Coğrafi Terimler Sözlüğü

A Harfiyle Başlayan Coğrafya Terimleri​

• A grubu Milli Park: Korunan doğal alanlar.
• A Horizonu: Üst toprak tabakası.
• Abisal düzlük: Derin okyanus tabanı.
• Abiyotik: Canlı olmayan doğal unsurlar.
• Ablasyon: Buzun erozyonu veya kaybı.
• Abmion: Toprakta su tutan katı mineral tabakası.
• Abrazyon: Dalgaların veya rüzgarın aşındırma etkisi.
• Absorpsiyon: Bir madde tarafından emilme veya soğurulma.
• Açık: Engelsiz veya kapalı olmayan.
• Açık hava: Kapalı mekanların dışı.
• Açık Havza: Suyun yer altına sızdığı veya boşaldığı alansal birim.
• Açık Yörünge: Uzaydaki nesnelerin hareket ettiği serbest yörünge.
• Açınsama: Rüzgar veya su hareketiyle yapıların aşındırılması.
• Açısal Hız: Bir cismin açısal olarak yaptığı hız değişimi.
• Açısal İvme: Bir cismin açısal hızının zamanla değişimi.
• Açma: Ağaçların kesilerek açık alan oluşturulması işlemi.
• Açmacılık: Ormanların belirli bir düzenle açılması.
• Ada: Deniz veya göldeki tek başına kara parçası.
• Ada Yayı: Kabuk hareketi sonucu oluşan kıtasal yayılma.
• Adaptasyon: Canlıların çevreye uyum sağlama yeteneği.
• Adsorpsiyon: Maddelerin yüzeylere yapışması.
• Adyabatik: Isı alışverişi olmadan gerçekleşen.
• Adyabatik Isınma: Basınç düşüşüyle oluşan sıcaklık artışı.
• Aeolian: Rüzgarın etkisiyle oluşan.
• Aeroloji: Atmosferin fiziksel ve kimyasal özelliklerini inceleyen bilim dalı.
• Afel: Bir gezegenin yörüngesinde Güneş'e en uzak noktası.
• Afet Bölgesi: Doğal veya insan kaynaklı felaketlerin etkilediği alan.
• Aflörman: Yeraltı su kaynaklarının yeryüzüne doğal olarak çıkması.
• Ağaç: Büyük boyutlu ve odunsu bitki.
• Ağaç Sınırı: Yükseklik nedeniyle ağaçların büyümesinin sınırlı olduğu bölge.
• Ağaç Yaprağı: Fotosentez yapan bitkilerin organlarından biri olan yaprak.
• Ağaçlandırma: Ağaç dikimiyle doğal ortama yeşillik kazandırma.
• Ağaçlı Bozkır: Ağaçların seyrek olduğu ve bozkır bitkilerinin hakim olduğu ekosistem.
• Ağıl: Hayvanları barındırmak veya korumak için yapılan çit veya yapı.
• Ağılı Bitkiler: Hayvanların tüketmesi için yetiştirilen bitkiler.
• Ağız: Bir akarsuyun denize veya göle aktığı yer.
• Agronomi: Bitkisel üretim ve tarımsal ekosistemleri inceleyen bilim dalı.
• Ahır: Hayvanların barındırıldığı yapı.
• Akaçlama: Sıvı veya gazın doğal olarak akması.
• Akaçlama Havzası: Suların belirli bir bölgede biriktirildiği alan.
• Akaçlama Teknesi: Akıntılı sular üzerinde kullanılan taşıt.
• Akanyıldız: Gökyüzünde hareket eden parlak ve iz bırakan göktaşları.
• Akarsu: Yer kabuğu hareketleriyle oluşan ve belirli bir yönde akış gösteren su kütlesi.
• Akarsu Açılımı: Akarsuyun bir kaynaktan başlayarak denize ulaştığı yön.
• Akarsu Ağı: Bir bölgedeki akarsuların birleşerek oluşturduğu su yolu sistemi.
• Akarsu Ağzı: Akarsuyun denize, göle veya başka bir su birimine döküldüğü yer.
• Akarsu Akımı: Akarsuyun birim zamanda taşıdığı su miktarıdır.
• Akarsu Aşındırması: Akarsu hareketiyle toprak veya kayaların aşındırılması.
• Akarsu Birikinti Ovası: Akarsuların taşıdığı malzemenin biriktirilmesiyle oluşan düzlük.
• Akarsu Buzul Şekilleri: Buzul erimesi sonucu oluşan akarsu şekilleri.
• Akarsu Çığırı: Akarsuyun yatağı boyunca oluşturduğu çizgi veya oluk.
• Akarsu Deltası: Akarsuyun denize veya göle dökülerek oluşturduğu çamur ve tortu birikintisi.
• Akarsu Hızı: Akarsuyun birim zamanda aldığı yol.
• Akarsu İşlemesi: Akarsuyun çevresindeki toprak veya kayalara etki ederek şekillendirme süreci.
• Akarsu Kaynağı: Akarsuyun doğduğu veya başladığı yer.
• Akarsu Kıyısı: Akarsuyun karayla veya başka bir yüzeyle temas ettiği kenar.
• Akarsu Mecrası: Akarsuyun belirli bir yönde akış gösterdiği geçiş yolu.
• Akarsu Rejimi: Akarsuyun yıl boyunca gösterdiği su debisi değişimi.
• Akarsu Sekisi: Akarsuyun yatağı boyunca oluşturduğu dik ve derin çizgi.
• Akarsu Yatağı: Akarsuyun aktığı yerdeki derin ve geniş kanal.
• Akifer: Yeraltı suyunun depolandığı ve geçtiği tabakadır.
• Akım: Bir sıvının veya gazın belirli bir yönde hareketi.
• Akış: Sıvı veya gazın sürekli bir şekilde ilerlemesi.
• Akış Aşağı: Bir akışın düşük rakımdan yüksek rakıma doğru hareketi.
• Akış Yukarı: Bir akışın yüksek rakımdan düşük rakıma doğru hareketi.
• Akışlı Bölge: Sürekli bir akışın olduğu bölge.
• Akışsız Bölge: Akışın olmadığı veya çok zayıf olduğu bölge.
• Akkümülasyon: Birikme veya toplanma.
• Akkümülasyon Teorisi: Sedimentlerin biriktirildiği teori.
• Akmaz: Su akışını engelleyen doğal veya yapay engel.
• Alacakaranlık: Gün batımı ile gece arasındaki karanlık dönem.
• Alansal Püskürme: Volkanik patlama sırasında lav ve külün yayıldığı alan.
• Albedo: Bir yüzeyin ışığı yansıtma yeteneği.
• Alçak Basınç: Hava basıncının normalden daha düşük olduğu bölge.
• Alçak Enlem: Ekvatora yakın olan enlem.
• Alçak Kıyı: Deniz seviyesinden düşük olan kıyı şeridi.
• Alçı Taşı: Kireçtaşı içerisinde yer alan mineraldir.
• Alimetre: Yükseklik ölçmek için kullanılan alet.
• Alize Rüzgarları: Dünya üzerinde belirli enlemlerde sürekli olarak esen rüzgarlar.
• Alizeler: Ekvator bölgelerinde esen sürekli rüzgarlar.
• Alokton: Oluştuğu yerden başka bir yere taşınan kaya veya tortul malzemeler.
• Alp Kıvrımları: Yüksek ve karmaşık dağ kıvrımları.
• Alp Orojenez Kuşağı: Alp dağları ve çevresindeki dağ kuşağı.
• Alpin Bitkiler: Yüksek dağlarda yaşayan bitki türleri.
• Alpin Bölge: Dağların yüksek kesimlerinde bulunan ekolojik bölge.
• Alpin Çayır: Yüksek dağ çayırları.
• Alt Dağ Kuşağı: Dağların eteklerinde yer alan bölge.
• Altimetre: Yükseklik ölçümü için kullanılan alet.
• Alüvyal: Akarsular tarafından taşınan tortul malzemelerle ilgili.
• Alüvyal Set Gölü: Akarsuların biriktirdiği malzemelerle oluşan göl.
• Alüvyal Toprak: Akarsu taşımalarıyla biriktirilen verimli toprak.
• Alüvyon: Akarsular tarafından taşınan tortul malzemeler.
• Alüvyon Yelpazesi: Dağlardan gelen akarsuların tortularını biriktirdiği alanda oluşan genişleyen kumul şekli.
• Ana Irmak: Bir havzadaki diğer akarsuları toplayarak oluşan büyük akarsu.
• Ana Kaya: Diğer kayaçların oluşumu için temel teşkil eden kaya.
• Ana Kıta: Oşinik kabuğun altında yer alan büyük kara kütlesi.
• Ana Materyal: Toprağın oluşumunda temel malzeme kaynağı.
• Ana Vadi: Bir akarsu tarafından oluşturulan ana akış yoludur.
• Ana Yön: Bir yerin kuzey, güney, doğu veya batı gibi temel yönlere göre konumu.
• Andezit: İnce taneli volkanik bir kayaç türü.
• Anemometre (Rüzgar Ölçer): Rüzgar hızını ölçmek için kullanılan alet.
• Aneroid Barometre: Hava basıncını ölçmek için kullanılan cihaz.
• Anız: Tarım alanlarında hasat sonrası artıkların yakılarak temizlenmesi.
• Anklav ve Eksklav: Başka bir ülkenin içinde yer alan toprak parçaları.
• Anökümen: İnsan yaşamının olmadığı veya çok az olduğu alan.
• Anomali: Normalden sapma veya farklılık.
• Antesedans Olayı: Akarsuyun yeni bir vadi oluşturmadan önce mevcut bir vadinin içine dalması.
• Antik Kent: Tarihi dönemlerde kurulmuş ve önemli bir kültürel mirasa sahip olan yerleşim birimi.
• Antiklinal: Kıvrımlı bir yapıda, kemer şeklinde yukarı doğru kavisli olan kaya tabakası.
• Antimeridyen: Yerel zamanı ve saat dilimlerini belirlemek için kullanılan meridyen.
• Antipod: Dünya üzerinde birbirine zıt noktalarda bulunan yerler.
• Antisiklon: Yüksek basınç sistemini ifade eden hava dolaşımı.
• Antropojen Bozkır: İnsan etkisiyle oluşan bozkır alanı.
• Ara Dağ: İki yüksek dağ arasında bulunan ve daha alçak olan dağ sırası.
• Ara Deniz: Karalar arasında yer alan ve genellikle daha küçük olan deniz.
• Ara Yön: Başka yönler arasında yer alan ara yönlere verilen isim.
• Arazi: Belirli bir bölgenin yüzey özelliklerinin tamamı.
• Arazi Sınıfı: Belirli bir bölgenin kullanım amacına ve özelliklerine göre sınıflandırılması.
• Araziden Yararlanma Haritaları: Bir arazinin kullanım potansiyelini gösteren haritalar.
• Arktik Bölge: Dünya'nın kuzey kutup bölgesi.
• Arsa: Yer üzerindeki arazi parçası.
• Art Bölge (Hinterland): Limanın arkasındaki iç kara bölgesi.
• Artçı Şiddet: Ana depremden sonra meydana gelen küçük sarsıntıların şiddeti.
• Artçı Şok: Ana depremden sonra meydana gelen küçük sarsıntılar.
• Artezyen: Yer altı suyunun yüzeye çıkması.
• Artezyen Kaynağı: Yer altı suyunun doğal olarak yüzeye çıktığı su kaynağı.
• Aşağı Yontulma Seviyesi: Akarsu veya buzulun ulaşabileceği en düşük nokta.
• Asfaltit: Doğal olarak oluşan katran benzeri madde.
• Asılı Vadi: Yan yamaçlarda oluşan derin vadiler.
• Aşınım Platformu: Rüzgar, su veya buz tarafından aşındırılan geniş alan.
• Aşınım Yüzeyi: Yüzeyin erozyon veya aşındırma sonucu düzleştiği alan.
• Aşınma: Doğal güçlerin yüzey malzemelerini aşındırması veya taşıması.
• Aşırı Nüfus: Kaynakların destekleyemeyeceği kadar fazla nüfus.
• Aşırı Otlama: Bitki örtüsünün aşırı otlatma nedeniyle zarar görmesi.
• Asit Yağmuru: Hava kirliliği sonucu oluşan asidik yağış.
• Astenosfer: Yer kabuğunun altında bulunan akışkan mantolama tabakası.
• Asteroid: Güneş etrafında dönen küçük gök cisimleri.
• Astronomik Mevsimler: Yeryüzündeki iklim değişikliklerine göre belirlenen mevsimler.
• Atlas: Coğrafya haritalarının derlendiği kitap veya cilt.
• Atmosfer: Yeryüzüne yakın olan gazlardan oluşan hava tabakası.
• Atmosfer Basıncı: Atmosferin yeryüzüne uyguladığı basınç.
• Atmosfer Olayı: Atmosferde meydana gelen doğa olayları.
• Atmosferin Katları: Atmosferin farklı tabakalara ayrılan bölümleri.
• Atol: Mercan kayalıklarının oluşturduğu dairesel veya yarı dairesel resifler.
• Ay Işığı: Ay'ın yüzeyinden yansıyan ışık.
• Ay Tutulması: Ay'ın Dünya'nın gölgesine girmesi sonucu görülen olay.
• Ay'ın Evreleri: Ay'ın gözlenen şekilleri (dolunay, yarı ay, yeni ay, vb.).
• Ayaz: Soğuk hava koşulları sonucu oluşan don olayı.
• Aydınlanma Çemberi: Dünya üzerinde gün ve gece arasındaki sınır çizgisi.
• Ayrışma: Kaya ve minerallerin fiziksel veya kimyasal olarak parçalanması.
• Aysberg (Buz Dağı): Denizde yüzen buzul parçaları.
• Azonal Toprak: İklim veya bitki örtüsü gibi etkenlerden bağımsız olarak oluşan topraklar.