RayOfHope
Üye
Vergi Hukuku Ders Notları ( Final )
Vergi Borcunu Sona Erdiren Haller
A. Ödeme
Vergi borcunu ortadan kaldıran nedenlerin basında ödeme gelir.
B. Zamanasımı
Zamanasımı, bazı hak ve yetkilerin kullanımına iliskin kanunlarda belirtilen sürenin
dolmasıdır. Vergi Hukukunda zamanasımı, “süre geçmesi nedeniyle vergi alacaklarının
kalkması” seklinde tanımlanmıstır. Vergi Hukukunda zamanasımı idare ve yargı organları
tarafından resen dikkate alınır.
Vergi Hukukunda çesitli zamanasımı düzenlemeleri yer almaktadır;
1. Tahakkuk Zamanasımı
Vergi alacagının dogdugu takvim yılını takip eden yılın basından baslayarak 5 yıl içinde tarh
ve mükellefe teblig edilmeyen vergiler zamanasımına ugrar. Ancak bu bes yıllık süreye
istisna teskil eden düzenlemelerde vardır:
a. Emlak vergisinde zamanasımı
b. Veraset ve intikal vergisinde zamanasımı
c. Usulsüzlük suçlarında zamanasımı
• Zamanasımının durması ile kesilmesi farklı seylerdir. Zamanasımını durduran nedenin
ortaya çıkması halinde, durma nedeni ortadan kakıncaya kadar zamanasımı islemez.
Durma nedeni ortadan kalkmasıyla birlikte, zamanasımı durdugu yerden itibaren yeniden
islemeye baslar. Bu nedenle zamanasımı süresi, duran süreler kadar uzamıs olur.
• Buna karsılık zamanasımının kesilmesi halinde, daha önce islemis olan süreler otomatik
olarak silinir. Baska bir ifade ile zamanasımını kesilmesiyle birlikte zamanasımının süresi
sıfırlanmıs olur.
Tahakkuk Zamanasımını Durduran Nedenler
• Matrah takdiri için takdir komisyonuna basvurmak
• Mücbir sebeplerin ortaya çıkması
Tahakkuk Zamanasımını Kesen Nedenler
• Tahakkuk zamanasımın kesilmesi, sadece vergi cezaları bakımından söz konusudur. Buna
göre, ceza ihbarnamesi tebligi, zamanasımını keser.
2. Tahsil Zamanasımı
Tahsil zamanasımı AATUHK’ TA düzenlenmistir. Bu kanunun 102, maddesine göre, kamu
alacagı, vadesinin rastladıgı takvim yılını takip eden, takvim yılı basından itibaren 5 yıl içinde
tahsil edilmezse zamanasımına ugrar.
• Tahsil zamanasımı ile tahakkuk zamanasımının ayrıldıgı nokta, baslama noktasıdır.
Tahsil zamanasımın baslangıcında vade esas alınırken, tahakkuk zamanasımın
baslangıcında ise, vergi borcunu doguran olayın meydana geldigi tarih esas alınmaktadır.
Tahsil Zamanasımını Durduran Nedenler
• Mükellefin yabancı ülkede bulunması
• Hileli iflas yoluna basvurması
• Terekesinin ( mirasa konu mal varlıgı ) tasfiyesi nedeniyle hakkında takibat
yapılamaması.
Tahsil Zamanasımını Kesen Nedenler
• Ödeme
• Haciz uygulaması
• Cebri tahsil sonucu yapılan tahsilât
• Ödeme emri
• Mal bildirimi
Vb nedenlerle zamanasımı kesintiye ugramaktadır.
C. Terkin
Terkin, kelime olarak silinme anlamına gelir. Verginin terkini, tahakkuk etmis veya tahsil
edilmis olan bir verginin, tahakkuk kaydının iptal edilmesi yahut da tahsil edilmis olan
verginin mükellefe ret ve iade edilmesi suretiyle bu alacagın vergi idaresince ortadan
kaldırılması islemidir.
Baslıca terkin nedenleri sunlardır:
1. Dogal afetler nedeniyle terkin
2. Tahsil imkânsızlıgı nedeniyle terkin
3. Tahakkuktan vazgeçme
4. Yargı kararlarına göre terkin
D. Mahsup
Önceden ödenmis olan vergi miktarının sonradan hesaplanan vergi miktarından düsülmesi
anlamına gelir. Örnegin; kesinti yoluyla veya geçici vergi adı altında önceden ödenmis olan
vergilerin, daha sonra beyanname verme esnasında hesaplana vergi borcundan indirilmesi
mahsup islemidir.
E. Takas
Takasın kelime anlamı karsılıklı ödesmedir. Takasta, iki tarafın karsılıklı ve muaccel ( vadesi
gelmis ) alacaklılık durumu söz konusudur. Vergi Hukukunda takasın olabilmesi için,
mükellef ile vergi idaresinin birbirine, karsılıklı borçlu ve alacaklı durumda olmaları gerekir.
F. Vergi Hatasının Düzeltilmesi
Vergi hatası, vergiye iliskin hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız
veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır.
G. Uzlasma
Uzlasma, mükellef ile vergi idaresi arasında ortaya çıkan bazı uyusmazlıkların karsılıklı
görüsme yoluyla çözümüdür.
Vergi Borcunun _ntikali
Vergi kanunlarıyla kabul edilen haller dısında, vergi mükellefiyeti ile vergi sorumluluguna
iliskin özel sözlesmeler geçersizdir. Bu yüzden vergi borcunun baskasına devredilmesi
mümkün degildir. Ancak, vergi kanunları bazı hallerde bir kısım vergi borcunun baskalarına
intikal edecegini öngörmüstür.
Buna karsılık vergi cezası, cezalardaki kisisellik ilkesi geregi, mirasçılara intikal etmez. Vergi
borcunun intikal ettigi durumlar;
a. Borçlu tüzel kisileri infisahı halinde
b. Kurumların birlesmesi halinde
c. Devir halinde
Vergi Hukukunda Süreler
A. Süre Kavramı ve Çesitleri
Genel olarak, bir islemin ya da ödevin yapılması için belirlenmis olan zaman dilimidir.
Hukukta süre önemli bir kavramdır. Çünkü sürelere uyulmadıgı takdirde, bazı haklar ortadan
kalkmakta ve bazı yaptırımlarla karsı karsıya gelinmektedir. Vergi hukukunda süreler;
1. Kanuni süreler
2. _dari süreler
3. Yargı organlarınca verilen süreler
B. Sürelerin Hesabı
1. Süre, gün olarak belli edilmisse
Basladıgı gün hesaba katılmaz ve son günün tatil saatinde biter.
2. Süre, hafta olarak belli edilmisse
Basladıgı güne denk gelen son hafta gününde sona erer.
3. Süre, ay olarak belli edilmisse
Ayın kaçıncı gününde islemeye baslamıssa, bittigi ayın aynı gününde sona erer.
4. Sonu belli bir gün ile tayin edilen süreler
Belli edilen günün çalısma saati bitiminde süre biter
5. Resmi tatil günleri süreye dâhildir.
Sürenin son günü resmi tatile rastlarsa süre, tatili takip eden ilk is günün çalısma saati
sonunda biter.
C. Sürelerin Uzaması
1. Mücbir Sebepler Nedeni ile Sürelerin Uzaması
Mücbir sebepler, agır kaza, agır hastalık, tutukluluk, yangın, deprem, sel ve sahibinin iradesi
dısındaki nedenlerden dolayı defter ve belgelerinin elinden çıkmıs bulunması halleridir.
Belirtilen sebeplerin herhangi birinin ortaya çıkması durumunda, bu sebep ortadan kalkıncaya
kadar süreler islemez. Bu takdirde tarh zamanasımı, islemeyen süreler kadar uzar
2. Zor Durum Nedeni _le Sürenin Uzaması
Zor durum sayılabilecek haller, kanunda açıkça belirtilmemistir. Zor durumun takdiri vergi
idaresine bırakılmıstır. Örnegin, kisinin kendisinin hastalanması mücbir sebep sayılırken,
esinin ya da çocugunun hastalanması, zor durum sayılabilir.
3. BÖLÜM
I. VERG_ SUÇ VE CEZALARI KAVRAMI
A. Vergi Suçu Kavramı ve Çesitleri
1. Vergi Suçu Kavramı ve Özellikleri
Genel olarak suç kavramı, kanunların cezalandırdıgı fiilleri ifade eder. Bir fiilin, suç sayılıp,
bu fiili isleyene ceza verilebilmesi için, islenen fiilin kanunlarda yer alan suç kapsamına
açıkça girmesi gerekir. Ceza hukukunda buna “kanunsuz suç ve ceza olamaz” ilkesi denir.
Vergi suçu kavramını, kısaca, vergi kanunlarına aykırı davranmak biçiminde tanımlamak
mümkündür.
Genis tanımına göre vergi suçu, yasalarla ödevli bulunan vergi yükümlüsü veya vergi
sorumlusu tarafından ya da vergilendirme islemlerinde görevliler tarafından, vergi
kanunlarında gösterilen maddi ve biçimsel yükümlülüklere aykırı olarak islenen fiillerdir. Bu
tanımdan hareketle vergi suçlarının özelliklerini su sekilde belirtmek gerekir:
• Vergi suçu, vergi yükümlüsü, vergi sorumlusu ve vergilendirme veya
yargılama faaliyetlerinde bulunanlar tarafından islenebilir.
• Vergi suçu, vergi kanunlarında gösterilen maddi veya biçimsel, ya da hem
maddi hem de biçimsel yükümlülüklere aykırı olarak islenir.
• Vergi suçları sonucu devlet, vergi kaybına ugratabilecegi gibi, vergi kaybı
ihtimali ile birlikte kamu düzeni de bozulabilir.
• Vergi suçları, kanunlardaki tanıma uygun fiillerle islenir.
• Bir fiilin vergi suçu olarak kabul edilmesi için, kanunda o fiil için ceza
öngörülmüs olmalıdır.
2. Vergi Suçlarında Ceza Ehliyeti
Ceza ehliyeti, bir suç fiilinin, suç failine ( suç isleyene ) yüklenebilmesi için, failde ( suçu
isleyende ) bulunması gereken özelliklerin tümüdür.
3. Vergi Suçlarında Kusurlulugu Kaldıran Nedenler
Vergi hukukunda islenmis olan bir suç fiilini, hukuka aykırı olmaktan çıkaran nedenleri iki
baslık altında incelemek mümkündür.
a) Mücbir Sebepler
Mücbir sebep, kisinin iradesi dısındaki sebepler yüzünden kanuni ödevlerini yerine
getirmemesi seklinde tanımlanabilir.
• Agır kaza, agır hastalık ve tutukluluk.
• Yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler
• Kisinin iradesi dısında meydana gelen ortadan kaybolma
• Sahibinin iradesi dısındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikaların elinden
çıkmıs bulunması halleri.
b) Yanılma
Ceza hukukunda, kisinin, kanunu yanlıs yorumlaması veya bilmemesi mazeret olarak kabul
edilemez. Ancak, vergi kanunlarının sıkça degismesi ve karmasık olması, yanılma müessesini
düzenlenmesi geregini ortaya çıkarmıstır.
Vergi hukukunda yanılma, baslıca iki sekilde ortaya çıkmaktadır.
1. Vergi idaresinin vergi mükellefini yanlıs bilgilendirmesi sonucu ortaya çıkan yanılma
seklidir.
2. Bir hükmün uygulama tarzının ya da o hükmün hakkındaki içtihatların degismesi
sonucu ortaya çıkan yanılmadır.
B. Türk Vergi Sisteminde Yer Alan Baslıca Vergi Suçları ve Cezaları
1. Vergi Ziyaı ( Kaybı ) Suçu ve Cezası
a. Vergi Ziyaı
Mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi
veya eksik yerine getirmesi yüzünden, verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi veya eksik
tahakkuk ettirilmesini ifade eder.
Vergi Ziyaı suçunun unsurlarını su sekilde belirtmek mümkündür;
• Vergilendirmeyle ilgili ödevleri zamanında yerine getirmemek,
• Vergilendirmeyle ilgili ödevleri eksik yerine getirmek
• Gerçege aykırı beyanlarla verginin eksik tahakkuk ettirilmesine neden olmak
• Haksız yere veri iadesine neden olmak
b. Vergi Ziyaı Suçunun Cezası
Vergi Ziyaı suçu isleyenlere vergi Ziyaı cezası kesilir. Vergi Ziyaı cezası, ziyaa ugratılan
verginin bir katıdır. Baska bir ifadeyle vergi ziyaına neden olanlara, ziyaa ( kayba )
ugrattıkları vergi miktarı kadar ceza kesilir.
2. Kaçakçılık Suçları ve Cezaları
3. Usulsüzlük Suçları ve Cezaları
4. Özel Usulsüzlük Suçları ve Cezaları
a) Fatura ve benzeri belgelerin verilmemesi ve alınmaması ile diger sekil ve usul
hükümlerine uyulmaması.
Bu baslık altına giren suç ve cezalar sunlardır:
1. Fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ve serbest meslek makbuzlarının
verilmemesi, alınmaması veya düzenlenen bu belgelerde gerçek tutarların
gösterilmemesi.
2. Perakende satıs fisi, giris ve yolcu tasıma bileti, sevk irsaliyesi, yolcu listesi, günlük
müsteri listesi gibi belgelerin düzenlenmemesi veya gerçege aykırı miktarlar üzerinde
düzenlenmesi.
3. Tüketicilerin fatura ve benzeri belge almamaları
4. _slemlerin zamanında defterlere kaydedilmemesi, defterlerin isyerinde
bulundurulmaması ve vergi levhası asılmaması
5. Muhasebe standartlarına ve tek düzen hesap planına uymayanlara 2.900 YTL özel
usulsüzlük cezası kesilir.
6. Vergi kimlik numarası kullanmadan islem yapmak.
7. Belge basımı ile ilgili bildirim görevini yerine getirmeyen matbaa isletmelerine 460
YTL özel usulsüzlük cezası kesilir.
8. Vergi kimlik numarası kullanma mecburiyeti islemlerin bildirilmemesi.
9. Vergi yoklaması yapan memurların dur ikazına uymayanlara 460 YTL özel usulsüzlük
cezası kesilir.
b) Damga Vergisinde Özel Usulsüzlük Suçu ve Cezası
c) Bilgi vermekten çekinenlere, defter ve belgelerle diger kayıtlarına ibraz etmeyenlere,
inceleme elemanlarına yardım etmeyenlere ve VUK’ un Maliye Bakanlıgı’na verdigi
yetki çerçevesinde öngörülen diger ödevleri yerine getirmeyenlere ( kamu idare ve
müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyenler dâhil ) uygulanacak özel
usulsüzlük cezaları
5. Vergi Mahremiyetinin ( Gizliliginin ) _hlali Suçu ve Cezası
Vergi mahremiyetinin ihlali, görevden dogan bir vergi suçudur. VUK’ un 362. maddesine
göre, “Bu kanunda yazılı vergi mahremiyetine uymaya mecbur olanlardan, bu mahremiyeti
ihlal edenlere TCK’nin 198. maddesinde yazılı hapis cezasının iki katı hükmolunur. Bu ceza
iki aydan az olamaz. Suçları tekerrür edenler, bir daha devlet hizmetinde kullanılmazlar.”
Buna göre, asagıda yazılı kimseler görevleri dolayısıyla, mükellefin ve mükellefle ilgili
kimselerin sahıslarına, muamele ve hesap durumlarına, islerine, isletmelerine, servetlerine
veya mesleklerine iliskin olarak, ögrendikleri sırları veya gizli kalması gereken diger
hususları ifsa ( sırrı açıklamak ) edemez ve kendilerinin veya üçüncü sahısların yararına
kullanamaz.
Vergi mahremiyetine uymak zorunda olanlar sunlardır:
_ Vergi muameleleri ve incelemeleri ile ugrasan memurlar
_ Vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıstay’da görevli olanlar
_ Vergi kanunlarına göre kurulan komisyonlara istirak edenler
_ Vergi islerinde görev alan bilirkisiler.
6. Mükelleflerin Özel _slerini Yapma Suçu ve Cezası
Vergi hukukunda görevden dogan suçların bir digeri, mükellefin özel isini yapma suçudur.
Vergi idaresinde görev yapan memurlar ile vergi yargısında görevli olanlar, mükelleflerin,
vergi kanunlarının uygulanması ile ilgili hesap, yazı ve sair özel islerini ücretsiz de olsa
yapamazlar.
7. Vergi Borcunu Ödemeyen ve Cezası Olan Mükelleflerin _simlerinin Kamuoyuna
Açıklanması Cezası
Vergi borcu ya da vergi cezansın zamanında ödenmesini saglamak amacıyla getirilen
yaptırımlardan biri de vergi borcunu ya da cezasını zamanında ödemeyenlerin kimliklerinin
kamuoyuna açıklanmasıdır.
C. Vergi Suçlarında _stirak, Tesvik, Tekerrür ve Birlesme
1. _stirak
Vergi suçlarında istirak, birden fazla kisinin kaçakçılık sayılan bir fiili, herhangi bir maddi
menfaat gözeterek ya da gözetmeden birlikte islemesidir.
2. Azmettirmek
Suça azmettirmek ya da tesvik etmek, bir suçu islemesi için telkinde bulunmak ya da karar
verdirmek anlamına gelir. Kaçakçılık suçunu islemeye azmettirenlere, suçu isleyenlere verilen
cezanın aynısı uygulanır.
3. Tekerrür
Tekerrür, daha önce islenmis olan herhangi bir suçun belli bir süre içerisinde yeniden
islenmesi, yani tekrarlanması halinde, cezanın arttırılması sonucunu doguran bir nedendir.
Buna göre, tekerrür nedeniyle vergi cezalarının arttırılabilmesi için, vergi ziyaı suçlarının bes
yıl; usulsüzlük suçlarının ise, iki yıl içerisinde tekrar islenmesi gerekmektedir.
4. Birlesme
Suçlarda birlesme, bir fiile baglı olarak birden fazla suçun ortaya çıkması veya birden fazla
fiile baglı olarak aynı nitelikte ya da farklı nitelikte suçların islenmesi durumunda verilecek
cezanın belirlenmesi meselesidir.
Vergi Usul Kanuna göre birlesme sekilleri asagıdaki gibidir:
a) Tek Fiil ile Çesitli Vergilerin Ziyaına neden Olmak
b) Tek Fiil ile Vergi Ziyaı ve Usulsüzlük Suçlarının Birlikte _slemesi
c) Ayrı Ayrı Fiillerle Birden Fazla Vergi Suçu _slemesi
D. Vergi Cezalarının Sona Ermesi
1. Ödeme
Vergi cezaları; cezaya karsı vergi mahkemesinde dava açılmamıssa, dava açma süresinin
bitimi tarihinden itibaren 1 ay içinde ödenir.
2. Uzlasma
Uzlasma, bazı vergi uyusmazlıklarında, vergi idaresi ile mükellefin bir araya gelerek,
uyusmazlıgın anlasma yoluyla ortadan kaldırılmasıdır. Vergi cezaları, dogrudan uzlasma
konusu yapılamaz. Uzlasma, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle ilgili olarak
yapılabilir.
3. Pismanlık
Pismanlık vergi suçlarını ortadan kaldıran önemli bir nedendir. Pismanlıgın en önemli sonucu
vergi suçlarını ortadan kaldırmasıdır.
4. Ölüm
Ölüm, cezaların kisiselligi ilkesi sonucu, vergi cezasını ortadan kaldırır. Ancak, vergi borcu
ile varsa gecikme zammı, ölümden sonra mirası reddetmemis mirasçılara geçer. Dolayısıyla
ölüm sadece para ve hapis cezalarını ortadan kaldırır.
5. Mücbir Sebepler
VUK’ ta yazılı mücbir sebeplerden herhangi birinin meydana geldiginin belgelendirilip, ispat
edilmesi halinde vergi cezası kesilmez.
6. _ndirim
_ndirim, cezaları tamamen degil, kısmen ortadan kaldıran bir yoldur.
4. BÖLÜM
I. VERG_ _DARES_N_N TESK_LAT YAPISI
A. Gelir _daresi Baskanlıgı
B. Tasra Teskilatı
C. Vergi _daresinde Görev Yapan Komisyonlar
II. VERG_ DENET_M_
Beyan esasına dayanan vergi tarhı sisteminde, en önemli sorun, vergi kayıp ve kaçagını
önlemektir. Bu nedenle, vergi idaresinin önemli görevlerinden biri de vergi denetimidir.
A. Yoklama
VUK’ un 127. maddesine göre, yoklamadan maksat, mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili
maddi olayları, kayıtları ve mevzuları arastırmak ve tespit etmektir.
B. Vergi _ncelemesi
VUK’ un, 134. maddesine göre, vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin
dogrulugunu arastırmak, tespit etmek ve saglamaktır.
Vergi incelemesi; Hesap Uzmanları, Maliye Müfettisleri, Gelirler Kontrolörleri, Defterdarlar,
Vergi Denetmenleri ile Vergi Dairesi Müdürleri tarafından yapılır.
C. Arama
_hbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla bir mükellefin vergi kaçırdıgına delalet eden
emareler bulunursa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgili görülen diger sahıslar nezrinde ve
bunların üzerinde arama yapılabilir.
D. Bilgi Toplama
E. _stihbarat Arsivi
5. BÖLÜM
I. VERG_ UYUSMAZLIKLARININ _DAR_ ÇÖZÜM YOLLARI
A. Uzlasma
Uzlasma kavramı bir mesele üzerinde mutabakat saglamak ya da karsılıklı tavizleserek
anlasma anlamına gelir.
Vergi Hukukunda uzlasma, vergi yükümlüsü ile vergi idaresi arasında meydana gelen bazı
uyusmazlıkların, yargı yoluna basvurulmadan, karsılıklı görüsme yolu ile sone erdirilmesidir.
1. Uzlasmanın Konusu ve Kapsamı
Uzlasmanın konusu, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bu vergilere iliskin
vergi ziyaı cezasıdır.
2. Uzlasmaya Basvurabilme Nedenleri
a) Tarhiyatta hata bulunması
b) Uyusmazlık konusu olayda, yargı kararları ile idarenin görüsleri arasında farklılık
olması.
c) Yetkili makamların mükellefi yanıltması
d) Mükelleflerin kanunlara geregi kadar nüfuz edememis olması.
3. Uzlasma Komisyonu
4. Uzlasma Süreci
5. Uzlasma ve Vergi Mahkemelerinde Dava Açma
6. Uzlasma ve Cezalarda _ndirim
7. Tarhiyat Öncesi Uzlasma
B. Vergi Hataları ve Düzeltme Usulleri
1. Vergi Hatasının Tanımı
Vergi hatası, vergiye iliskin hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız
yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır. Vergi hataları, mükellefler tarafından
yapılabilecegi gibi, vergi idaresi tarafından da yapılabilir.
2. Vergi Hatalarının Çesitleri
a) Hesap Hataları
Hesap hataları, vergi ile ilgili hesaplarda yapılan ve vergi miktarını etkileyen hatalardır. Bu
çesit hatalar, VUK’ un 117. maddesinde su sekilde düzenlenmistir.
1) Matrah Hataları
2) Vergi Miktarında Hatalar
3) Verginin Mükerrer Olması
b) Vergilendirme Hataları
1) Yükümlünün Sahsında Hata
Mükellefin sahsında hata, bir verginin asıl borçlusu yerine baska bir kisiden istenmesi veya
alınmasıdır. Örnegin; kolektif sirket ortagının fiili nedeniyle ortaga kesilmesi gereken cezanın
kolektif sirket adına kesilmesidir.
2) Mükellefiyette Hata
Vergi mükellefi olmayan bir kisinin vergi mükellefi gibi kabul edilerek mükellefiyet kapsamı
içine alınmasıdır.
3) Mevzuda ( Konuda ) Hata
Vergi konusu içine girmeyen bir konu üzerinden vergi alınması halinde ortaya çıkan hatadır.
3. Vergi Hatalarının Meydana Çıkarılması
Vergi hataları su yollarla meydana çıkarılabilir;
• Hatalı islemi yapan ilgili memurun hatayı bulması ile.
• Üst memurların yapılan incelemeleri sırasında hatanın ortaya çıkartılması ile
• Hatanın teftis sırasında ortaya çıkarılması ile
• Vergi incelemeleri sırasında hatanın ortaya çıkarılması ile
• Mükellefin müracaatı ile
a) Vergi Hatalarının Düzeltilmesi Yolları
1) Re’sen Düzeltme
2) Mükellefin Talebi Üzerine Düzeltme
b) Vergi Hatalarında Düzeltme Usulü
c) Sikâyet Yolu ile Müracaat
II. VERG_ UYUSMAZLIKLARININ YARGI YOLU _LE ÇÖZÜMÜ
A. Vergi Yargı Organları
1. Danıstay
2. Bölge _dare Mahkemesi
3. Vergi Mahkemeleri
B. Vergi Davasının Açılması ve Yargı Usulü
1. Vergi Davasının Konusu
Vergi dava konusu olabilecek islemler, “genel düzenleyici islemler” ve “bireysel islemler”
seklinde iki gruba ayrılabilir.
Vergi davasının konusunu olusturacak islemleri su sekilde belirtmek mümkündür;
• Re’sen veya ikmalen ya da idarece tarh edilen vergiler ile bunlara iliskin
cezalar
• Takdir ve tadilat komisyonlarının kararları
• Kesinti yoluyla alınan vergiler
2. Dava Açmaya Yetkili Olanlar
VUK’ un 377 nci maddesine göre, “Mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler, tarh
edilen vergilere ve kesilen cezaları karsı vergi mahkemesinde dava açabilirler.
3. Dava Açma Süresi
Vergi mahkemelerinde dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde
30 gündür.
4. Dava açma Süresinin Niteligi
Vergi yargısında dava açma süresi, hak düsürücü bir süredir. Bunun anlamı, süresi içinde
dava açılmaması halinde, dava açma hakkı düser.
5. Dava Dilekçesinin Verilecegi Yerler
6. Dava Dilekçesinin _çerigi
7. Yargılama Süreci
8. Vergi Yargısında _spat
Vergi yargısında “delil serbestligi” ilkesi geçerlidir. VUK’ un ilgili maddesine göre, “Vergiyi
doguran olay ve bu olaya iliskin muamelelerin gerçek mahiyeti yemin hariç, her türlü delille
ispatlanabilir.
9. Dava Açmanın Hukuki Sonuçları
Tarhiyat islemine karsı açılan dava, tahsilât islemini kendiliginden durdurur. Öte yandan,
ödeme emri tebligi ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz gibi tahsilât islemlerine karsı açılan
davalarda, yürütme kendiliginden durmaz. Ancak, bu çesit davalarda yürütmenin
durdurulması mahkemeden talep edilebilir ve mahkeme bu yönde karar verebilir.
10. Vergi Davasının Sonucu
Mükellefler tarafından açılan davalarda mahkemenin kararı, davanın kabulü yönünde, baska
bir ifade ile mükellefin lehine ise, açılan davanın konusuna göre, tarhiyatın terkini, ödenmis
olan vergini iadesi, haciz isleminin kaldırılması seklinde kararlar verilir.
C. Vergi Mahkemesi Kararlarına Karsı Basvurulabilecek Kanun Yolları
1. _tiraz
_tiraz davası, vergi mahkemelerinin tek hâkimle verdigi kararların, Bölge _dare
Mahkemesinde hukuka uygunluk denetimi yoludur. Vergi mahkemesinin tek hâkimle verdigi
karara karsı Danıstay’a basvurulamaz.
_tiraz için dava açma süresi 30 gündür.
2. Temyiz
Danıstay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdigi kararlar ile vergi
mahkemelerin kurul halinde verdigi kararların temyiz yeri Danıstay’dır. Temyiz süresi ile
basvuru süresi 30 gündür.
Temyiz incelemesi sonucunda Danıstay, ilk derece mahkemesinin (vergi mahkemesi)
kararlarına iliskin olarak farklı kararlar verebilir. Bu kararlar su sekilde olabilir:
• Onama
• Düzelterek Onama
• Kısmen Onama
• Bozma
3. Kararın Düzeltilmesi
Danıstay Dava Daireleri ile Danıstay _dari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurullarının,
temyiz talebi üzerine verdikleri kararlar ile bölge idare mahkemeleri tarafından itiraz talebi
üzerine verilen kararlara karsı, taraflar, bir defaya mahsus olmak üzere kararın tebliginden
itibaren 15 gün içinde kararın düzeltilmesi isteminde bulunabilirler.
Kararın düzeltilmesi yoluna gidilebilmesi için su nedenlerin bulunması gerekir.
• Kararın esasına etkisi olan iddia ve itirazların kararda karsılanmamıs olması
• Bir kararda birbirine aykırı hükümler bulunması
• Kararın usul ve kanuna aykırı bulunması
• Hükmün esasını etkileyen belgelerde hile ve sahtekârlıgın ortaya çıkmıs
bulunması
4. Yargılamanın Yenilenmesi ( _ade-i mahkeme )
Danıstay, Bölge _dare Mahkemesi, _dare Mahkemesi ve vergi Mahkemesi tarafından verilmis
ve kesinlesmis olan kararlara karsı, belli sartların varlıgı halinde, yargılamanın yenilenmesi
talebinde bulunmak mümkündür.
5. Kanun Yararına Bozma
Temyiz tarafından yerinde görülmesi durumunda kanun yararına bozulan karar, daha önce
kesinlesmis olan mahkeme kararının hukuki sonuçlarını ortada kaldırmaz. Kanun yararına
bozma ile hukuka aykırı bir içtihadın yerlesmesi engellenmis olur.
6. Açıklama _stenmesi ve Yanlıslıkların Düzeltilmesi Talebi
Danıstay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar yeterince
açık degilse yahut birbirine aykırı hüküm fıkraları tasıyorsa, taraflardan her biri kararın
açıklanması veya aykırılıgın giderilmesini isteyebilir. Açıklama veya aykırılıgın kaldırılması
kararın yerine getirilmesine kadar istenebilir.
Vergi Borcunu Sona Erdiren Haller
A. Ödeme
Vergi borcunu ortadan kaldıran nedenlerin basında ödeme gelir.
B. Zamanasımı
Zamanasımı, bazı hak ve yetkilerin kullanımına iliskin kanunlarda belirtilen sürenin
dolmasıdır. Vergi Hukukunda zamanasımı, “süre geçmesi nedeniyle vergi alacaklarının
kalkması” seklinde tanımlanmıstır. Vergi Hukukunda zamanasımı idare ve yargı organları
tarafından resen dikkate alınır.
Vergi Hukukunda çesitli zamanasımı düzenlemeleri yer almaktadır;
1. Tahakkuk Zamanasımı
Vergi alacagının dogdugu takvim yılını takip eden yılın basından baslayarak 5 yıl içinde tarh
ve mükellefe teblig edilmeyen vergiler zamanasımına ugrar. Ancak bu bes yıllık süreye
istisna teskil eden düzenlemelerde vardır:
a. Emlak vergisinde zamanasımı
b. Veraset ve intikal vergisinde zamanasımı
c. Usulsüzlük suçlarında zamanasımı
• Zamanasımının durması ile kesilmesi farklı seylerdir. Zamanasımını durduran nedenin
ortaya çıkması halinde, durma nedeni ortadan kakıncaya kadar zamanasımı islemez.
Durma nedeni ortadan kalkmasıyla birlikte, zamanasımı durdugu yerden itibaren yeniden
islemeye baslar. Bu nedenle zamanasımı süresi, duran süreler kadar uzamıs olur.
• Buna karsılık zamanasımının kesilmesi halinde, daha önce islemis olan süreler otomatik
olarak silinir. Baska bir ifade ile zamanasımını kesilmesiyle birlikte zamanasımının süresi
sıfırlanmıs olur.
Tahakkuk Zamanasımını Durduran Nedenler
• Matrah takdiri için takdir komisyonuna basvurmak
• Mücbir sebeplerin ortaya çıkması
Tahakkuk Zamanasımını Kesen Nedenler
• Tahakkuk zamanasımın kesilmesi, sadece vergi cezaları bakımından söz konusudur. Buna
göre, ceza ihbarnamesi tebligi, zamanasımını keser.
2. Tahsil Zamanasımı
Tahsil zamanasımı AATUHK’ TA düzenlenmistir. Bu kanunun 102, maddesine göre, kamu
alacagı, vadesinin rastladıgı takvim yılını takip eden, takvim yılı basından itibaren 5 yıl içinde
tahsil edilmezse zamanasımına ugrar.
• Tahsil zamanasımı ile tahakkuk zamanasımının ayrıldıgı nokta, baslama noktasıdır.
Tahsil zamanasımın baslangıcında vade esas alınırken, tahakkuk zamanasımın
baslangıcında ise, vergi borcunu doguran olayın meydana geldigi tarih esas alınmaktadır.
Tahsil Zamanasımını Durduran Nedenler
• Mükellefin yabancı ülkede bulunması
• Hileli iflas yoluna basvurması
• Terekesinin ( mirasa konu mal varlıgı ) tasfiyesi nedeniyle hakkında takibat
yapılamaması.
Tahsil Zamanasımını Kesen Nedenler
• Ödeme
• Haciz uygulaması
• Cebri tahsil sonucu yapılan tahsilât
• Ödeme emri
• Mal bildirimi
Vb nedenlerle zamanasımı kesintiye ugramaktadır.
C. Terkin
Terkin, kelime olarak silinme anlamına gelir. Verginin terkini, tahakkuk etmis veya tahsil
edilmis olan bir verginin, tahakkuk kaydının iptal edilmesi yahut da tahsil edilmis olan
verginin mükellefe ret ve iade edilmesi suretiyle bu alacagın vergi idaresince ortadan
kaldırılması islemidir.
Baslıca terkin nedenleri sunlardır:
1. Dogal afetler nedeniyle terkin
2. Tahsil imkânsızlıgı nedeniyle terkin
3. Tahakkuktan vazgeçme
4. Yargı kararlarına göre terkin
D. Mahsup
Önceden ödenmis olan vergi miktarının sonradan hesaplanan vergi miktarından düsülmesi
anlamına gelir. Örnegin; kesinti yoluyla veya geçici vergi adı altında önceden ödenmis olan
vergilerin, daha sonra beyanname verme esnasında hesaplana vergi borcundan indirilmesi
mahsup islemidir.
E. Takas
Takasın kelime anlamı karsılıklı ödesmedir. Takasta, iki tarafın karsılıklı ve muaccel ( vadesi
gelmis ) alacaklılık durumu söz konusudur. Vergi Hukukunda takasın olabilmesi için,
mükellef ile vergi idaresinin birbirine, karsılıklı borçlu ve alacaklı durumda olmaları gerekir.
F. Vergi Hatasının Düzeltilmesi
Vergi hatası, vergiye iliskin hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız
veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır.
G. Uzlasma
Uzlasma, mükellef ile vergi idaresi arasında ortaya çıkan bazı uyusmazlıkların karsılıklı
görüsme yoluyla çözümüdür.
Vergi Borcunun _ntikali
Vergi kanunlarıyla kabul edilen haller dısında, vergi mükellefiyeti ile vergi sorumluluguna
iliskin özel sözlesmeler geçersizdir. Bu yüzden vergi borcunun baskasına devredilmesi
mümkün degildir. Ancak, vergi kanunları bazı hallerde bir kısım vergi borcunun baskalarına
intikal edecegini öngörmüstür.
Buna karsılık vergi cezası, cezalardaki kisisellik ilkesi geregi, mirasçılara intikal etmez. Vergi
borcunun intikal ettigi durumlar;
a. Borçlu tüzel kisileri infisahı halinde
b. Kurumların birlesmesi halinde
c. Devir halinde
Vergi Hukukunda Süreler
A. Süre Kavramı ve Çesitleri
Genel olarak, bir islemin ya da ödevin yapılması için belirlenmis olan zaman dilimidir.
Hukukta süre önemli bir kavramdır. Çünkü sürelere uyulmadıgı takdirde, bazı haklar ortadan
kalkmakta ve bazı yaptırımlarla karsı karsıya gelinmektedir. Vergi hukukunda süreler;
1. Kanuni süreler
2. _dari süreler
3. Yargı organlarınca verilen süreler
B. Sürelerin Hesabı
1. Süre, gün olarak belli edilmisse
Basladıgı gün hesaba katılmaz ve son günün tatil saatinde biter.
2. Süre, hafta olarak belli edilmisse
Basladıgı güne denk gelen son hafta gününde sona erer.
3. Süre, ay olarak belli edilmisse
Ayın kaçıncı gününde islemeye baslamıssa, bittigi ayın aynı gününde sona erer.
4. Sonu belli bir gün ile tayin edilen süreler
Belli edilen günün çalısma saati bitiminde süre biter
5. Resmi tatil günleri süreye dâhildir.
Sürenin son günü resmi tatile rastlarsa süre, tatili takip eden ilk is günün çalısma saati
sonunda biter.
C. Sürelerin Uzaması
1. Mücbir Sebepler Nedeni ile Sürelerin Uzaması
Mücbir sebepler, agır kaza, agır hastalık, tutukluluk, yangın, deprem, sel ve sahibinin iradesi
dısındaki nedenlerden dolayı defter ve belgelerinin elinden çıkmıs bulunması halleridir.
Belirtilen sebeplerin herhangi birinin ortaya çıkması durumunda, bu sebep ortadan kalkıncaya
kadar süreler islemez. Bu takdirde tarh zamanasımı, islemeyen süreler kadar uzar
2. Zor Durum Nedeni _le Sürenin Uzaması
Zor durum sayılabilecek haller, kanunda açıkça belirtilmemistir. Zor durumun takdiri vergi
idaresine bırakılmıstır. Örnegin, kisinin kendisinin hastalanması mücbir sebep sayılırken,
esinin ya da çocugunun hastalanması, zor durum sayılabilir.
3. BÖLÜM
I. VERG_ SUÇ VE CEZALARI KAVRAMI
A. Vergi Suçu Kavramı ve Çesitleri
1. Vergi Suçu Kavramı ve Özellikleri
Genel olarak suç kavramı, kanunların cezalandırdıgı fiilleri ifade eder. Bir fiilin, suç sayılıp,
bu fiili isleyene ceza verilebilmesi için, islenen fiilin kanunlarda yer alan suç kapsamına
açıkça girmesi gerekir. Ceza hukukunda buna “kanunsuz suç ve ceza olamaz” ilkesi denir.
Vergi suçu kavramını, kısaca, vergi kanunlarına aykırı davranmak biçiminde tanımlamak
mümkündür.
Genis tanımına göre vergi suçu, yasalarla ödevli bulunan vergi yükümlüsü veya vergi
sorumlusu tarafından ya da vergilendirme islemlerinde görevliler tarafından, vergi
kanunlarında gösterilen maddi ve biçimsel yükümlülüklere aykırı olarak islenen fiillerdir. Bu
tanımdan hareketle vergi suçlarının özelliklerini su sekilde belirtmek gerekir:
• Vergi suçu, vergi yükümlüsü, vergi sorumlusu ve vergilendirme veya
yargılama faaliyetlerinde bulunanlar tarafından islenebilir.
• Vergi suçu, vergi kanunlarında gösterilen maddi veya biçimsel, ya da hem
maddi hem de biçimsel yükümlülüklere aykırı olarak islenir.
• Vergi suçları sonucu devlet, vergi kaybına ugratabilecegi gibi, vergi kaybı
ihtimali ile birlikte kamu düzeni de bozulabilir.
• Vergi suçları, kanunlardaki tanıma uygun fiillerle islenir.
• Bir fiilin vergi suçu olarak kabul edilmesi için, kanunda o fiil için ceza
öngörülmüs olmalıdır.
2. Vergi Suçlarında Ceza Ehliyeti
Ceza ehliyeti, bir suç fiilinin, suç failine ( suç isleyene ) yüklenebilmesi için, failde ( suçu
isleyende ) bulunması gereken özelliklerin tümüdür.
3. Vergi Suçlarında Kusurlulugu Kaldıran Nedenler
Vergi hukukunda islenmis olan bir suç fiilini, hukuka aykırı olmaktan çıkaran nedenleri iki
baslık altında incelemek mümkündür.
a) Mücbir Sebepler
Mücbir sebep, kisinin iradesi dısındaki sebepler yüzünden kanuni ödevlerini yerine
getirmemesi seklinde tanımlanabilir.
• Agır kaza, agır hastalık ve tutukluluk.
• Yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler
• Kisinin iradesi dısında meydana gelen ortadan kaybolma
• Sahibinin iradesi dısındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikaların elinden
çıkmıs bulunması halleri.
b) Yanılma
Ceza hukukunda, kisinin, kanunu yanlıs yorumlaması veya bilmemesi mazeret olarak kabul
edilemez. Ancak, vergi kanunlarının sıkça degismesi ve karmasık olması, yanılma müessesini
düzenlenmesi geregini ortaya çıkarmıstır.
Vergi hukukunda yanılma, baslıca iki sekilde ortaya çıkmaktadır.
1. Vergi idaresinin vergi mükellefini yanlıs bilgilendirmesi sonucu ortaya çıkan yanılma
seklidir.
2. Bir hükmün uygulama tarzının ya da o hükmün hakkındaki içtihatların degismesi
sonucu ortaya çıkan yanılmadır.
B. Türk Vergi Sisteminde Yer Alan Baslıca Vergi Suçları ve Cezaları
1. Vergi Ziyaı ( Kaybı ) Suçu ve Cezası
a. Vergi Ziyaı
Mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi
veya eksik yerine getirmesi yüzünden, verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi veya eksik
tahakkuk ettirilmesini ifade eder.
Vergi Ziyaı suçunun unsurlarını su sekilde belirtmek mümkündür;
• Vergilendirmeyle ilgili ödevleri zamanında yerine getirmemek,
• Vergilendirmeyle ilgili ödevleri eksik yerine getirmek
• Gerçege aykırı beyanlarla verginin eksik tahakkuk ettirilmesine neden olmak
• Haksız yere veri iadesine neden olmak
b. Vergi Ziyaı Suçunun Cezası
Vergi Ziyaı suçu isleyenlere vergi Ziyaı cezası kesilir. Vergi Ziyaı cezası, ziyaa ugratılan
verginin bir katıdır. Baska bir ifadeyle vergi ziyaına neden olanlara, ziyaa ( kayba )
ugrattıkları vergi miktarı kadar ceza kesilir.
2. Kaçakçılık Suçları ve Cezaları
3. Usulsüzlük Suçları ve Cezaları
4. Özel Usulsüzlük Suçları ve Cezaları
a) Fatura ve benzeri belgelerin verilmemesi ve alınmaması ile diger sekil ve usul
hükümlerine uyulmaması.
Bu baslık altına giren suç ve cezalar sunlardır:
1. Fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ve serbest meslek makbuzlarının
verilmemesi, alınmaması veya düzenlenen bu belgelerde gerçek tutarların
gösterilmemesi.
2. Perakende satıs fisi, giris ve yolcu tasıma bileti, sevk irsaliyesi, yolcu listesi, günlük
müsteri listesi gibi belgelerin düzenlenmemesi veya gerçege aykırı miktarlar üzerinde
düzenlenmesi.
3. Tüketicilerin fatura ve benzeri belge almamaları
4. _slemlerin zamanında defterlere kaydedilmemesi, defterlerin isyerinde
bulundurulmaması ve vergi levhası asılmaması
5. Muhasebe standartlarına ve tek düzen hesap planına uymayanlara 2.900 YTL özel
usulsüzlük cezası kesilir.
6. Vergi kimlik numarası kullanmadan islem yapmak.
7. Belge basımı ile ilgili bildirim görevini yerine getirmeyen matbaa isletmelerine 460
YTL özel usulsüzlük cezası kesilir.
8. Vergi kimlik numarası kullanma mecburiyeti islemlerin bildirilmemesi.
9. Vergi yoklaması yapan memurların dur ikazına uymayanlara 460 YTL özel usulsüzlük
cezası kesilir.
b) Damga Vergisinde Özel Usulsüzlük Suçu ve Cezası
c) Bilgi vermekten çekinenlere, defter ve belgelerle diger kayıtlarına ibraz etmeyenlere,
inceleme elemanlarına yardım etmeyenlere ve VUK’ un Maliye Bakanlıgı’na verdigi
yetki çerçevesinde öngörülen diger ödevleri yerine getirmeyenlere ( kamu idare ve
müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyenler dâhil ) uygulanacak özel
usulsüzlük cezaları
5. Vergi Mahremiyetinin ( Gizliliginin ) _hlali Suçu ve Cezası
Vergi mahremiyetinin ihlali, görevden dogan bir vergi suçudur. VUK’ un 362. maddesine
göre, “Bu kanunda yazılı vergi mahremiyetine uymaya mecbur olanlardan, bu mahremiyeti
ihlal edenlere TCK’nin 198. maddesinde yazılı hapis cezasının iki katı hükmolunur. Bu ceza
iki aydan az olamaz. Suçları tekerrür edenler, bir daha devlet hizmetinde kullanılmazlar.”
Buna göre, asagıda yazılı kimseler görevleri dolayısıyla, mükellefin ve mükellefle ilgili
kimselerin sahıslarına, muamele ve hesap durumlarına, islerine, isletmelerine, servetlerine
veya mesleklerine iliskin olarak, ögrendikleri sırları veya gizli kalması gereken diger
hususları ifsa ( sırrı açıklamak ) edemez ve kendilerinin veya üçüncü sahısların yararına
kullanamaz.
Vergi mahremiyetine uymak zorunda olanlar sunlardır:
_ Vergi muameleleri ve incelemeleri ile ugrasan memurlar
_ Vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıstay’da görevli olanlar
_ Vergi kanunlarına göre kurulan komisyonlara istirak edenler
_ Vergi islerinde görev alan bilirkisiler.
6. Mükelleflerin Özel _slerini Yapma Suçu ve Cezası
Vergi hukukunda görevden dogan suçların bir digeri, mükellefin özel isini yapma suçudur.
Vergi idaresinde görev yapan memurlar ile vergi yargısında görevli olanlar, mükelleflerin,
vergi kanunlarının uygulanması ile ilgili hesap, yazı ve sair özel islerini ücretsiz de olsa
yapamazlar.
7. Vergi Borcunu Ödemeyen ve Cezası Olan Mükelleflerin _simlerinin Kamuoyuna
Açıklanması Cezası
Vergi borcu ya da vergi cezansın zamanında ödenmesini saglamak amacıyla getirilen
yaptırımlardan biri de vergi borcunu ya da cezasını zamanında ödemeyenlerin kimliklerinin
kamuoyuna açıklanmasıdır.
C. Vergi Suçlarında _stirak, Tesvik, Tekerrür ve Birlesme
1. _stirak
Vergi suçlarında istirak, birden fazla kisinin kaçakçılık sayılan bir fiili, herhangi bir maddi
menfaat gözeterek ya da gözetmeden birlikte islemesidir.
2. Azmettirmek
Suça azmettirmek ya da tesvik etmek, bir suçu islemesi için telkinde bulunmak ya da karar
verdirmek anlamına gelir. Kaçakçılık suçunu islemeye azmettirenlere, suçu isleyenlere verilen
cezanın aynısı uygulanır.
3. Tekerrür
Tekerrür, daha önce islenmis olan herhangi bir suçun belli bir süre içerisinde yeniden
islenmesi, yani tekrarlanması halinde, cezanın arttırılması sonucunu doguran bir nedendir.
Buna göre, tekerrür nedeniyle vergi cezalarının arttırılabilmesi için, vergi ziyaı suçlarının bes
yıl; usulsüzlük suçlarının ise, iki yıl içerisinde tekrar islenmesi gerekmektedir.
4. Birlesme
Suçlarda birlesme, bir fiile baglı olarak birden fazla suçun ortaya çıkması veya birden fazla
fiile baglı olarak aynı nitelikte ya da farklı nitelikte suçların islenmesi durumunda verilecek
cezanın belirlenmesi meselesidir.
Vergi Usul Kanuna göre birlesme sekilleri asagıdaki gibidir:
a) Tek Fiil ile Çesitli Vergilerin Ziyaına neden Olmak
b) Tek Fiil ile Vergi Ziyaı ve Usulsüzlük Suçlarının Birlikte _slemesi
c) Ayrı Ayrı Fiillerle Birden Fazla Vergi Suçu _slemesi
D. Vergi Cezalarının Sona Ermesi
1. Ödeme
Vergi cezaları; cezaya karsı vergi mahkemesinde dava açılmamıssa, dava açma süresinin
bitimi tarihinden itibaren 1 ay içinde ödenir.
2. Uzlasma
Uzlasma, bazı vergi uyusmazlıklarında, vergi idaresi ile mükellefin bir araya gelerek,
uyusmazlıgın anlasma yoluyla ortadan kaldırılmasıdır. Vergi cezaları, dogrudan uzlasma
konusu yapılamaz. Uzlasma, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle ilgili olarak
yapılabilir.
3. Pismanlık
Pismanlık vergi suçlarını ortadan kaldıran önemli bir nedendir. Pismanlıgın en önemli sonucu
vergi suçlarını ortadan kaldırmasıdır.
4. Ölüm
Ölüm, cezaların kisiselligi ilkesi sonucu, vergi cezasını ortadan kaldırır. Ancak, vergi borcu
ile varsa gecikme zammı, ölümden sonra mirası reddetmemis mirasçılara geçer. Dolayısıyla
ölüm sadece para ve hapis cezalarını ortadan kaldırır.
5. Mücbir Sebepler
VUK’ ta yazılı mücbir sebeplerden herhangi birinin meydana geldiginin belgelendirilip, ispat
edilmesi halinde vergi cezası kesilmez.
6. _ndirim
_ndirim, cezaları tamamen degil, kısmen ortadan kaldıran bir yoldur.
4. BÖLÜM
I. VERG_ _DARES_N_N TESK_LAT YAPISI
A. Gelir _daresi Baskanlıgı
B. Tasra Teskilatı
C. Vergi _daresinde Görev Yapan Komisyonlar
II. VERG_ DENET_M_
Beyan esasına dayanan vergi tarhı sisteminde, en önemli sorun, vergi kayıp ve kaçagını
önlemektir. Bu nedenle, vergi idaresinin önemli görevlerinden biri de vergi denetimidir.
A. Yoklama
VUK’ un 127. maddesine göre, yoklamadan maksat, mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili
maddi olayları, kayıtları ve mevzuları arastırmak ve tespit etmektir.
B. Vergi _ncelemesi
VUK’ un, 134. maddesine göre, vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin
dogrulugunu arastırmak, tespit etmek ve saglamaktır.
Vergi incelemesi; Hesap Uzmanları, Maliye Müfettisleri, Gelirler Kontrolörleri, Defterdarlar,
Vergi Denetmenleri ile Vergi Dairesi Müdürleri tarafından yapılır.
C. Arama
_hbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla bir mükellefin vergi kaçırdıgına delalet eden
emareler bulunursa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgili görülen diger sahıslar nezrinde ve
bunların üzerinde arama yapılabilir.
D. Bilgi Toplama
E. _stihbarat Arsivi
5. BÖLÜM
I. VERG_ UYUSMAZLIKLARININ _DAR_ ÇÖZÜM YOLLARI
A. Uzlasma
Uzlasma kavramı bir mesele üzerinde mutabakat saglamak ya da karsılıklı tavizleserek
anlasma anlamına gelir.
Vergi Hukukunda uzlasma, vergi yükümlüsü ile vergi idaresi arasında meydana gelen bazı
uyusmazlıkların, yargı yoluna basvurulmadan, karsılıklı görüsme yolu ile sone erdirilmesidir.
1. Uzlasmanın Konusu ve Kapsamı
Uzlasmanın konusu, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bu vergilere iliskin
vergi ziyaı cezasıdır.
2. Uzlasmaya Basvurabilme Nedenleri
a) Tarhiyatta hata bulunması
b) Uyusmazlık konusu olayda, yargı kararları ile idarenin görüsleri arasında farklılık
olması.
c) Yetkili makamların mükellefi yanıltması
d) Mükelleflerin kanunlara geregi kadar nüfuz edememis olması.
3. Uzlasma Komisyonu
4. Uzlasma Süreci
5. Uzlasma ve Vergi Mahkemelerinde Dava Açma
6. Uzlasma ve Cezalarda _ndirim
7. Tarhiyat Öncesi Uzlasma
B. Vergi Hataları ve Düzeltme Usulleri
1. Vergi Hatasının Tanımı
Vergi hatası, vergiye iliskin hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız
yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır. Vergi hataları, mükellefler tarafından
yapılabilecegi gibi, vergi idaresi tarafından da yapılabilir.
2. Vergi Hatalarının Çesitleri
a) Hesap Hataları
Hesap hataları, vergi ile ilgili hesaplarda yapılan ve vergi miktarını etkileyen hatalardır. Bu
çesit hatalar, VUK’ un 117. maddesinde su sekilde düzenlenmistir.
1) Matrah Hataları
2) Vergi Miktarında Hatalar
3) Verginin Mükerrer Olması
b) Vergilendirme Hataları
1) Yükümlünün Sahsında Hata
Mükellefin sahsında hata, bir verginin asıl borçlusu yerine baska bir kisiden istenmesi veya
alınmasıdır. Örnegin; kolektif sirket ortagının fiili nedeniyle ortaga kesilmesi gereken cezanın
kolektif sirket adına kesilmesidir.
2) Mükellefiyette Hata
Vergi mükellefi olmayan bir kisinin vergi mükellefi gibi kabul edilerek mükellefiyet kapsamı
içine alınmasıdır.
3) Mevzuda ( Konuda ) Hata
Vergi konusu içine girmeyen bir konu üzerinden vergi alınması halinde ortaya çıkan hatadır.
3. Vergi Hatalarının Meydana Çıkarılması
Vergi hataları su yollarla meydana çıkarılabilir;
• Hatalı islemi yapan ilgili memurun hatayı bulması ile.
• Üst memurların yapılan incelemeleri sırasında hatanın ortaya çıkartılması ile
• Hatanın teftis sırasında ortaya çıkarılması ile
• Vergi incelemeleri sırasında hatanın ortaya çıkarılması ile
• Mükellefin müracaatı ile
a) Vergi Hatalarının Düzeltilmesi Yolları
1) Re’sen Düzeltme
2) Mükellefin Talebi Üzerine Düzeltme
b) Vergi Hatalarında Düzeltme Usulü
c) Sikâyet Yolu ile Müracaat
II. VERG_ UYUSMAZLIKLARININ YARGI YOLU _LE ÇÖZÜMÜ
A. Vergi Yargı Organları
1. Danıstay
2. Bölge _dare Mahkemesi
3. Vergi Mahkemeleri
B. Vergi Davasının Açılması ve Yargı Usulü
1. Vergi Davasının Konusu
Vergi dava konusu olabilecek islemler, “genel düzenleyici islemler” ve “bireysel islemler”
seklinde iki gruba ayrılabilir.
Vergi davasının konusunu olusturacak islemleri su sekilde belirtmek mümkündür;
• Re’sen veya ikmalen ya da idarece tarh edilen vergiler ile bunlara iliskin
cezalar
• Takdir ve tadilat komisyonlarının kararları
• Kesinti yoluyla alınan vergiler
2. Dava Açmaya Yetkili Olanlar
VUK’ un 377 nci maddesine göre, “Mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler, tarh
edilen vergilere ve kesilen cezaları karsı vergi mahkemesinde dava açabilirler.
3. Dava Açma Süresi
Vergi mahkemelerinde dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde
30 gündür.
4. Dava açma Süresinin Niteligi
Vergi yargısında dava açma süresi, hak düsürücü bir süredir. Bunun anlamı, süresi içinde
dava açılmaması halinde, dava açma hakkı düser.
5. Dava Dilekçesinin Verilecegi Yerler
6. Dava Dilekçesinin _çerigi
7. Yargılama Süreci
8. Vergi Yargısında _spat
Vergi yargısında “delil serbestligi” ilkesi geçerlidir. VUK’ un ilgili maddesine göre, “Vergiyi
doguran olay ve bu olaya iliskin muamelelerin gerçek mahiyeti yemin hariç, her türlü delille
ispatlanabilir.
9. Dava Açmanın Hukuki Sonuçları
Tarhiyat islemine karsı açılan dava, tahsilât islemini kendiliginden durdurur. Öte yandan,
ödeme emri tebligi ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz gibi tahsilât islemlerine karsı açılan
davalarda, yürütme kendiliginden durmaz. Ancak, bu çesit davalarda yürütmenin
durdurulması mahkemeden talep edilebilir ve mahkeme bu yönde karar verebilir.
10. Vergi Davasının Sonucu
Mükellefler tarafından açılan davalarda mahkemenin kararı, davanın kabulü yönünde, baska
bir ifade ile mükellefin lehine ise, açılan davanın konusuna göre, tarhiyatın terkini, ödenmis
olan vergini iadesi, haciz isleminin kaldırılması seklinde kararlar verilir.
C. Vergi Mahkemesi Kararlarına Karsı Basvurulabilecek Kanun Yolları
1. _tiraz
_tiraz davası, vergi mahkemelerinin tek hâkimle verdigi kararların, Bölge _dare
Mahkemesinde hukuka uygunluk denetimi yoludur. Vergi mahkemesinin tek hâkimle verdigi
karara karsı Danıstay’a basvurulamaz.
_tiraz için dava açma süresi 30 gündür.
2. Temyiz
Danıstay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdigi kararlar ile vergi
mahkemelerin kurul halinde verdigi kararların temyiz yeri Danıstay’dır. Temyiz süresi ile
basvuru süresi 30 gündür.
Temyiz incelemesi sonucunda Danıstay, ilk derece mahkemesinin (vergi mahkemesi)
kararlarına iliskin olarak farklı kararlar verebilir. Bu kararlar su sekilde olabilir:
• Onama
• Düzelterek Onama
• Kısmen Onama
• Bozma
3. Kararın Düzeltilmesi
Danıstay Dava Daireleri ile Danıstay _dari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurullarının,
temyiz talebi üzerine verdikleri kararlar ile bölge idare mahkemeleri tarafından itiraz talebi
üzerine verilen kararlara karsı, taraflar, bir defaya mahsus olmak üzere kararın tebliginden
itibaren 15 gün içinde kararın düzeltilmesi isteminde bulunabilirler.
Kararın düzeltilmesi yoluna gidilebilmesi için su nedenlerin bulunması gerekir.
• Kararın esasına etkisi olan iddia ve itirazların kararda karsılanmamıs olması
• Bir kararda birbirine aykırı hükümler bulunması
• Kararın usul ve kanuna aykırı bulunması
• Hükmün esasını etkileyen belgelerde hile ve sahtekârlıgın ortaya çıkmıs
bulunması
4. Yargılamanın Yenilenmesi ( _ade-i mahkeme )
Danıstay, Bölge _dare Mahkemesi, _dare Mahkemesi ve vergi Mahkemesi tarafından verilmis
ve kesinlesmis olan kararlara karsı, belli sartların varlıgı halinde, yargılamanın yenilenmesi
talebinde bulunmak mümkündür.
5. Kanun Yararına Bozma
Temyiz tarafından yerinde görülmesi durumunda kanun yararına bozulan karar, daha önce
kesinlesmis olan mahkeme kararının hukuki sonuçlarını ortada kaldırmaz. Kanun yararına
bozma ile hukuka aykırı bir içtihadın yerlesmesi engellenmis olur.
6. Açıklama _stenmesi ve Yanlıslıkların Düzeltilmesi Talebi
Danıstay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar yeterince
açık degilse yahut birbirine aykırı hüküm fıkraları tasıyorsa, taraflardan her biri kararın
açıklanması veya aykırılıgın giderilmesini isteyebilir. Açıklama veya aykırılıgın kaldırılması
kararın yerine getirilmesine kadar istenebilir.
Son düzenleme moderatör tarafından:
