Ömer
Yönetici
Lizozom nedir?
Sitoplazmada bulunan, yaklaşık 0,5 mikron çapında, lipoprotein yapısı gösteren bir zarla çevrili hücre organeli. Lizozom, besinlerin parçalanması işini yapan enzimlerin hücredeki deposudur. Hücrenin elektron mikroskobuyla incelenmesi sonucu bulunmuştur.
Lizozomlar, hayvansal hücrelerin sitoplazmalarında bol miktarda bulunurlar. Alyuvar hücrelerinde ise lizozom bulunmaz.
Lizozom, vücudun tüm hücrelerinde sürekli bir işlev halinde bulunur. Bazen yaşlanmış bir hücre organelini parçalarken, bazen vücuda savaş halinde olan mikropları parçalar. İşlevini yitirmiş olan organeller parçalanır, yaşlanan hücreler de sürekli yenilenir. Lizozomu bu anlamda hücrenin öğütme makinesi olarak da tanımlayabiliriz. Bu organelden salgılanan enzimler sayesinde vücutta birçok "yıkma" işlemi gerçekleşir. Lizozom enzimleri artık işe yaramayan hücreleri yıkıp parçalarlar. Ayrıca bir yapının etrafını saran zarı öğüterek delmelerinin yanı sıra, vücutta sürekli olarak büyümeye devam eden bazı hücreleri de parçalarlar. Lizozom enzimlerinin gerçekleştirdiği bu yıkım işlemi, vücut açısından son derece önemlidir.
Örneğin hamile kadınlarda bebeğin gelişimiyle birlikte rahmin büyümesi normale oranla büyük bir artış gösterir. Bu sağlıklı bir bebeğin doğabilmesi için gerekli olan bir aşamadır. Ancak bebek doğduktan sonra artık bu derece geniş bir rahme ihtiyaç kalmamaktadır. Bu durumda aşırı derecede genişlemiş olan bu organın tekrar eski haline döndürülmesi gerekmektedir. İşte bu işlemi gerçekleştiren lizozom enzimleridir. Doğum işlemi bittiğinde belirli hücrelerin lizozomları ne yapmaları gerektiğini çok iyi bilerek hemen gerekli enzimleri salgılamaya başlarlar. Bu enzimler de vücudun sağlığı için hamilelikten sonraki 10 gün içerisinde hızlı bir yıkımla rahmi 1/40 oranında küçültürler. Böylece rahim artık eski boyutlarına dönmeye başlar.
Lizozomlar ayrıca spermin baş kısmında da bulunurlar. Sperm, yumurtaya ulaştığında onu saran kılıfını delmek için bünyesinde taşıdığı lizozom enzimlerini kullanır. Parçalayıcı etkiye sahip bu enzimler, yumurtayı koruyan kılıfı delerek spermin yumurtayı döllemesini sağlarlar.
Lizozomların içinde bir dizi yıkıcı sıvı enzim (biokatalizör) bulunur. Bu enzimlerin başlıcaları, asit fosfataz, lizozim, beta glukruronidaz, hyaluronidaz, asit lipaz, asit dezoksiribonükleaz, aril sülfataz, fagositin ve kollagenazdır.
Bu makale harbiforum.net için internet dışı kaynaklardan araştırılara ve derlenerek yazılmıştır.
Sitoplazmada bulunan, yaklaşık 0,5 mikron çapında, lipoprotein yapısı gösteren bir zarla çevrili hücre organeli. Lizozom, besinlerin parçalanması işini yapan enzimlerin hücredeki deposudur. Hücrenin elektron mikroskobuyla incelenmesi sonucu bulunmuştur.
Lizozomlar, hayvansal hücrelerin sitoplazmalarında bol miktarda bulunurlar. Alyuvar hücrelerinde ise lizozom bulunmaz.
Lizozom, vücudun tüm hücrelerinde sürekli bir işlev halinde bulunur. Bazen yaşlanmış bir hücre organelini parçalarken, bazen vücuda savaş halinde olan mikropları parçalar. İşlevini yitirmiş olan organeller parçalanır, yaşlanan hücreler de sürekli yenilenir. Lizozomu bu anlamda hücrenin öğütme makinesi olarak da tanımlayabiliriz. Bu organelden salgılanan enzimler sayesinde vücutta birçok "yıkma" işlemi gerçekleşir. Lizozom enzimleri artık işe yaramayan hücreleri yıkıp parçalarlar. Ayrıca bir yapının etrafını saran zarı öğüterek delmelerinin yanı sıra, vücutta sürekli olarak büyümeye devam eden bazı hücreleri de parçalarlar. Lizozom enzimlerinin gerçekleştirdiği bu yıkım işlemi, vücut açısından son derece önemlidir.
Örneğin hamile kadınlarda bebeğin gelişimiyle birlikte rahmin büyümesi normale oranla büyük bir artış gösterir. Bu sağlıklı bir bebeğin doğabilmesi için gerekli olan bir aşamadır. Ancak bebek doğduktan sonra artık bu derece geniş bir rahme ihtiyaç kalmamaktadır. Bu durumda aşırı derecede genişlemiş olan bu organın tekrar eski haline döndürülmesi gerekmektedir. İşte bu işlemi gerçekleştiren lizozom enzimleridir. Doğum işlemi bittiğinde belirli hücrelerin lizozomları ne yapmaları gerektiğini çok iyi bilerek hemen gerekli enzimleri salgılamaya başlarlar. Bu enzimler de vücudun sağlığı için hamilelikten sonraki 10 gün içerisinde hızlı bir yıkımla rahmi 1/40 oranında küçültürler. Böylece rahim artık eski boyutlarına dönmeye başlar.
Lizozomlar ayrıca spermin baş kısmında da bulunurlar. Sperm, yumurtaya ulaştığında onu saran kılıfını delmek için bünyesinde taşıdığı lizozom enzimlerini kullanır. Parçalayıcı etkiye sahip bu enzimler, yumurtayı koruyan kılıfı delerek spermin yumurtayı döllemesini sağlarlar.
Lizozomların içinde bir dizi yıkıcı sıvı enzim (biokatalizör) bulunur. Bu enzimlerin başlıcaları, asit fosfataz, lizozim, beta glukruronidaz, hyaluronidaz, asit lipaz, asit dezoksiribonükleaz, aril sülfataz, fagositin ve kollagenazdır.
Bu makale harbiforum.net için internet dışı kaynaklardan araştırılara ve derlenerek yazılmıştır.
