Ömer
Yönetici
Kayaç Çeşitleri Özellikleri nelerdir, Kayaç Çeşitleri Özellikleri Kullanıldığı Yerler
Kayaç, bir ya da daha fazla mineralin bir araya gelmesiyle oluşmuş bütündür Granit ve bazalt çeşitli minerallerden, kumtaşı değişik özelliklerde kum boyutundaki tanelerin sıklaşmasından, mermer ve kuvarsit tek bir mineralden oluşmuş kayaçlardır
Kayaçlar sürekli döngü halindedir Bir magmatik kayaç sıcaklık ve/veya basınç altında morfik kayaca, morfik bir kayaç sıcaklıkla eriyerek magmaya ardından da magmatik kayaca, hem magmatik kayaç hem de morfik kayaç ayrışarak tortul kayaca dönüşür Buna kayaç döngüsü adı verilir
Kayaçlar oluşumları sırasındaki doğal ortamı yansıtan belgelerdir Yer kabuğunun jeolojik gelişmesinin izleri kayaç üzerinde izlenmiştir Bu nedenle onlar yer kabuğunun doğal belgeleri sayılır
Bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olaylar, akarsuların aşındırma ve taşıma etkileri, çöllerin ve denizlerin değişik bölgelerinde farklı tortulların çökertilmesi, yeryüzünün değişik iklim kuşaklarının bulunması gibi jeolojik olayla bütün yer tarihi boyunca hep aynı şekilde, aynı düzende oluşmuştur Yani eski jeolojik devirlere ait kayaçların oluşumu bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olayların ışığı altında yorumlanabilir Böylece kayaçlar oluşumu sırasında mevcut olan doğal ortamı aynen yansıtırlar
Tortul kayaçlar
Su ve rüzgâr yeryüzünü d ştirebilir Bu kuvvetler, kayaçları kırarak, küçük parçalara ayırır Bu partiküller farklı yerlerde yerleşirler Buralarda, küçük parçacıklar toparlanarak, basınç altında çimentolaşıp daha büyük kayaçları meydana getirirler Bu kayaçlar, genellikle suda oluşur ve magmatik kayaçlardan daha yumuşaktırlar Tortul kayaçlar, birçok tabakaları meydana getirir ve fosilce zengindir Tortul kayaçlar tüm yeryuvarının %5'ini, yer kabuğunun ise yüzde 75'ini meydana getirir Tortul kayaçların yüzde 95'i suda oluşmuştur
Tortul kayaçların kırıntılı, organik ve kimyasal olmak üzere üç tipi vardır
Kırıntılı tortul kayaçlar Çeşitli büyüklükteki taş ve mineral parçalarda karalardaki ve denizlerdeki tortullaşma havzalarını çökelmeleriyle meydana gelen taneli kayaçlardır Değişik boyuttaki taneleri birbirleriyle çimento maddeleriyle birleşmeleri sonucu çimentolu kayaçlar kum taşı, kireç taşı gibi taneleri birbirine bağlayarak madde bulunmadığından çimentosuz tortul kayaçlar oluşur
Kırıntılı tortul kayaçlar tane çapı 2 mm'den büyük ve çakıl, moloz, konglomerakuvarsit, gibi kayaçlardır Tane çapı 0,2 mm'den 0,02 m^'ye kadar olan kısım mil ondan daha küçükler genellikle mil+kil şeklinde geçer organik tortullar çeşitli bitki ve hayvan kalıntılarını, uzun zaman eşliğinde fosilleşip başkalaşmalarıyla oluşurlar En uzun sürede oluşan kayaçlardan biridir Özellikle bitki fosillerinin oluştuğu alanlarda yoğunlukta olmaktadırlar gibi kayaçlardır 2 mm'den 0,2 mm'ye kadar olan kısma kum, karışık kum, kumtaşı,
Organik tortul kayaçlar
Bitki ve hayvan kalıntılarının birikmesi sonucunda oluşurSilisli, karbonatlı ve karbonlu organik tortul kayaç türleri vardır
Kimyasal tortul kayaçlar
Dolgun eriyiklerin çökelmesi sonucu meydana gelirler Mağaralardaki sarkıtdikitler, deniz kıyılarındaki kireçli ve demirli oolitler, kapalı göllerin kenarlarındaki tuz oluşumları su kaynakları etrafındaki travertenilaç ve oluşumları %35'i kadar kireç taşları oluşturur Kireç taşları yapı taşı, stabilize malzeme, kireç yapımında ve döşemecilikte, çelik sanayiinde ve sanayiinde kullanılır
Magmatik kayaçlar
Erimiş halde bulunan bir silikat hamuru durumunda olan magmanın yer kabuğunun derinliklerinde yavaş yavaş veya yeryüzünde aniden soğuması ile oluşurlar Bu kayaçlar genel olarak kristallerde oluşmuş kütle halindeki kayaçlardırBu tür kayaçlar Dünya üzerinde çok fazla değildir
Bu kayaçlar magmanın soğuyarak katılaşması sonucu meydana gelirler Yer kabuğunun yaklaşık olarak % 65'ini oluştururlar Kökenlerini magma teşkil ettiğinden bunlara magmatik kayaç veya katılaşım kayaçları adı verilir
Plutonik kayaçlar (derinlik kayaçları)
Bunlar yalnızca kayaçların boş kısımlarını dolduran kristallerden oluşmuş, iri kristalli kayaçlardır Granit örnek verilebilir Magmanın soğuması ve katılaşması yavaş yavaş meydana geldiği için tam kristalli kayaçlardırKristalleşme dıştan içeriye doğru yavaş yavaş devam eder
Volkanik kayaçlar (yüzey kayaçları)
Bu kayaçlara yüzey kayaçları da denir Bunlar yarı kristalli çoğu kez gözle görülebilen çeşitli kristaller, kristal olmayan genellikle camsı hamur içinde dağılmış serpilmiş durumda bulunurlar Andezit ve bazalt örnek verilebiliriç püskürük ve dış püskürük olarak 2 ye ayrılır iç püskürük:granit,siyanit,diyani t
Damarlı Kayaçlar
Derinlik kayaçları ile yüzey kayaçları arasında bir geçiş safhasını oluşturur Mikro kristallerdir Diğer kayaçların yarık ve çatlaklarında yer alır genellikle içeriği silikatlerden oluşur
Başkalaşım kayaçları morfik kayaçlar
Tortul veya magmatik kayaçların sıcaklık, basınç, gerilme ve kimyasal aktivitesi olan sıvıların etkisiyle değişmeleri, başkalaşımları sonucu oluşurlar Genellikle kristallerin şistozite gibi paralel yapılar oluşturmasıyla karakteristiktirler Metomorfizma yer kabuğunda ve yer kabuğunun derinliklerinde hüküm süren fiziksel ve kimyasal şartların etkisiyle kayaçlarda meydana gelen transformasyon olayıdır Mineraller belirli bir sıcaklık ve basınç altında dengeli durumdadırlar Eğer sıcaklık ve basınç değerlerinde bir artma veya değişme olmuşsa mineralde, başkalaşım gerçekeleşmiştir
Kayaç, bir ya da daha fazla mineralin bir araya gelmesiyle oluşmuş bütündür Granit ve bazalt çeşitli minerallerden, kumtaşı değişik özelliklerde kum boyutundaki tanelerin sıklaşmasından, mermer ve kuvarsit tek bir mineralden oluşmuş kayaçlardır
Kayaçlar sürekli döngü halindedir Bir magmatik kayaç sıcaklık ve/veya basınç altında morfik kayaca, morfik bir kayaç sıcaklıkla eriyerek magmaya ardından da magmatik kayaca, hem magmatik kayaç hem de morfik kayaç ayrışarak tortul kayaca dönüşür Buna kayaç döngüsü adı verilir
Kayaçlar oluşumları sırasındaki doğal ortamı yansıtan belgelerdir Yer kabuğunun jeolojik gelişmesinin izleri kayaç üzerinde izlenmiştir Bu nedenle onlar yer kabuğunun doğal belgeleri sayılır
Bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olaylar, akarsuların aşındırma ve taşıma etkileri, çöllerin ve denizlerin değişik bölgelerinde farklı tortulların çökertilmesi, yeryüzünün değişik iklim kuşaklarının bulunması gibi jeolojik olayla bütün yer tarihi boyunca hep aynı şekilde, aynı düzende oluşmuştur Yani eski jeolojik devirlere ait kayaçların oluşumu bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olayların ışığı altında yorumlanabilir Böylece kayaçlar oluşumu sırasında mevcut olan doğal ortamı aynen yansıtırlar
Tortul kayaçlar
Su ve rüzgâr yeryüzünü d ştirebilir Bu kuvvetler, kayaçları kırarak, küçük parçalara ayırır Bu partiküller farklı yerlerde yerleşirler Buralarda, küçük parçacıklar toparlanarak, basınç altında çimentolaşıp daha büyük kayaçları meydana getirirler Bu kayaçlar, genellikle suda oluşur ve magmatik kayaçlardan daha yumuşaktırlar Tortul kayaçlar, birçok tabakaları meydana getirir ve fosilce zengindir Tortul kayaçlar tüm yeryuvarının %5'ini, yer kabuğunun ise yüzde 75'ini meydana getirir Tortul kayaçların yüzde 95'i suda oluşmuştur
Tortul kayaçların kırıntılı, organik ve kimyasal olmak üzere üç tipi vardır
Kırıntılı tortul kayaçlar Çeşitli büyüklükteki taş ve mineral parçalarda karalardaki ve denizlerdeki tortullaşma havzalarını çökelmeleriyle meydana gelen taneli kayaçlardır Değişik boyuttaki taneleri birbirleriyle çimento maddeleriyle birleşmeleri sonucu çimentolu kayaçlar kum taşı, kireç taşı gibi taneleri birbirine bağlayarak madde bulunmadığından çimentosuz tortul kayaçlar oluşur
Kırıntılı tortul kayaçlar tane çapı 2 mm'den büyük ve çakıl, moloz, konglomerakuvarsit, gibi kayaçlardır Tane çapı 0,2 mm'den 0,02 m^'ye kadar olan kısım mil ondan daha küçükler genellikle mil+kil şeklinde geçer organik tortullar çeşitli bitki ve hayvan kalıntılarını, uzun zaman eşliğinde fosilleşip başkalaşmalarıyla oluşurlar En uzun sürede oluşan kayaçlardan biridir Özellikle bitki fosillerinin oluştuğu alanlarda yoğunlukta olmaktadırlar gibi kayaçlardır 2 mm'den 0,2 mm'ye kadar olan kısma kum, karışık kum, kumtaşı,
Organik tortul kayaçlar
Bitki ve hayvan kalıntılarının birikmesi sonucunda oluşurSilisli, karbonatlı ve karbonlu organik tortul kayaç türleri vardır
Kimyasal tortul kayaçlar
Dolgun eriyiklerin çökelmesi sonucu meydana gelirler Mağaralardaki sarkıtdikitler, deniz kıyılarındaki kireçli ve demirli oolitler, kapalı göllerin kenarlarındaki tuz oluşumları su kaynakları etrafındaki travertenilaç ve oluşumları %35'i kadar kireç taşları oluşturur Kireç taşları yapı taşı, stabilize malzeme, kireç yapımında ve döşemecilikte, çelik sanayiinde ve sanayiinde kullanılır
Magmatik kayaçlar
Erimiş halde bulunan bir silikat hamuru durumunda olan magmanın yer kabuğunun derinliklerinde yavaş yavaş veya yeryüzünde aniden soğuması ile oluşurlar Bu kayaçlar genel olarak kristallerde oluşmuş kütle halindeki kayaçlardırBu tür kayaçlar Dünya üzerinde çok fazla değildir
Bu kayaçlar magmanın soğuyarak katılaşması sonucu meydana gelirler Yer kabuğunun yaklaşık olarak % 65'ini oluştururlar Kökenlerini magma teşkil ettiğinden bunlara magmatik kayaç veya katılaşım kayaçları adı verilir
Plutonik kayaçlar (derinlik kayaçları)
Bunlar yalnızca kayaçların boş kısımlarını dolduran kristallerden oluşmuş, iri kristalli kayaçlardır Granit örnek verilebilir Magmanın soğuması ve katılaşması yavaş yavaş meydana geldiği için tam kristalli kayaçlardırKristalleşme dıştan içeriye doğru yavaş yavaş devam eder
Volkanik kayaçlar (yüzey kayaçları)
Bu kayaçlara yüzey kayaçları da denir Bunlar yarı kristalli çoğu kez gözle görülebilen çeşitli kristaller, kristal olmayan genellikle camsı hamur içinde dağılmış serpilmiş durumda bulunurlar Andezit ve bazalt örnek verilebiliriç püskürük ve dış püskürük olarak 2 ye ayrılır iç püskürük:granit,siyanit,diyani t
Damarlı Kayaçlar
Derinlik kayaçları ile yüzey kayaçları arasında bir geçiş safhasını oluşturur Mikro kristallerdir Diğer kayaçların yarık ve çatlaklarında yer alır genellikle içeriği silikatlerden oluşur
Başkalaşım kayaçları morfik kayaçlar
Tortul veya magmatik kayaçların sıcaklık, basınç, gerilme ve kimyasal aktivitesi olan sıvıların etkisiyle değişmeleri, başkalaşımları sonucu oluşurlar Genellikle kristallerin şistozite gibi paralel yapılar oluşturmasıyla karakteristiktirler Metomorfizma yer kabuğunda ve yer kabuğunun derinliklerinde hüküm süren fiziksel ve kimyasal şartların etkisiyle kayaçlarda meydana gelen transformasyon olayıdır Mineraller belirli bir sıcaklık ve basınç altında dengeli durumdadırlar Eğer sıcaklık ve basınç değerlerinde bir artma veya değişme olmuşsa mineralde, başkalaşım gerçekeleşmiştir