Ömer
Yönetici
Kemik yoğunluğu yaş, cinsiyet ve vücut ağırlığına göre değişir.
Osteoporoz özellikle belli bir yaş grubunda sağlığı tehdit eden önemli bir sorundur ve kemiğin yoğunluğunun bilinmesi, istenmeyen sonuçlardan kaçınmanın ve tedbir almanın en iyi yoludur. Bu amaçla çift enerjili röntgen tekniği ya da x ışını absorbsiyometri diye adlandırılan bir teknik kullanılır. Sonuçlar radyologlar tarafından normal değerler ile kıyaslanır. Bu işlem sırasında çok az miktarda radyasyon kullanılır.
Kemik dansitometri kemik mineral yoğunluğunu değerlendirmede standart bir yöntemdir.
- Kemik kaybının çabuk ve ağrısız ölçümünü sağlar,
- Ölçümde sıklıkla kalça ve bel kemiğinin alt bölümü kullanılır.
El bileği, parmaklar ve topuktan ölçüm yapan daha küçük taşınabilir cihazlar yanı sıra röntgen ışını yerine ultrason dalgalarını kullanan daha sınırlı cihazlar da vardır. Bunlar sadece tarama amaçlı kullanılıp, tedavinin planlanmasında karar verdirici olamamaktadırlar.
2) Kemik yoğunluğu ölçümü neden yapılır?
Kadınlarda, 40 yaşından sonra kemik kütlesinde kayıp başlamaktadır, bu durum menapoz ile hızlanmaktadır. Kadınlarda menapozun ilk on yılı içinde kemik kütlesinin ort % 15; erkeklerde ise tüm yaşam boyunca % 20 - 30 kaybolmaktadır. Kemik kütlesindeki kayıp oranı arttıkça, kırık riski artmaktadır. Kemik yoğunluğu ölçümü ile hem osteoporoz ve kırık riski hesaplanabilmekte hem de tedavi sonrası takip yapılabilmektedir.
Menopozdan sonra kadınları en çok etkileyen olaylardan biri olan Osteoporoz kemiklerin kalsiyum içeriğinin kaybı sonucu kemiğin incelmesiyle kırık riskinin artmasıdır.
Kemik dansitometri sıklıkla osteoporozun tanısında kullanılır. Elbette bu durum erkeklerde de olabilir.Eğer kemik yoğunluğunuz düşük çıkarsa, siz ve doktorunuz kırık oluşmadan önce nasıl bir tedbir alacağınız ya da tedavi göreceğiniz konusunda planlama yapmalısınız.
Kemik dansitometri kemik kaybına neden olan diğer olayların gösterilmesi yanı sıra uygulanan tedavinizin etkinliğinin değerlendirilmesinde de kullanılır.
Eğer aşağıdaki durumlardan biri söz konusuysa kemik yoğunluğu ölçümü yaptırmanızı özellikle öneririz:
- Menopoz sonrası evredeyseniz ve hormon (östrojen) kullanmıyorsanız
- Sigara içiyorsanız ya da kalça kırığı gibi kişisel ya da ailesel bir öykünüz varsa
- Kemik kaybı ile birlikte seyreden hastalıkları olan bir erkekseniz
- Tip 1 (juvenil ya da insulin bağımlı) şeker hastaları, ya da osteoporoz aile öyküsü olanlar
- İdrar incelemelerinde aşırı kollajen artışları gösteren ve yüksek dozda kemik içeriği değişimine uğrayanlar
- Hafif bir travmadan sonra kırık gelişenler
- Omurgalarında kırık olan ya da osteoporozun diğer bulgularını taşıyanlar
3) Kemik yoğunluğu ölçümü kimlere yapılır ?
- Menopoz öncesi dönemde osteoporoz açısından yüksek risk taşıyan kadınlara
- Cerrahi olarak menapoza giren (her iki yumurtalığı alınan) kadınlara
- Menopoz sonrası risk faktörleri taşıyan kadınlara
- Zayıf ve uzun boylu menopoz sonrası kadınlara
- Ailede osteoporoz öyküsü bulunanlara, omurga kırığı olanlara
- 160 cm den kısa boy ve 50 kg. dan düşük ağırlık
- Yılda 2.5 cm. den fazla boy kısalması olanlara
- 65 yaştan büyük olanlara
- Kalsiyumdan fakir beslenenlere
- Erişkin yaşta küçük darbe veya travmalarla kırık oluşması durumlarında
- Röntgen filminde kemik yoğunluğunda azalma (osteopeniye) saptananlara
- Aşırı Alkol, sigara, kahve tüketenlere
- Östrojen tedavisine kontrendikasyon varsa
- Testeron seviyesi düşük olanlara
- 1 aydan uzun süren hareketsiz (immobilizasyon) kalmak zorunda olanlara
- 5 yıldan uzun romatoid artrit ve ankilozan spondilit öyküsü olanlara Kortizon veya metotreksat tedavisine başlarken ve tedavi sırasında yılda bir kez
- Heparin, Antiasit Kortikosteroidler (Prednisone), Dilantin ve Barbituratlar , Tiroid Hormonu gibi ilaçları uzun süreli kullananlar
- Nefropatiler, Osteomalazi, Hiperparatiroidi , Hipertiroidizm gibi hastalığı olanlara İnsüline bağlı diabet hastalarına Osteoporoz tedavisinin takibinde kemik yoğunluğu ölçümü yapılır.
4) Kemik yoğunluğu ölçümü kimlere yapılmaz ?
- Hamilelere
- İnceleme tarihinden 2 - 6 gün önce ağız veya damar içi yolla kontrast madde kullanmış olanlara
- Hareketsiz yatamayanlara
- İleri derecede omurga deformasyonu olanlara yapılamaz
5) Herhangi bir hazırlık gerekir mi ?
Hayır. Kemik yoğunluğu ölçümü için bir hazırlık gerekmez. İnceleme gününde normal yemek yiyebilirsiniz. Ancak 24 saat önceden kalsiyum içeren yiyecekler almamaya çalışın. Metal düğme, fermuar gibi kısımlar içermeyen hafif ve rahat giysiler giymeye çalışın. Eğer yakın zamanda (son 1 hafta içinde) baryumlu inceleme, radyoizotop tarama ya da bilgisayarlı tomografide kontrast kullanımı gibi bir uygulama yapıldıysa bunu doktorunuza bildiriniz. Bu durumda kemik dansitometri incelemesi için 10 ya da 14 gün beklemeniz istenebilir.
Eğer hamile iseniz ya da hamile olma olasılığınız varsa doktorunuza ya da ilgili teknisyene lütfen bildiriniz.
6) Kemik yoğunluğu ölçümü nasıl yapılır?
- Sizden soyunmanız ve bir hasta önlüğü giymeniz istenecektir. Daha sonra röntgen ışını gönderen bir masayauzanacaksınız üstünüzde de bir görüntüleme cihazı olacaktır.
- Masa üzerinde hareketsiz yatılır
- Herhangi bir enjeksiyon yapılmaz ve inceleme ağrısızdır.
- İnceleme, türüne göre değişmekle birlikte, en fazla 20 dakika sürer. Bu süre kullanılan cihazın gücüne ve vücudunuzun
incelenecek bölümlerine bağlıdır.
- Doktorlar çoğu kez osteoporoza bağlı kırıkların daha sık olduğu omurga ve kalçanızdaki kemik kaybını saptamaya çalışacaklardır.Alt omurganız ve kalça kemiğinizin düzleştirilmesi için inceleme sırasında bacaklarınız özel bir yastıkla desteklenebilir ve size daha iyi bir görüntü için teknisyen tarafından bazı pozisyonlar verilebilir.
- Kullanılan radyasyon miktarı bir akciğer filminin onda biri gibi aşırı derecede küçüktür.
7) İncelemeden sonra ne yapmam gerekir?
- Filmleriniz ve raporu belirtilen zamanda size iletilecektir.
8) Kemik yoğunluğu ölçümü ne sıklıkta yapılmalıdır?
- Osteoporozun derecesine ve verilen tedaviye göre değişmekle birlikte menopozdaki yüksek riskli hastalarda 2 yılda bir,
- Düşük riskli hastalarda 5 yılda bir omurga ve kalça kemik yoğunluğu ölçümü yapılmalıdır.
- Kemik erimesinin şiddetine ve uygulanan tedaviye göre tekrarlama sıklığı hekiminiz tarafından size belirtilecektir
Osteoporoz özellikle belli bir yaş grubunda sağlığı tehdit eden önemli bir sorundur ve kemiğin yoğunluğunun bilinmesi, istenmeyen sonuçlardan kaçınmanın ve tedbir almanın en iyi yoludur. Bu amaçla çift enerjili röntgen tekniği ya da x ışını absorbsiyometri diye adlandırılan bir teknik kullanılır. Sonuçlar radyologlar tarafından normal değerler ile kıyaslanır. Bu işlem sırasında çok az miktarda radyasyon kullanılır.
Kemik dansitometri kemik mineral yoğunluğunu değerlendirmede standart bir yöntemdir.
- Kemik kaybının çabuk ve ağrısız ölçümünü sağlar,
- Ölçümde sıklıkla kalça ve bel kemiğinin alt bölümü kullanılır.
El bileği, parmaklar ve topuktan ölçüm yapan daha küçük taşınabilir cihazlar yanı sıra röntgen ışını yerine ultrason dalgalarını kullanan daha sınırlı cihazlar da vardır. Bunlar sadece tarama amaçlı kullanılıp, tedavinin planlanmasında karar verdirici olamamaktadırlar.
2) Kemik yoğunluğu ölçümü neden yapılır?
Kadınlarda, 40 yaşından sonra kemik kütlesinde kayıp başlamaktadır, bu durum menapoz ile hızlanmaktadır. Kadınlarda menapozun ilk on yılı içinde kemik kütlesinin ort % 15; erkeklerde ise tüm yaşam boyunca % 20 - 30 kaybolmaktadır. Kemik kütlesindeki kayıp oranı arttıkça, kırık riski artmaktadır. Kemik yoğunluğu ölçümü ile hem osteoporoz ve kırık riski hesaplanabilmekte hem de tedavi sonrası takip yapılabilmektedir.
Menopozdan sonra kadınları en çok etkileyen olaylardan biri olan Osteoporoz kemiklerin kalsiyum içeriğinin kaybı sonucu kemiğin incelmesiyle kırık riskinin artmasıdır.
Kemik dansitometri sıklıkla osteoporozun tanısında kullanılır. Elbette bu durum erkeklerde de olabilir.Eğer kemik yoğunluğunuz düşük çıkarsa, siz ve doktorunuz kırık oluşmadan önce nasıl bir tedbir alacağınız ya da tedavi göreceğiniz konusunda planlama yapmalısınız.
Kemik dansitometri kemik kaybına neden olan diğer olayların gösterilmesi yanı sıra uygulanan tedavinizin etkinliğinin değerlendirilmesinde de kullanılır.
Eğer aşağıdaki durumlardan biri söz konusuysa kemik yoğunluğu ölçümü yaptırmanızı özellikle öneririz:
- Menopoz sonrası evredeyseniz ve hormon (östrojen) kullanmıyorsanız
- Sigara içiyorsanız ya da kalça kırığı gibi kişisel ya da ailesel bir öykünüz varsa
- Kemik kaybı ile birlikte seyreden hastalıkları olan bir erkekseniz
- Tip 1 (juvenil ya da insulin bağımlı) şeker hastaları, ya da osteoporoz aile öyküsü olanlar
- İdrar incelemelerinde aşırı kollajen artışları gösteren ve yüksek dozda kemik içeriği değişimine uğrayanlar
- Hafif bir travmadan sonra kırık gelişenler
- Omurgalarında kırık olan ya da osteoporozun diğer bulgularını taşıyanlar
3) Kemik yoğunluğu ölçümü kimlere yapılır ?
- Menopoz öncesi dönemde osteoporoz açısından yüksek risk taşıyan kadınlara
- Cerrahi olarak menapoza giren (her iki yumurtalığı alınan) kadınlara
- Menopoz sonrası risk faktörleri taşıyan kadınlara
- Zayıf ve uzun boylu menopoz sonrası kadınlara
- Ailede osteoporoz öyküsü bulunanlara, omurga kırığı olanlara
- 160 cm den kısa boy ve 50 kg. dan düşük ağırlık
- Yılda 2.5 cm. den fazla boy kısalması olanlara
- 65 yaştan büyük olanlara
- Kalsiyumdan fakir beslenenlere
- Erişkin yaşta küçük darbe veya travmalarla kırık oluşması durumlarında
- Röntgen filminde kemik yoğunluğunda azalma (osteopeniye) saptananlara
- Aşırı Alkol, sigara, kahve tüketenlere
- Östrojen tedavisine kontrendikasyon varsa
- Testeron seviyesi düşük olanlara
- 1 aydan uzun süren hareketsiz (immobilizasyon) kalmak zorunda olanlara
- 5 yıldan uzun romatoid artrit ve ankilozan spondilit öyküsü olanlara Kortizon veya metotreksat tedavisine başlarken ve tedavi sırasında yılda bir kez
- Heparin, Antiasit Kortikosteroidler (Prednisone), Dilantin ve Barbituratlar , Tiroid Hormonu gibi ilaçları uzun süreli kullananlar
- Nefropatiler, Osteomalazi, Hiperparatiroidi , Hipertiroidizm gibi hastalığı olanlara İnsüline bağlı diabet hastalarına Osteoporoz tedavisinin takibinde kemik yoğunluğu ölçümü yapılır.
4) Kemik yoğunluğu ölçümü kimlere yapılmaz ?
- Hamilelere
- İnceleme tarihinden 2 - 6 gün önce ağız veya damar içi yolla kontrast madde kullanmış olanlara
- Hareketsiz yatamayanlara
- İleri derecede omurga deformasyonu olanlara yapılamaz
5) Herhangi bir hazırlık gerekir mi ?
Hayır. Kemik yoğunluğu ölçümü için bir hazırlık gerekmez. İnceleme gününde normal yemek yiyebilirsiniz. Ancak 24 saat önceden kalsiyum içeren yiyecekler almamaya çalışın. Metal düğme, fermuar gibi kısımlar içermeyen hafif ve rahat giysiler giymeye çalışın. Eğer yakın zamanda (son 1 hafta içinde) baryumlu inceleme, radyoizotop tarama ya da bilgisayarlı tomografide kontrast kullanımı gibi bir uygulama yapıldıysa bunu doktorunuza bildiriniz. Bu durumda kemik dansitometri incelemesi için 10 ya da 14 gün beklemeniz istenebilir.
Eğer hamile iseniz ya da hamile olma olasılığınız varsa doktorunuza ya da ilgili teknisyene lütfen bildiriniz.
6) Kemik yoğunluğu ölçümü nasıl yapılır?
- Sizden soyunmanız ve bir hasta önlüğü giymeniz istenecektir. Daha sonra röntgen ışını gönderen bir masayauzanacaksınız üstünüzde de bir görüntüleme cihazı olacaktır.
- Masa üzerinde hareketsiz yatılır
- Herhangi bir enjeksiyon yapılmaz ve inceleme ağrısızdır.
- İnceleme, türüne göre değişmekle birlikte, en fazla 20 dakika sürer. Bu süre kullanılan cihazın gücüne ve vücudunuzun
incelenecek bölümlerine bağlıdır.
- Doktorlar çoğu kez osteoporoza bağlı kırıkların daha sık olduğu omurga ve kalçanızdaki kemik kaybını saptamaya çalışacaklardır.Alt omurganız ve kalça kemiğinizin düzleştirilmesi için inceleme sırasında bacaklarınız özel bir yastıkla desteklenebilir ve size daha iyi bir görüntü için teknisyen tarafından bazı pozisyonlar verilebilir.
- Kullanılan radyasyon miktarı bir akciğer filminin onda biri gibi aşırı derecede küçüktür.
7) İncelemeden sonra ne yapmam gerekir?
- Filmleriniz ve raporu belirtilen zamanda size iletilecektir.
8) Kemik yoğunluğu ölçümü ne sıklıkta yapılmalıdır?
- Osteoporozun derecesine ve verilen tedaviye göre değişmekle birlikte menopozdaki yüksek riskli hastalarda 2 yılda bir,
- Düşük riskli hastalarda 5 yılda bir omurga ve kalça kemik yoğunluğu ölçümü yapılmalıdır.
- Kemik erimesinin şiddetine ve uygulanan tedaviye göre tekrarlama sıklığı hekiminiz tarafından size belirtilecektir
