Gelgit nedir?

Ömer
Yönetici
Gelgit nedir? Gelgit nasıl oluşur?
gelgit.jpg
Ay ile Güneş'in çekim gücünün sonucunda, Dünya'daki su kütlelerinin alçalması ve yükselmesiyle oluşan denizin günlük düzey salınımları. Medcezir diye de bilinir. Ancak Ay, Dünya'ya en yakın gök cismi olduğu için, gelgit olayında Güneş'e göre daha etkilidir.

Gelgit olayları, Güneş, Ay ve Dünya'nın hareketlerine bağlı olarak, farklı uzunluklardaki sürelerde meydana gelir. Ay ve Güneş'in aynı eksende oldukları dönemler olan yeni ay ve dolunay evrelerinde en belirgin ve en güçlü gelgitler görülür. Ayın ilk ve son dört evresindeki gelgitler ise daha küçük etkiye sahiptirler.

Okyanuslarda bulunan her bir su molekülü Dünya'daki yer çekiminin etkisi altındadır. Ama aynı zamanda Ay'ın da çekim etkisi altındadır. Aradaki mesafe ve kütlesi nedeniyle Ay'ın çekim etkisi daha az olmasına rağmen Ay, Dünya'daki bütün cisimleri etkiler. Ancak diğer cisimler sıvı gibi akışkan olmadığından bu etki gözle görülmez. Dünya'nın her noktası Ay'a aynı uzaklıkta olmadığından gelgit olayı Dünya'nın her noktasında aynı şiddette görülmez. Örneğin gelgit olayı, Kuzey Kaliforniya'da her gün iki kez gerçekleşirken, Meksika Körfezi'nde bir yükselme ve bir alçalma şeklinde bir kez gerçekleşmektedir. Suların yükselmesi sırasında med akıntıları, çekilmesi sırasında da cezir akıntıları oluşur. Bu akıntıların doğrultusu gelgitin saatine göre değişir. Boğaz ve haliç gibi dar yerlerde akıntı hızı daha fazladır. Gelgit akıntıları özellikle kıta sahanlıklarında ve kıyılarda çok etkilidir.

Güneş'in çekim gücü de suların yükselmesine sebep olur, ama bu çekim etkisi Dünya üzerinde 1/3 oranında etkilidir. Ay Dünya'ya Güneş'ten daha yakın olduğu için Güneş'in büyük kütlesine rağmen, Dünya üzerinde Güneş'e göre iki buçuk kat daha etkili olmaktadır.

Ay'ın çekimi okyanusların yükselmesine sebep olurken, okyanuslar ikinci bir kuvvetle Ay'ın zıt yönünde Dünya'ya doğru da çekilirler. Bu olaylar sırasında Dünya dönüşüne devam ettiği için her gün iki gelgit olayı gerçekleşir. Bu seviye değişmelerinde her gün bir önceki güne göre 50 dakikalık bir gecikme olur. Çünkü Ay, Dünya'nın çevresindeki dönüşünü 24 saat 50 dakikada tamamlamaktadır.

Bu yazı harbiforum.net için yazılmıştır, kaynak gösterilmeden başka sitelerde kullanmayın lütfen.
 

Benzer Konular

Coğrafya Terimleri Büyük Gelgit
Yanıtlar
0
Görüntülenme
84
Yanıtlar
0
Görüntülenme
3B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
5B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
6B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
2B
Üst