazla kişinin kalitesi önem taşımakta. İyi bir üniversiteye girme umuduyla istemediği bir bölüme yerleşen biri eğitim ortamından memnun olsa da o bölümün eğitiminden hoşnut olmayacağı için başarılı olmayabilir. Ancak severek girdiği bölümde alanı ile ilgili yayınları izleyerek bilgi donanımını sağlamlaştıran ve yüksek lisansını tamamlayan başka biri daha başarılı olabilir.
</B>Üniversite belli bir meslek edindiren kurumdur:
Bu kanı ekonomik sıkıntı içinde olan ülkeler için bir dereceye kadar doğru olabilir. Ancak aslında üniversitelerin 3 genel amacı vardır.
• Bilimsel araştırma yapmak ve bilgi üretmek.
• Meslek elemanı yetiştirmek.
• Kültür kazandırmak.
Ülkemizde gençlerin büyük çoğunluğu meslek edinmek için üniversiteye yönelmekte ve diplomalarına uygun bir iş edinme umudu taşımakta. Ancak yükseköğretim programlarının çoğu, aslında belli bir konuda eğitim vermekte ise de kazandırdığı bilgi ve beceri benzer başka alanlara da aktarılabilmektedir. Yani üniversite eğitimi her zaman belli bir meslek kazandırmaz, daha çok, kültür kazandırarak gencin daha geniş bir alanda iş arama şansını artırır.
Evet yukarıda bahsettiğimiz önyargıların bir kısmını sizler de düşünüyor ve benimsiyor olabilirsiniz. Peki çocuklarımız mesleki tercihleri ile ilgili karar verme durumu ile karşı karşıyayken sağlıklı bir karar oluşturabilmenin adımları nelerdir ve biz onlara bu konuda nasıl yardımcı olabiliriz?
</B>KENDİNİ TANIMA
Bir insanın kendisine uygun mesleği seçebilmesi için önce kişisel özellikleri ve mesleklerin özellikleri konusunda ayrıntılı bilgi sahibi olması gerekir.
Gence kişisel özelliklerini keşfetmesi konusunda anne baba ve yetişkinler olarak yardımcı olmak gerekir.
</B>Bunun için:
</B>• Çocuğunuz hangi konulara ilgi duyuyor?
• Hangi alanlarda ve işlerde yetenekli olduğunu düşünüyorsunuz?
• Kişilik özelliklerini biliyor musunuz? (örneğin sosyal ilişkilere gereksinimi olan bir kişi bu özelliğini çok fazla kullanamayacağı bir meslek seçerse mutsuz olabilir)
• Yaşamdan beklentileri neler?
• Yaşamda en çok nelere öncelik ve önem veriyor?
• Fiziksel özellikleri seçmeyi düşündüğü meslek için bir engel oluşturuyor mu? (Örneğin pilotluk eğitimi almak isteyen bireylerin görme kusuru olmaması gerekir.)
gibi sorular üzerinde düşünmesini sağlayabilirsiniz.
</B>MESLEKİ DEĞER:Gençlerin mesleki kararlarını oluştururken düşünmeleri gereken diğer kriter ise bir mesleğin icra edilmesi sırasında bu mesleğin yürütüldüğü ortam, kazanç, ödül vb. sonuçlardan kaynaklanan doyumlarla ilgili bir kavram olan mesleki değerleridir.
Meslek sadece para kazanma ve ekonomik ihtiyaçları karşılama aracı değil aynı zamanda kişinin kendini ifade etme yoludur. Kişi mesleki etkinlikler yoluyla bir şeyler üreterek yeteneklerini, becerilerini kullanır ve başarılı olarak doyum sağlar. İş yaşamındaki doyum genel yaşam doyumunu da etkiler. Meslekte yaşanan doyumsuzluk kişinin ruh sağlığını da tehdit eder. İngiltere de yapılan bir araştırma iş yaşamında mutlu olmayan, işini sevmeyen kişilerin ciddi sırt ağrıları çektiğini ortaya koyuyor. Araştırmada sırt ağrılarının çoğunun derin depresyonlar sonucu ortaya çıktığı belirlenmiş.
</B>İnsanlar Niçin Çalışır? Çalışanlar için hangi karşılık daha önemlidir?
Herhalde bu soruya herkes kendisine göre farklı bir cevap verecektir. Ancak sanırız para insanların bu soruya verecekleri cevapların hepsinde bulunacaktır. Ancak para tek başına çalışmadan ve meslekten alınacak doyum için yeterli değildir. Para söz konusu olmasaydı, bütün işlerin değeri aynı olsaydı o zaman hangi işleri tercih ederdiniz? bu soruyu gençlere lütfen sorun.
2000li yıllara geldiğimiz şu dönemlerde dünyanın ve dolayısıyla gençlerin değerleri bir hayli değişti. Bu değişimin temelinde giderek artan oranda tüketim toplumu haline gelmemizin de etkisi oldukça büyük. Bu yüzden daha çok para kazanmanın ön plana çıktığı bir gerçek. Ancak gençlere paranın dışında başka ihtiyaçlarını da fark ettirmek gerekiyor.
</B>BAZI MESLEK DEĞERLERİ
• Yaratıcılık Bağımsızlık
• Değişiklik Rekabet
• Kazanç Liderlik
• Düzenli ve kararlı bir yaşam Toplumsal Saygınlık
• Yeteneği kullanma ve geliştirme Sosyal Güvence
</B>Yapılan bir araştırma, gençlerin mesleki değerlerini bir bütün olarak dikkate almadan meslek tercihlerini yaptıklarını göstermektedir. Bunun nedeni de gençlerin saygınlığının yüksek olduğunu düşündükleri mesleklere yönelmeleridir.
.
MESLEKLERİ TANIMA (SEÇENEKLERİ DEĞERLENDİRME)
Gençlerin sağlıklı bir mesleki karar verebilmek için kendilerine açık olanakları yani seçeneklerinin neler olduğunu araştırmaları gerekir. Bunun için seçmeyi düşündüğü meslekle ilgili şu sorular sorulabilir?
</B>Meslekleri faaliyet alanları açısından gruplandırırsak:
</B>MESLEK GRUPLAMALARI
• Mühendislik ve Teknik Bilimler Grubu
• Tıp ve Sağlık Bilimleri Grubu
• Yönetim Bilimleri, Ekonomi ve Uluslar arası İlişkiler Grubu
• Sosyal Bilimler Grubu
• Edebiyat ve Dil Bilimleri Grubu
• Ziraat ve Hayvanlarla İlgili Bilimler Grubu
• Temel Bilimler Grubu
</B>Son olarak: Gencin kendi özellikleri (ilgi, yetenek, değer) ve mesleklerin gerektirdiği özelikleri göz önünde bulundurarak, istenilir yönleri fazla olan, istenmeyen yönleri az olan seçeneğe karar vermesi gerekir.
</B>KARAR VERME
Meslek seçimini zorlaştıran en büyük etkenlerden biri de gencin hangi mesleği seçeceği konusunda kararsız kalmasıdır. Bu konuda anne babanın tutumu oldukça önemlidir. Çocuklarımızı küçük yaşlarından itibaren bir çok konuda yönlendiririz ve etkileriz. Ancak sürekli yönlendirdiğimiz ve üstlerine çok fazla düştüğümüzde, bu durum gencin kendi başına karar verememesine, seçimleri başkalarına bırakmasına, kararının sorumluluğunu almamasına neden olacaktır.
Seçeceği meslek konusunda karar vermek gencin belki de yaşamı boyunca vereceği ilk önemli karardır. Anne babası tarafından kararlarını kendi başına verme ve verdiği kararın sorumluluğunu üstlenme konusunda desteklenmemiş gençler meslek seçimi kararını verirken de oldukça zorlanmaktadır.
</B>Öyleyse;
• Gencin kendi ilgi, yetenek ve beklentileri doğrultusunda seçim yapmasına izin verin. Yapacağınız en büyük yardım ilgi ve yeteneklerini, tanımasında ona yardımcı olmaktır. Bu konuda yapacağınız gerçekçi geri bildirimler meslek seçiminde karar vermesini kolaylaştıracaktır.
• Bazı durumlarda anne-baba kendi gerçekleştiremedikleri ideallerini çocuklarının gerçekleştirmesini bekler. ""Ben olamadım, o olsun"", anlayışı ile genç zorlanır. Çocuğunuzun istek ve ideallerinin sizden farklı olabileceğini unutmayın. Meslek seçimi konusunda yol gösterebilir fikrinizi söyleyebilirsiniz ama son kararı genç vermeli.
• Bazı anne babalar çocuğun yeteneklerine bakmadan onu zorlar. Çocuğunuzun yeteneklerine ve isteklerine uygun olmayan bir mesleği seçmesi onu mutsuz ve genellikle başarısız yapar.
• Gençleri kendisinden daha başarılı olan kişilerle kıyaslamak onu üzecek ve kızdıracaktır. Böyle bir durumda çocuğunuza verdiğiniz mesaj, ""Seni bu halinle kabul etmiyorum sen de başkaları kadar başarılı olursan seni kabul ederim ve severim. ""Unutmayın insanlar yetenekleri yönünden eşit değildir. Çocuğunuzun durumunu başkalarıyla değil daha önceki kendi durumuyla değerlendirin.
</B>İŞ YAŞAMINDA BAŞARILI OLMANIN YOLU SEVDİĞİNİZ VE İNANDIĞINIZ BİR İŞİ MESLEK OLARAK SEÇMENİZDİR.
</B>UNUTULMAMASI GEREKEN EN ÖNEMLİ ŞEY ÇALIŞARAK GEÇİRİLEN ZAMAN, GÖSTERİLECEK PERFORMANS, YAPILAN DOĞRU TERCİHLE BİRLEŞTİĞİNDE, KAZANILACAK EN BÜYÜK ŞEY MUTLU BİR YAŞAM OLACAKTIR.
Birey daha seçimini yapmadan kişilik seçimle ilişki kurar; birey seçim yapmayı ertelerse kişilik ya da kişiliğin içindeki bilinmeyen güçler bilinçdışı olarak seçimi yapar.
Nihayet seçim yapıldığında birey bir şeyleri yeniden yapmak zorunda olduğunu, bir şeyi geri alması gerektiğini hisseder ki, bunu yapmak hayli zordur. Kişi her yanlış yaptığında yeniden başlamalıdır. Seçmenin ve zamanında seçmenin tüm önemi burda yatar. Mutluluk dışında her şeyi bir başka şey uğruna tercih ediyoruz, çünkü hedef o. Kişi için yola devam etmekte olduğunu hesaba katmazsa eninde sonunda öyle bir an gelecektir ki seçim yapmış olduğu değil, seçim yapmaktan kaçındığı için, seçimi onun hesabına başkaları yapmıştır.
</B>Seçmek Yolun Yarısıdır
Doğru seçimler yapmayı hayatı doğru yaşamak olarak algılıyoruz. Sürekli olarak ulaşılacak noktalar, peşinde olduğumuz hedefler var. O hedeflere ulaşmak bir an önce ulaşmak lazım. O yüzden de doğru yollardan gitmek istiyoruz. Amaca ulaşmak için bir şeyleri araç olarak kullanıyoruz. Oysa her şeyi mümkün olduğunca kendi içinde bir amaç olarak görme, başka bir amaca araç kılmamak evrene saygının bir gereğidir. Hayat gerçekten yolları çatallanan bir bahçe ana yolu baştan iyi tanımlamak ve gerçek sapakları doğru saptamak gerekiyor.
Oysa seçim her zaman doğru ve sağlıklı yapılmayabilir. Hatırı sayılır bir hata payı daima vardır. Kritik kararın arifesinde, önce aile, ardından toplum girer devreye. O sırada hangi meslekler popülerdir? Filanca mesleğin sunacağı olanaklar nelerdir? Prestiji var mıdır? Ve tabii en önemlisi kaç para kazanılır? Kişi tüm yaşamının rotasını çizecek mesleğin seçiminde en az söz sahibi olan kendisidir. İlk başta doğru gözüken bir seçim, giderek bir kabusa dönüşebilir. Kendisini yavaş yavaş tanır kişi, gerçek istek ve eğilimlerini adım adım keşfeder. Üstelik evdeki hesap çarşıya uymaz çoğu kez. Mutlu ve başarılı bir öğrenimin ardından hayata atılan kişi kazın ayağının ne yazık ki hiç de öyle olmadığını fark eder. Bir mesleğin icrasında karşılaşılan durumlar ders kitaplarında yazanlardan çok farklıdır çünkü.
</B>MESLEK SEÇİMİ
Evet yaşamımızdaki herhangi bir olay, durumlarla ilgili seçim yapmak zaman zaman gerçekten çok zor olabilir. Tıpkı meslek seçmek gibi. Çünkü öyle bir zamanda bu konu ile ilgili karar vermek gerekiyor ki, bir yandan genç ergenlik problemleriyle boğuşurken, bir yandan da haydi bakalım artık karar ver ne olacaksın? diyoruz. Bu dönem tam bir değişme dönemi. Hızlı bir fizyolojik ve fiziksel değişme içindeyken aynı zamanda gelecekteki eğitimi, kariyeri hakkında yeni kararlar verme baskısı, genci daha önce oluşturduğu kimliğini gözden geçirmeye zorlar. Bu dönemde genç başarılı bir şekilde kimlik kazanma sorununu çözerse kendine güvenen emin bir kişi olarak yaşamını sürdürür. Tabii bu dönemde ona model olacak özellikle kendi cinsinden ebeveynin bulunması önem taşır. Bu konuda sıkıntı yaşarsa rol karmaşası yaşayacak, ne yapmak istediğine karar veremeyen bir işten öbürüne atlayıp bocalayan, çocuk gibi davranan bir yetişkin haline gelecektir. Yani ergenlik döneminin kendisi gencin bu konuda karar vermesini güçleştirir.
</B>Şimdi biraz geriye doğru gidin. Sizler de muhtemelen çocuklarınızın şimdi bulunduğu yaşlarda böyle bir karar vermek durumunda kalmıştınız. Siz mesleğinizi seçerken ne gibi sıkıntılar yaşamıştınız ve nasıl karar vermiştiniz?
</B>Belki sizin kararınızda tesadüflerin ve şans faktörünün etkisi vardı. Ya da gerçekten ilgi ve yetenekleriniz doğrultusunda bir karar verdiniz. Belki her ikisi de.
</B>Meslek seçiminde temel amaç; kişinin mutlu olabileceği bir geleceğin planlanmasıdır. Ancak bu seçimi doğru yapmamış olan gençlerin söylediklerini dinlediğimizde bakın neler söylüyorlar: "Üniversitede okuduğum yıllar kolay geçmedi. Açıkta kalmamak için bu bölümü seçmiştim. Ayrıca ailem beni oldukça zor şartlarda okutuyordu. Bu yüzden bölüm değiştirme ya da tekrar üniversite sınavına girme imkanım olmadı. Ama hata yapmışım. "
</B>"Aile baskısı ve ve üniversite mezunu olayım da ne olursa olsun düşüncesi ile seçim yaptım. Ama şimdi kendi mesleğimi yapmıyorum. "
</B>Gençlerin yaşadıklarına baktığımızda yapılan seçimlerin, anne babanın, arkadaşların, öğretmenlerinin ne diyeceğini düşünüp strese girmemek ve üniversiteyi kazanmış olmak için yapılan tercihler olduğunu görüyoruz. Meslek seçimi sürecinde anne babaların, kendi istekleri doğrultusunda çocuklarını yönlendirmek yerine onların yeteneklerini, ilgilerini ve yaşamdan beklentilerini anlamaya çalışmaları ve kendilerini tanımaları konusunda destek olmaları gerekiyor.
Bazen gençleri meslek seçimi konusunda ya kendi isteklerimiz doğrultusunda yönlendirmeyi tercih edebiliyoruz ya da ""kendisi karar versin"" düşüncesiyle genci yardımsız ve desteksiz bırakarak sorumluluktan kaçıyoruz.
</B>MESLEĞİN YAŞAMIMIZDAKİ YERİ
• Meslek, yaşamı anlamlı kılar.
• Meslek, bir statü sembolüdür.
• Meslek, kişiye bir sorumluluk yükler.
• Performansı ortaya koymaya olanak tanır.
• Meslek, olgunlaşmayı sağlar ve yaratıcı olmaya olanak tanır.
• Meslek, ekonomik özgürlük sağlar.
• Meslek, kişinin kendini gerçekleştirmesini sağlar.
</B>Evet meslek bizim kendimizi tanımlamamızı da sağlıyor. Özellikle çeşitli mesleklerle ilgili bizim önyargılarımız gençleri fazlasıyla etkileyebiliyor.
</B>MESLEKLERE İLİŞKİN BAZI ÖNYARGILAR
</B>İnsanın toplumda saygı görmesi için saygın bir mesleğin üyesi olması gerekir:
Saygı görme ihtiyacı her insanın en doğal hakkıdır. Ancak meslekleri saygın olan ve olmayan meslekler diye nitelendirmek yanlış. Genellikle doktor, mühendis, öğretmen vb. meslekler saygın ve garantili meslekler olarak görülür. Ancak gerçekte insan bir mesleğin başarılı bir üyesi olursa saygınlık kazanır. Mesleği ne olursa olsun insan saygın olmayı nitelikleri ile elde eder.
</B>Mesleğimi seçtikten sonra yaşam boyu sürdürmek zorundayım:
Üniversite sınavına girecek olan gençlerin dile getirdikleri bu ifade pek çok kişi için doğru olabilir. Ancak çok hızlı bir değişimin yaşandığı günümüzde insanların ömürlerini tek bir meslekle geçirme olasılığının azalmakta olduğu söylenebilir. Bilim ve teknoloji geliştikçe meslek çeşitleri hızla artmakta, iş yaşamının talepleri doğrultusunda yeni meslekler ortaya çıkmakta. Ayrıca insanda gelişim ve değişim yaşam boyu devam etmektedir. İnsanların çoğu birden fazla yetenek türüne sahiptir ve birden çok alanla ilgili işleri yapmaktan hoşlanabilir. Bu nedenle bir kişi birden fazla meslekte mutlu ve başarılı olabilir.
Günümüzde üniversiteler programlarından bazılarını iki alanda diploma verecek şekilde oluşturmaya ya da değişik alanlarda seçimlik dersler almalarını sağlayarak öğrencileri çok yönlü geliştirmeye çalışmaktadır.
</B>Üniversiteye bir girsem gerisi kolay:
Üniversite diploması aldıktan sonra eğitim sorumluluğunun biteceği düşünülür. Her geçen gün teknolojik gelişmeler hızlanmakta bu durum mesleklerin uygulanma biçimlerini değiştirmektedir. Bir kişi yaşamı boyunca mesleğinde ortaya çıkan yeni gelişmeleri takip edebilmek, yeni uygulamaları öğrenebilmek, mesleğinde gelişmek ve hatta sahip olduğu mesleği koruyabilmek için sürekli eğitim görmek durumundadır.
Bu nedenle gençlerin yaşamlarını planlarken çalışma ömrünün sonuna kadar süren gelişimi ifade eden kariyer gelişimi kavramı üzerinde durmaları ve geleceklerini nasıl planlayacakları üzerinde düşünmeleri gerekiyor.
</B>İyi bir üniversite bölümden çok daha önemli:
Bazı gençler önce üniversite sonra program seçmeyi tercih etmekte. Öğretim kadrosu zengin bir üniversitede eğitim görmenin iyi olacağı kuşkusuz doğru. Ancak başarılı bir iş yaşantısında ve meslek başarısında mezun olunan üniversitenin kalitesi kadar hatta daha fazla kişinin kalitesi önem taşımakta. İyi bir üniversiteye girme umuduyla istemediği bir bölüme yerleşen biri eğitim ortamından memnun olsa da o bölümün eğitiminden hoşnut olmayacağı için başarılı olmayabilir. Ancak severek girdiği bölümde alanı ile ilgili yayınları izleyerek bilgi donanımını sağlamlaştıran ve yüksek lisansını tamamlayan başka biri daha başarılı olabilir.
</B>Üniversite belli bir meslek edindiren kurumdur:
Bu kanı ekonomik sıkıntı içinde olan ülkeler için bir dereceye kadar doğru olabilir. Ancak aslında üniversitelerin 3 genel amacı vardır.
• Bilimsel araştırma yapmak ve bilgi üretmek.
• Meslek elemanı yetiştirmek.
• Kültür kazandırmak.
Ülkemizde gençlerin büyük çoğunluğu meslek edinmek için üniversiteye yönelmekte ve diplomalarına uygun bir iş edinme umudu taşımakta. Ancak yükseköğretim programlarının çoğu, aslında belli bir konuda eğitim vermekte ise de kazandırdığı bilgi ve beceri benzer başka alanlara da aktarılabilmektedir. Yani üniversite eğitimi her zaman belli bir meslek kazandırmaz, daha çok, kültür kazandırarak gencin daha geniş bir alanda iş arama şansını artırır.
Evet yukarıda bahsettiğimiz önyargıların bir kısmını sizler de düşünüyor ve benimsiyor olabilirsiniz. Peki çocuklarımız mesleki tercihleri ile ilgili karar verme durumu ile karşı karşıyayken sağlıklı bir karar oluşturabilmenin adımları nelerdir ve biz onlara bu konuda nasıl yardımcı olabiliriz?
</B>KENDİNİ TANIMA
Bir insanın kendisine uygun mesleği seçebilmesi için önce kişisel özellikleri ve mesleklerin özellikleri konusunda ayrıntılı bilgi sahibi olması gerekir.
Gence kişisel özelliklerini keşfetmesi konusunda anne baba ve yetişkinler olarak yardımcı olmak gerekir.
</B>Bunun için:
</B>• Çocuğunuz hangi konulara ilgi duyuyor?
• Hangi alanlarda ve işlerde yetenekli olduğunu düşünüyorsunuz?
• Kişilik özelliklerini biliyor musunuz? (örneğin sosyal ilişkilere gereksinimi olan bir kişi bu özelliğini çok fazla kullanamayacağı bir meslek seçerse mutsuz olabilir)
• Yaşamdan beklentileri neler?
• Yaşamda en çok nelere öncelik ve önem veriyor?
• Fiziksel özellikleri seçmeyi düşündüğü meslek için bir engel oluşturuyor mu? (Örneğin pilotluk eğitimi almak isteyen bireylerin görme kusuru olmaması gerekir.)
gibi sorular üzerinde düşünmesini sağlayabilirsiniz.
</B>MESLEKİ DEĞER:Gençlerin mesleki kararlarını oluştururken düşünmeleri gereken diğer kriter ise bir mesleğin icra edilmesi sırasında bu mesleğin yürütüldüğü ortam, kazanç, ödül vb. sonuçlardan kaynaklanan doyumlarla ilgili bir kavram olan mesleki değerleridir.
Meslek sadece para kazanma ve ekonomik ihtiyaçları karşılama aracı değil aynı zamanda kişinin kendini ifade etme yoludur. Kişi mesleki etkinlikler yoluyla bir şeyler üreterek yeteneklerini, becerilerini kullanır ve başarılı olarak doyum sağlar. İş yaşamındaki doyum genel yaşam doyumunu da etkiler. Meslekte yaşanan doyumsuzluk kişinin ruh sağlığını da tehdit eder. İngiltere de yapılan bir araştırma iş yaşamında mutlu olmayan, işini sevmeyen kişilerin ciddi sırt ağrıları çektiğini ortaya koyuyor. Araştırmada sırt ağrılarının çoğunun derin depresyonlar sonucu ortaya çıktığı belirlenmiş.
</B>İnsanlar Niçin Çalışır? Çalışanlar için hangi karşılık daha önemlidir?
Herhalde bu soruya herkes kendisine göre farklı bir cevap verecektir. Ancak sanırız para insanların bu soruya verecekleri cevapların hepsinde bulunacaktır. Ancak para tek başına çalışmadan ve meslekten alınacak doyum için yeterli değildir. Para söz konusu olmasaydı, bütün işlerin değeri aynı olsaydı o zaman hangi işleri tercih ederdiniz? bu soruyu gençlere lütfen sorun.
2000li yıllara geldiğimiz şu dönemlerde dünyanın ve dolayısıyla gençlerin değerleri bir hayli değişti. Bu değişimin temelinde giderek artan oranda tüketim toplumu haline gelmemizin de etkisi oldukça büyük. Bu yüzden daha çok para kazanmanın ön plana çıktığı bir gerçek. Ancak gençlere paranın dışında başka ihtiyaçlarını da fark ettirmek gerekiyor.
</B>BAZI MESLEK DEĞERLERİ
• Yaratıcılık Bağımsızlık
• Değişiklik Rekabet
• Kazanç Liderlik
• Düzenli ve kararlı bir yaşam Toplumsal Saygınlık
• Yeteneği kullanma ve geliştirme Sosyal Güvence
</B>Yapılan bir araştırma, gençlerin mesleki değerlerini bir bütün olarak dikkate almadan meslek tercihlerini yaptıklarını göstermektedir. Bunun nedeni de gençlerin saygınlığının yüksek olduğunu düşündükleri mesleklere yönelmeleridir.
.
MESLEKLERİ TANIMA (SEÇENEKLERİ DEĞERLENDİRME)
Gençlerin sağlıklı bir mesleki karar verebilmek için kendilerine açık olanakları yani seçeneklerinin neler olduğunu araştırmaları gerekir. Bunun için seçmeyi düşündüğü meslekle ilgili şu sorular sorulabilir?
</B>Meslekleri faaliyet alanları açısından gruplandırırsak:
</B>MESLEK GRUPLAMALARI
• Mühendislik ve Teknik Bilimler Grubu
• Tıp ve Sağlık Bilimleri Grubu
• Yönetim Bilimleri, Ekonomi ve Uluslar arası İlişkiler Grubu
• Sosyal Bilimler Grubu
• Edebiyat ve Dil Bilimleri Grubu
• Ziraat ve Hayvanlarla İlgili Bilimler Grubu
• Temel Bilimler Grubu
</B>Son olarak: Gencin kendi özellikleri (ilgi, yetenek, değer) ve mesleklerin gerektirdiği özelikleri göz önünde bulundurarak, istenilir yönleri fazla olan, istenmeyen yönleri az olan seçeneğe karar vermesi gerekir.
</B>KARAR VERME
Meslek seçimini zorlaştıran en büyük etkenlerden biri de gencin hangi mesleği seçeceği konusunda kararsız kalmasıdır. Bu konuda anne babanın tutumu oldukça önemlidir. Çocuklarımızı küçük yaşlarından itibaren bir çok konuda yönlendiririz ve etkileriz. Ancak sürekli yönlendirdiğimiz ve üstlerine çok fazla düştüğümüzde, bu durum gencin kendi başına karar verememesine, seçimleri başkalarına bırakmasına, kararının sorumluluğunu almamasına neden olacaktır.
Seçeceği meslek konusunda karar vermek gencin belki de yaşamı boyunca vereceği ilk önemli karardır. Anne babası tarafından kararlarını kendi başına verme ve verdiği kararın sorumluluğunu üstlenme konusunda desteklenmemiş gençler meslek seçimi kararını verirken de oldukça zorlanmaktadır.
</B>Öyleyse;
• Gencin kendi ilgi, yetenek ve beklentileri doğrultusunda seçim yapmasına izin verin. Yapacağınız en büyük yardım ilgi ve yeteneklerini, tanımasında ona yardımcı olmaktır. Bu konuda yapacağınız gerçekçi geri bildirimler meslek seçiminde karar vermesini kolaylaştıracaktır.
• Bazı durumlarda anne-baba kendi gerçekleştiremedikleri ideallerini çocuklarının gerçekleştirmesini bekler. ""Ben olamadım, o olsun"", anlayışı ile genç zorlanır. Çocuğunuzun istek ve ideallerinin sizden farklı olabileceğini unutmayın. Meslek seçimi konusunda yol gösterebilir fikrinizi söyleyebilirsiniz ama son kararı genç vermeli.
• Bazı anne babalar çocuğun yeteneklerine bakmadan onu zorlar. Çocuğunuzun yeteneklerine ve isteklerine uygun olmayan bir mesleği seçmesi onu mutsuz ve genellikle başarısız yapar.
• Gençleri kendisinden daha başarılı olan kişilerle kıyaslamak onu üzecek ve kızdıracaktır. Böyle bir durumda çocuğunuza verdiğiniz mesaj, ""Seni bu halinle kabul etmiyorum sen de başkaları kadar başarılı olursan seni kabul ederim ve severim. ""Unutmayın insanlar yetenekleri yönünden eşit değildir. Çocuğunuzun durumunu başkalarıyla değil daha önceki kendi durumuyla değerlendirin.
</B>İŞ YAŞAMINDA BAŞARILI OLMANIN YOLU SEVDİĞİNİZ VE İNANDIĞINIZ BİR İŞİ MESLEK OLARAK SEÇMENİZDİR.
</B>UNUTULMAMASI GEREKEN EN ÖNEMLİ ŞEY ÇALIŞARAK GEÇİRİLEN ZAMAN, GÖSTERİLECEK PERFORMANS, YAPILAN DOĞRU TERCİHLE BİRLEŞTİĞİNDE, KAZANILACAK EN BÜYÜK ŞEY MUTLU BİR YAŞAM OLACAKTIR.
