Ömer
Yönetici
Gereksiz şekilde kullanılan antibiyotikler yetişkinlere dahi zarar verirken, çocuklara nasıl zararlar veriyor hiç düşündünüz mü? Özellikle doktor tavsiyesinin dışında keyfi ve gereksiz olarak verilen antibiyotik ilaçlar özellikle bünyesi zayıf olan çocuklara oldukça zarar veriyor.
Yapılan araştırmalara göre zararlı bakteriler artık antibiyotiklere karşı bağışıklık kazanmış durumda oldukları için, bu ilacın etkilerinden yararlı bakteriler nasibini alıyor. Büyüklere bile zararları olan bu ilaçlar keyfi olarak kullanıldığında ise böbrek, karaciğer sorunlarına yol açıyor. Hatta bu organların yetmezliğine bile sebep açıp obeziteyi tetikliyor.
2013'te Avrupa Hastalık Kontrol Merkezi tarafından yapılan bir araştırmaya göre Türk halkı diğer Avrupa ülkelerine nazaran neredeyse 3 kat daha çok antibiyotik kullanmakta. Dünya Sağlık Örgütü'nün geçtiğimiz yıl yayınladığı bir rapora göre ise, ülkemizde her 1000 kişinden 43'ü antibiyotik kullanıyor. Bu oran Türkiye'nin diğer Avrupa ülkelerine göre daha fazla antibiyotik kullandığını hatta bu alanda ilk sırada olduğu gösteriyor.
Çocuklarda Antibiyotiğin Zararları
Antibiyotikleri bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar ve iltihaplanmalar için kullanıyoruz. Ama her enfeksiyona bakteriler neden olmuyor. Bazı enfeksiyonlar viral kökenli olabiliyor ve bu enfeksiyonların kesin sebebi tam olarak kestirilemiyor. Doktorlar her enfeksiyon için laboratuvar değerlendirmesi istemiyor. Gereksiz antibiyotik kullanımını engellemek için bu nedenle klinik ve laboratuvar tetkiklerinin gözden geçirilmesi gerekiyor.
Şimdi dilerseniz keyfi ve gereksiz olarak kullanılan antibiyotiklerin çocuklara verdiği zararlara değinelim.
- Antibiyotik çocuklarda ishale neden oluyor
Gereksiz yere çocuklarda antibiyotik kullanıldığında en çok gözlemlenen yan etki olarak ishal olarak göze çarpıyor. Antibiyotik ilişkili ishal olarak nitelendirilen bu rahatısızlık genelde hafif ishal olarak görülse de, ciddi bir enfeksiyon esnasında ilacı değiştirmek, kesmek ya da dozunu azaltıp artırmak hastaya daha büyük sıkıntılara sokabiliyor. Şiddetli görülen ishaller de ise sıvı-elektrolit bozukluğu, kanamalı kolite ya da bazı durumlarda ölüme yol açabiliyor. Bundan ötürü mutlaka antibiyotiğin tetiklediği ishal rahatsızlıklarında, bir uzman doktora görünülmeli ve enfeksiyonun durumuna ve şiddetini de göz önünde bulundurarak tedavi yeniden düzenlemelidir.
- Bağışıklık sistemine zarar verip, bünyeyi zayıf düşürüyor
Yazımızın başında dediğimiz gibi son yıllarda yapılan araştırmalar antibiyotiklerin faydalı mikropları da öldürdüğünü göstermekte. İnsanın florasını değiştiren antibiyotikler, insanın en önemli direnç mekanizması olan mukozal bağışıklık sistemini zayıflatıyor ve bizleri hastalıklara karşı korunmasız duruma düşürüyor. Grip hastalığına karşı bağışıklık sistemi oldukça zayıf düşüyor ve normal şartlarda 3-5 gün süren enfeksiyonlar uzuyor ve daha ağır şekilde kendini hissettiriyor. Bu nedenle antibiyotikleri çok kullanan çocuklar da mukozal enfeksiyonlar daha sık görülüyor ve bu çocuklar sinüzit, orta kulak iltihabı, zatürre, farenjit ve ishal hastalıklarına daha fazla yakalanıyor.
- Obeziteye neden oluyor, şişmanlatıyor
Bir önceki paragrafta antibiyotikler floranın yapısını bozuyor ve bunun neticesinde obeziteye davetiye çıkarılıyor. Daha evvel yapılan bir çalışma, 2 yaş ve altındaki çocukların sık antibiyotik kullanmaları
neticesinde bu çocukların %20'sinin 5 yaşına geldiğinde obeziteye yakalandığı görüldü. Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan başka bir araştırma, sıkça antibiyotik kullanan eyaletlerde kalp hastalıkları, obezite, diyabet ve bu hastalıklara bağlı ölüm vâkaları daha fazla görüldüğünü ortaya koydu.
- Alerjiye neden oluyor
Verilere göre zaten son dönemlerde alerjik hastalıkların oranı günden güne artıyor. Alerjik rahatsızlıkların artmasının nedeni flora bozukluğu ve mukozal bağışıklığın zayıflaması olarak görülüyor. Bu sıkça ve gereksizce kullanılan antibiyotiklerin neden olduğu rahatsızlıklara alerjileri de ekliyor. Çocuklar henüz gelişme çağındayken gelişigüzel antibiyotikler aldıkları zaman flora daha o yaşta bozukluk gösteriyor.
Tabi ki alerjik hastalıkların tek sebebi bu değil. Çocuklarımızın temizliğine verdiğimiz aşırı önem, yediği, içtiği ve gezdiği yerleri abartılı steril ve temiz tutmak da alerjik rahatsızlıklara neden olabiliyor. Daha temiz ve steril ortamda yaşama, yediğimiz ve içtiğimiz şeylerin aşırı temiz olması takıntısı ise floranın güçlenmesini engellediği için bağışıklık sistemini korumasız bırakıyor ve alerjik reaksiyonlar daha sık gözlemleniyor.
- Böbrek yetmezliğine neden oluyor
Akut böbrek yetmezliğine yakalananların %25'inin gereksiz yere kullanılan ilaçlar neticesinde bu hastalığa yakalandıklarını gösteriyor. Genellikle bu ilaçların kullanılmasının bırakılması neticesinde böbrek yetmezliği düzelme eğilimi göstermekte, ancak çekilen eza ve cefa gerçekten hastayı bitkin düşürmekte. Gereksiz yere kullanılan ilaçların en başını elbette antibiyotikler çekiyor. Çocuk yaşlarda antibiyotik kullananların böbrek yetmezliğine yakalanma oranı daha yüksek gösteriliyor.
- Karaciğer fonksiyon bozukluklarına yol açıyor
Günümüzde kullandığımız bir çok ilaç ve hatta bilinçsiz olarak kullanılan bitkisel karışımlar karaciğerin toksitesine yol açıyor. Ölüme sebep olan karaciğer yetmezliklerinin %20 ile %40'ı bu toksiteden kaynaklanmakta. Bu rakam da karaciğer yetmezliklerinin büyük bir kısmına, gereksiz yere kullanılan ilaçların yol açtığını net bir şekilde gösteriyor. Antibiyotik kullanımıyla karaciğer toksitesi sıklıkla gözlemleniyor, ancak bu etki çok hafif olarak seyrediyor ve ilacı bırakınca kendiliğinden düzeliyor. Ama sık kullanıldığı durumlarda ve çocuklarda ağır enfeksiyonlarda kullanılması durumunda ise karaciğerde toksitlenme oranı artıyor.
Yapılan araştırmalara göre zararlı bakteriler artık antibiyotiklere karşı bağışıklık kazanmış durumda oldukları için, bu ilacın etkilerinden yararlı bakteriler nasibini alıyor. Büyüklere bile zararları olan bu ilaçlar keyfi olarak kullanıldığında ise böbrek, karaciğer sorunlarına yol açıyor. Hatta bu organların yetmezliğine bile sebep açıp obeziteyi tetikliyor.
2013'te Avrupa Hastalık Kontrol Merkezi tarafından yapılan bir araştırmaya göre Türk halkı diğer Avrupa ülkelerine nazaran neredeyse 3 kat daha çok antibiyotik kullanmakta. Dünya Sağlık Örgütü'nün geçtiğimiz yıl yayınladığı bir rapora göre ise, ülkemizde her 1000 kişinden 43'ü antibiyotik kullanıyor. Bu oran Türkiye'nin diğer Avrupa ülkelerine göre daha fazla antibiyotik kullandığını hatta bu alanda ilk sırada olduğu gösteriyor.
Çocuklarda Antibiyotiğin Zararları
Antibiyotikleri bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar ve iltihaplanmalar için kullanıyoruz. Ama her enfeksiyona bakteriler neden olmuyor. Bazı enfeksiyonlar viral kökenli olabiliyor ve bu enfeksiyonların kesin sebebi tam olarak kestirilemiyor. Doktorlar her enfeksiyon için laboratuvar değerlendirmesi istemiyor. Gereksiz antibiyotik kullanımını engellemek için bu nedenle klinik ve laboratuvar tetkiklerinin gözden geçirilmesi gerekiyor.
Şimdi dilerseniz keyfi ve gereksiz olarak kullanılan antibiyotiklerin çocuklara verdiği zararlara değinelim.
- Antibiyotik çocuklarda ishale neden oluyor
Gereksiz yere çocuklarda antibiyotik kullanıldığında en çok gözlemlenen yan etki olarak ishal olarak göze çarpıyor. Antibiyotik ilişkili ishal olarak nitelendirilen bu rahatısızlık genelde hafif ishal olarak görülse de, ciddi bir enfeksiyon esnasında ilacı değiştirmek, kesmek ya da dozunu azaltıp artırmak hastaya daha büyük sıkıntılara sokabiliyor. Şiddetli görülen ishaller de ise sıvı-elektrolit bozukluğu, kanamalı kolite ya da bazı durumlarda ölüme yol açabiliyor. Bundan ötürü mutlaka antibiyotiğin tetiklediği ishal rahatsızlıklarında, bir uzman doktora görünülmeli ve enfeksiyonun durumuna ve şiddetini de göz önünde bulundurarak tedavi yeniden düzenlemelidir.
- Bağışıklık sistemine zarar verip, bünyeyi zayıf düşürüyor
Yazımızın başında dediğimiz gibi son yıllarda yapılan araştırmalar antibiyotiklerin faydalı mikropları da öldürdüğünü göstermekte. İnsanın florasını değiştiren antibiyotikler, insanın en önemli direnç mekanizması olan mukozal bağışıklık sistemini zayıflatıyor ve bizleri hastalıklara karşı korunmasız duruma düşürüyor. Grip hastalığına karşı bağışıklık sistemi oldukça zayıf düşüyor ve normal şartlarda 3-5 gün süren enfeksiyonlar uzuyor ve daha ağır şekilde kendini hissettiriyor. Bu nedenle antibiyotikleri çok kullanan çocuklar da mukozal enfeksiyonlar daha sık görülüyor ve bu çocuklar sinüzit, orta kulak iltihabı, zatürre, farenjit ve ishal hastalıklarına daha fazla yakalanıyor.
- Obeziteye neden oluyor, şişmanlatıyor
Bir önceki paragrafta antibiyotikler floranın yapısını bozuyor ve bunun neticesinde obeziteye davetiye çıkarılıyor. Daha evvel yapılan bir çalışma, 2 yaş ve altındaki çocukların sık antibiyotik kullanmaları
neticesinde bu çocukların %20'sinin 5 yaşına geldiğinde obeziteye yakalandığı görüldü. Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan başka bir araştırma, sıkça antibiyotik kullanan eyaletlerde kalp hastalıkları, obezite, diyabet ve bu hastalıklara bağlı ölüm vâkaları daha fazla görüldüğünü ortaya koydu.
- Alerjiye neden oluyor
Verilere göre zaten son dönemlerde alerjik hastalıkların oranı günden güne artıyor. Alerjik rahatsızlıkların artmasının nedeni flora bozukluğu ve mukozal bağışıklığın zayıflaması olarak görülüyor. Bu sıkça ve gereksizce kullanılan antibiyotiklerin neden olduğu rahatsızlıklara alerjileri de ekliyor. Çocuklar henüz gelişme çağındayken gelişigüzel antibiyotikler aldıkları zaman flora daha o yaşta bozukluk gösteriyor.
Tabi ki alerjik hastalıkların tek sebebi bu değil. Çocuklarımızın temizliğine verdiğimiz aşırı önem, yediği, içtiği ve gezdiği yerleri abartılı steril ve temiz tutmak da alerjik rahatsızlıklara neden olabiliyor. Daha temiz ve steril ortamda yaşama, yediğimiz ve içtiğimiz şeylerin aşırı temiz olması takıntısı ise floranın güçlenmesini engellediği için bağışıklık sistemini korumasız bırakıyor ve alerjik reaksiyonlar daha sık gözlemleniyor.
- Böbrek yetmezliğine neden oluyor
Akut böbrek yetmezliğine yakalananların %25'inin gereksiz yere kullanılan ilaçlar neticesinde bu hastalığa yakalandıklarını gösteriyor. Genellikle bu ilaçların kullanılmasının bırakılması neticesinde böbrek yetmezliği düzelme eğilimi göstermekte, ancak çekilen eza ve cefa gerçekten hastayı bitkin düşürmekte. Gereksiz yere kullanılan ilaçların en başını elbette antibiyotikler çekiyor. Çocuk yaşlarda antibiyotik kullananların böbrek yetmezliğine yakalanma oranı daha yüksek gösteriliyor.
- Karaciğer fonksiyon bozukluklarına yol açıyor
Günümüzde kullandığımız bir çok ilaç ve hatta bilinçsiz olarak kullanılan bitkisel karışımlar karaciğerin toksitesine yol açıyor. Ölüme sebep olan karaciğer yetmezliklerinin %20 ile %40'ı bu toksiteden kaynaklanmakta. Bu rakam da karaciğer yetmezliklerinin büyük bir kısmına, gereksiz yere kullanılan ilaçların yol açtığını net bir şekilde gösteriyor. Antibiyotik kullanımıyla karaciğer toksitesi sıklıkla gözlemleniyor, ancak bu etki çok hafif olarak seyrediyor ve ilacı bırakınca kendiliğinden düzeliyor. Ama sık kullanıldığı durumlarda ve çocuklarda ağır enfeksiyonlarda kullanılması durumunda ise karaciğerde toksitlenme oranı artıyor.
