Omurilik Nedir

Ömer
Yönetici
Omurilik Nedir, Omurilik ne işe yarar?

Bence beyin, kalp ve gözden sonra en önemli organdır omurilik. Ben omuriliğin görevini kaza geçirmeden önce bilmezdim. Kaza geçirip omurilik felci olunca, ne kadar önemli bir organ olduğunu anladım. Allah kimsenin omurgasına ve omuriliğine zeval vermesin.
omurilik.png
Omurganın içinde vücut boyunca uzanan ve ortasında boydan boya bir kanal içeren merkezi sinir sistemi.

Omuriliği beyin kökünden kesin bir sınırla ayırmak olanaksızdır, biri diğerinin devamı gibidir. Erginlerde aşağı doğru ilk lumbar omurun alt kenarına kadar devam eder. Son kısmına ise atkuyruğu şeklinde bir sinir yığını oluşturur.

Omurilik enine kesitinde dıştan içe doğru; kemikten dokusundan yapılmış bir omur, onun altında duramater (sert zar), onun altında arachnoid (örümceksi zar), onun da altında beyinde de bulunan serebrospinal sıvı onun da altında beyini de örten ve omuriliğin tüm dış yüzünü kaplayan bağ dokudan yapılmış zar pia mader (ince zar) sonra omuriliğin içindeki ak madde ve boz madde tabakası ve en içte de yine serebrospinal sıvıyla dolu omurilik kanalı görülür. Omurilikte merkezi kanalın etrafını boz renkli bir bölge çevirir. Onun dışında boz maddeyi içine alan daha açık renkli bir bölge vardır. Omuriliğin akmaddesi sinir aksonlarından yapılmıştır. Akmadde; boz madde içine girmeden omurilik içersinde uzanan duyusal sinirlerden ve duyusal ara sinirlerden oluşmuştur. Bu ara sinirler genellikle beyinde sonlanır. Ak maddenin geri kalan kısmı beyinden tepki organlarına uzanan motorik sinirleri içerir.

Boz madde rengini nöronların gövde kısımlarından alır. Enine kesitte, boz maddenin omurilik boyunca 'H' şeklinde bir kolon meydana getirdiği görülür. Ray sisteminde olan sinirsel hat ile beyinden uyarıyı alıcı organlara ve bu organlardan beyine sürekli olarak bir elektriksel akış mevcuttur. Belirli yerlerde meydana gelecek meydana gelecek kopmalar, duyusal sinirlerin omurilik aracılığıyla beyine iletilmesini önleyeceği için, o bölgeden aşağıda olan kısımların uyarılması algılanamaz, kaslarına istemli hareket verilemez ve denetlenemez. Ancak istemsiz refleksler korunabilir.

Omurilik beyin köküne bağlanma bölgesinde iki önemli bölümle ilişkidedir. Bunlar medulla oblangata (omurilik soğanı) ve cerebellum (beyinciktir).

Omurilik soğanı, omurilik ile beynin arka kısmı arasında bulunur. Omuriliğin boz kolonu beynin medullası içine uzanır kalp atışını, atardamarların çapının değişmesi, solunum hareketleri, yutma ve tükürük salgıları omurilik soğanı tarafından denetlenir. Ayakta durma ve vücudun duruşunun düzenlenmesi de bu bölgedeki merkezlerde yapılır. Diğer önemli kısımda cerebellumdur.

Cerebellum büyük beynin (cerebrum) arkasında ve altında bulunur. Büyük beyin gibi iki yarım küreye bölünmüştür.

Duyu organlarındaki almaçlardan, kulağın denge ile ilgili kısımlarından gelen uyarılar bu organa ulaşır. Beyincik kasların kasılma derecesini düzenler. Beyinciğin doğrudan elektrikle uyarılması herhangi bir kas hareketi ya da duyusal algılama meydana getirmez. Bu da beyinciğin doğrudan doğruya bir kası uyarmadığını kanıtlar. Fakat çıkarılması, kas hareketlerinde ileri derecede bozukluğa neden olur. Görevi; kaslardan gelen uyarıcıyı impulslar ile büyük beynin motorik merkezlerden gelen sürekli impulsları karşılaştırarak, yine kaslara doğrudan ya da dolaylı şekilde uygun impuls gönderilmesini sağlamaktır. Konuşma gibi motorik emirler büyük beyin (cerebrum) tarafından meydana getirilir ve kopyaları beyinciğe gönderilir. Beyincik impulsları kontrol eder. Uygun olanları tekrar büyük beyne ya da bazı durumlarda bu impulsları doğrudan doğruya kaslara gönderir. Dolayısı ile beyincik, beyindeki merkezler ile vücuttaki tepkime organları arasında düzenleyici bir rol oynar.

Omurilik temel olarak, orta kısmında ince ve boylu boyunca bir kanal; kanalın etrafında, eninde kesildiğinde kelebek gibi görünen bir gri madde; ve bunun etrafında ise beyaz madde kütlesinden oluşan, tüp şeklinde bir yapıdır. Ortadaki kanal, beynin içinde bulunan, ventrikül (karıncık) adı verilen ve besleyici bir sıvı olan beyin omurilik sıvısı (BOS) ile dolu olan boşlukların, omurilik içindeki devamıdır ve aynı sıvıyla doludur. Kanalın etrafında bulunan gri madde, esas olarak sinir hücrelerinin gövde kısımlarını içerir. Buradaki sinir hücreleri, çevresel sinir sisteminden gelen ve merkezden dışarıya gönderilen verileri değerlendirilerek, nereye ve ne şekilde gönderileceklerini belirleyen karmaşık elektriksel devreler oluştururlar.

Bu fonksiyonu anlamak için bir örnek vermek gerekirse: Diyelim ki insanın elinde bir külah dondurma tuttuğunu farz edin. Dondurmanın ağza yaklaştırılması için kolun ağza doğru bükülmesi gerekir. Bu kararı beyin verdikten hemen sonra, beyin kolumuzu bükecek olan pazu kaslarına doğru bir kasılma sinyali gönderilir. Fakat bu sinyal, kola gelmeden önce, omurilikteki sinir hücrelerine aktarılır. Burada, yani omurilikte bulunan elektriksel devreler, bu sinyali alarak birkaç iş yaparlar. Öncelikle, pazu kaslarına bir uyarı gönderirler. Ama bu arada, kolun bükülebilmesi için, kolu açmaya, yani ağızdan uzaklaştırmaya yarayan arka kol kaslarının da gevşemesi gerekir. Omurilikteki devreler, pazu kaslarına "kasıl" emrini gönderirken, aynı zamanda, kolu açan kaslara kasılma emri veren omurilik hücrelerine de "dur" emri verirler. Dolayısıyla kol, ağza doğru yaklaştırılmış olur. Bu sırada, dondurmayı tam ağza isabet ettirebilmek için, kaslardaki durum duyusu (proprioception) algılayıcı algaçlardan merkeze gönderilen uyarılar başta olmak üzere, birçok ek işlev devreye girmelidir. Bu karmaşık ağın tam olarak eksiksiz çalışabilmesi halinde, dondurma yeme işlemimizi normal bir biçimde tamamlanır.

Refleksler ve omurilik bağlantısı:

Refleks dediğimiz ani hareketler yine omurilik içindeki benzer devreler aracılığıyla şuurlu biçimde cereyan ederler. Bu bilinçli hareket kararı beyinden değil, omurilikten gelir ve çok hızlıdır; çünkü omurilikten değil de beyinden yönetilseydi, yanlışlıkla bir sobaya temas edildiği zaman, el üzerinde ancak ciddi biçimde oluştuktan sonra fark edilerek geri çekilecek bir durumun oluşma risk ve tehlikesi söz konusu olacaktı.
 

Benzer Konular

Yanıtlar
0
Görüntülenme
3B
Yanıtlar
2
Görüntülenme
3B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
4B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
5B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
6B
Üst