Ömer
Yönetici
Simgesi Cu olan kimyasal element. Isıyı ve elektriği iyi ileten, kırmızı-kahverengi renkte, dövülerek biçimlendirilebilen, oldukça yumuşak bir metal. Atom numarası 29 olan bakırın atom kütlesi 63,54'tür. Bakır doğada tek başına veya diğer maddelerle, özellikle de kükürtle birlikte bulunur. Bağıl yoğunluğu 8,94'tür ve 1084 0C'de erir. Rahatlıkla dövülebilen ve sündürülmeye son derece yatkın olan bakır, bu özelliği sebebiyle pek dayanıklı bir malzeme değildir. Sudan veya su buharından etkilenmeyen bakır, gümüşten sonra en iyi elektrik iletkenidir. Pek çok maddenin üretiminde kullanılan bakır, kendisi gibi bazı metallerle birleştirildiğinde ortaya pirinç, tunç gibi çeşitli alaşımlar çıkar. Karbondioksit yüklü nemli havanın etkisiyle bakırın yüzeyinda bakır pası denilen bir hidrokarbonat katman oluşur. Bakır sirke gibi zayıf asitlerle tepkimeye girdiğinde zehirli çökeller oluşturur.
Bakır cevheri çok eskiden boncuk, toplu iğne gibi eşyaların yapımı için çekiçle dövülerek kullanılmaktaydı. İran'da Ali Köş'te ya da Anadolu'da Çayönü tepesinde MÖ 9.-7. binyıllardan kalma küçük bakır eşyalar ortaya çıkarılmıştır. MÖ 7000-6000 arasında bakır eritmeciliğinin ilk izleri olan curuflar, Anadolu'da Çatalhöyük sit alanında bulundu. Ortadoğu'da 4000 yıllarında gelişme gösteren ve bakırın eritilmesi ile doğan metalürji, Sümer site devletlerinin kuruluşunda önemli bir rol oynamıştır (Ur kral mezarları). MÖ 3000'e doğru da bakır-kalay alaşımı olan bronz bulunmuştur.
Saf bakırın sanayide kullanılmasını sağlayan en belirgin özelliği çok iyi bir iletken olmasıdır. Özellikle elektrik kablosu ve elektrik telleri üretimi ile elektirikli cihazların yapımında bakırın öncelikli bir yeri vardır. Ayrıca bakır iyi bir ısı iletkeni olması sebebiyle kazan, imbik ve mutfak malzemeleri yapımında kullanılmaktadır. Bakırın bir diğer özelliği de atmosfer aşınmasına karşı yeterli bir dayanıklılığa sahip olmasıdır.
Bakır nerelerde kullanılır
Sanayide kullanılan bakır çeşitleri şu şekildedir:
Yüksek iletkenlik gerektirmeyen ve her türlü işte kullanılabilen 'adi bakır'. Kaynak ve lehim gerektiren işlerde kullanılan 'oksijeni alınmış bakır'. İletkenliği ve saflığı açısından kullanılan, erimiş katotların artırılmasında kullanılan 'elektrolit bakır'. Yüksek iletkenliği açısından elektrik tesisatlarında kullanılan 'arıtılmış bakır'.
Bakırın en önemli üreticileri arasında hem cevher hem de metal üretimi açısından Amerika Birleşik Devletleri ve Şili yer almaktadır. Ayrıca Rusya, Zambiya, Kanada ve Japonya da dünya bakır pazarında yer alan başlıca ülkelerdir. Ülkemizde de bakır cevheri Ergani, Küre-Aşıköy, Küre-Bakibaba ve Kutlular ocaklarında çıkartılır.
Bakır cevheri çok eskiden boncuk, toplu iğne gibi eşyaların yapımı için çekiçle dövülerek kullanılmaktaydı. İran'da Ali Köş'te ya da Anadolu'da Çayönü tepesinde MÖ 9.-7. binyıllardan kalma küçük bakır eşyalar ortaya çıkarılmıştır. MÖ 7000-6000 arasında bakır eritmeciliğinin ilk izleri olan curuflar, Anadolu'da Çatalhöyük sit alanında bulundu. Ortadoğu'da 4000 yıllarında gelişme gösteren ve bakırın eritilmesi ile doğan metalürji, Sümer site devletlerinin kuruluşunda önemli bir rol oynamıştır (Ur kral mezarları). MÖ 3000'e doğru da bakır-kalay alaşımı olan bronz bulunmuştur.
Saf bakırın sanayide kullanılmasını sağlayan en belirgin özelliği çok iyi bir iletken olmasıdır. Özellikle elektrik kablosu ve elektrik telleri üretimi ile elektirikli cihazların yapımında bakırın öncelikli bir yeri vardır. Ayrıca bakır iyi bir ısı iletkeni olması sebebiyle kazan, imbik ve mutfak malzemeleri yapımında kullanılmaktadır. Bakırın bir diğer özelliği de atmosfer aşınmasına karşı yeterli bir dayanıklılığa sahip olmasıdır.
Bakır nerelerde kullanılır
Sanayide kullanılan bakır çeşitleri şu şekildedir:
Yüksek iletkenlik gerektirmeyen ve her türlü işte kullanılabilen 'adi bakır'. Kaynak ve lehim gerektiren işlerde kullanılan 'oksijeni alınmış bakır'. İletkenliği ve saflığı açısından kullanılan, erimiş katotların artırılmasında kullanılan 'elektrolit bakır'. Yüksek iletkenliği açısından elektrik tesisatlarında kullanılan 'arıtılmış bakır'.
Bakırın en önemli üreticileri arasında hem cevher hem de metal üretimi açısından Amerika Birleşik Devletleri ve Şili yer almaktadır. Ayrıca Rusya, Zambiya, Kanada ve Japonya da dünya bakır pazarında yer alan başlıca ülkelerdir. Ülkemizde de bakır cevheri Ergani, Küre-Aşıköy, Küre-Bakibaba ve Kutlular ocaklarında çıkartılır.
