MODUL 1: Network Temelleri
• Temel Bilgiler.
• Katmanlı (layered) modeli açıklamak.
• OSI referans modelini açıklamak.
• Katmanların network özelliklerini açıklamak.
• Cisco Üç Katmanlı Modelini açıklamak.
• Cisco aygıtlarını bağlamak.
Giriş
İlk bilgisayar networkleri, firmaların kendi ürünleri arasında gerçekleştiriliyordu. Örneğin IBM işletim sistemleri IBM network aygıtları kullanarak kendi aralarında iletişim kurabiliyorlardı.
OSI modeli üreticilerin birlikte çalışabilir network aygıtları üretmesine izin verdi. OSI modeli, bir bilgisayar üzerindeki verileri, network ortamı (medya) üzerinden diğer bilgisayar üzerindeki uygulamaya aktarılmasını tanımlar.
Katmanlı Yaklaşım
Referans modeli iletişimin kavramsal olarak açıklandığı bir plandır. İki bilgisayar (aygıt) arasıdaki iletişim için gerekli olan işlemleri katmanlar (layers) olarak açıklar. Katmanlı model sayesinde karmaşık network işlemleri yönetilebilir küçük parçalara bölünür. Yalnızca bir katmanı değiştirerek iletişimi değiştirebilecek uygulama ve aygıt tasarımcılarının daha esnek çalışabilmesini sağlar.
OSI Modeli
OSI (Open Systems Interconnection) modeli ISO (International Standards Organization) tarafından geliştirilmiştir ve iki bilgisayar arasındaki iletişimin nasıl olacağını tanımlar. İlk olarak 1978 yılında ortaya çıkarılan bu standart 1984 yılında yeniden düzenlenerek OSI (Open System Interconnect) olarak referans modeli olarak yayınlanmıştır. Model yaygın olarak kabul görmüş ve network işlemi için bir kılavuz olmuştur.
OSI Modeli herhangi bir donanım ya da network tipine özel değildir. OSI'nin amacı network mimarilerinin ve protokollerinin bir network ürünü bileşeni gibi kullanılmasını sağlamaktır.
ISO standartları network üzerindeki iletişimi sağlarken karmaşık bir yol izler. ISO standardı yeni katmana (alt göreve) ayrılmıştır. OSI modeli olarak bilinen yedi katman şunlardır:
Tablo: OSI modeli
No Katman İşlevi
7 Application Kullanıcı uygulamalarına servis sağlar.
6 Presentation Kullanıcı uygulaması için verinin dönüşümünü sağlar. Veriyi yeniden düzenler.
5 Session Sistemler arasındaki iletişimi sağlar.
4 Transport Temel network bağlantısı sağlayan 1 ve 3. katman ile uygulama iletişimini sağlayan 5 ve 7. üst üç katman arasındaki bu katman bu bölümleri birbirinden ayırır.
3 Network Network bağlantısını düzenlemek, devam ettirmek ve sonlandırmaktan sorumlu.
2 Data Link Fiziksel bağlantıyı sağlar. Veri frame'lerini düzenler.
1 Physical Veri iletimi ortamı düzeyinde verilerin elektrik sinyalleri olarak iletimini sağlar.
Katmanlar (Layer)
OSI modelinde iletişim problemi yedi katman ile çözülmüş. İki bilgisayar sisteminin birbiriyle iletişim kurabilmesi için önce uygulama programın sistemin 7. katmanıyla konuşur. Bu katman 6. katmanla ve böylece ilerler. Ardından iletişim network hattına oradanda diğer sistemin 1. katmanına geçer. Buradan diğer katmanlara yükselir.
Bütün LAN'lardaki teknolojinin anlaşılması için OSI layer olarak adlandırılan yedi katmanlı modeli anlaşılması gerekir. OSI modeli modüler bir mimariye dayanır. Her katmanda belli bir iş yapılarak bir sonraki katmana geçilir.
OSI modeli donanım birimleri bakımından bir ayrım gözetmez. Fiziksel katman bağlantıyı gerçekleştirmek için gerekli her bileşenle uyum içinde çalışır. Bu bileşenler fiziksel medyanın yanısıra hub'lar network adaptörleri vb. gibi bileşenlerdir.
Bir OSI katmanı iletişim servisini tanımlar. Katman üzerinde iletişimin kuralları protokoller ile düzenlenir. Bir protokol verinin iletimi sağlar.
Katmanlı model işlemlerin farklı teknolojilerle yapılmasını sağlar. Örneğin farklı kablolama yöntemlerinin kullanılmasının ardından üst katmanlardaki işlemler aynen devam edebilir. Herbir katman bir önceki ya da bir sonraki işlemden haberdardır.
Katman Protokol
7 Application(Uygulama) Dosya sunucusu
6 Presentation(Sunu)
5 Session(Oturum) Taşıyıcılar, NETBIOS
4 Transport(Taşıma) TCP, SPP
3 Network IP, Router
2 Data Link (Veri Bağlantı) Ethernet, Token Ring köprüleri
1 Physical(Fiziksel) Kablolama
Katmanlar Arasındaki İlişki
Her bir katmanın görevi bir üst (yüksek) katmana servis sağlamaktır. İki bilgisayar arasındaki iletişimde katmanlar sırasıyla iletişim kurarlar; eş düzeydeki katmanlar aslında doğrudan iletişim kurmazlar ancak aralarında sanal bir iletişim oluşur.
Şekil: İki Bilgisayar Arasında; Katmanlar gerçek (dikey) ve sanal (yatay) arasındaki ilişki
Veri bir katmandan diğerine iletilmeden önce paketlere bölünür.Paket bir aygıttan diğerine veri aktarmada kullanılan bir birim veridir. Her katmanda pakete ek bilgiler (formatlama ya da adresleme) eklenir.
Verinin iletimi üst katmandan alt katmana doğru olur. Verinin kablo ile iletimi fiziksel katman tarafından gerçekleştirilir. Diğer bilgisayarda ise önce fiziksel katman ile karşılanan veri üst katmanlara doğru hareket eder.
Application (Uygulama) Katmanı
Bilgisayar uygulaması ile network arasında gerçek bir arabirim sağlar. Bu katman kullanıcıya en yakın olandır. Sadece bu katman diğer katmanlara servis sağlamaz.
Uygulama katmanı network servisini kullanacak olan programdır. Bu katman kullanıcının gereksinimlerin karşılar. Örneğin veritabanı uygulaması ya da e-mail uygulaması vb. gibi.
Presentation (Sunuş) Katmanı
Sunu katmanında verinin çevrilmesi işlemi yapılır. Sunum Katmanı Uygulama katmanına verileri yollar. Bu katmanda verinin yapısı, biçimi ile ilgili düzenlemeler yapılır.
Sunu katmanında verinin formatı belirlenir. Ayrıca verinin şifrelenmesi ve açılması da bu katmanda yapılır. Yine bu katmanda verinin sıkıştırılması işlemi yapılır.
Session (Oturum) Katmanı
Oturum katmanında iki nokta arasında iletişim bağlantısı kurulur, başlatılır ve sona erdirilir. Oturum Katmanı uygulamalar arasındaki oturumu temsil eder. Oturum katmanı sunum katmanına yollanacak veriler arasından diyalog kurar.
Cisco uygulamalarında aşağıdaki protokoller oturum katmanı protokolleri olarak adlandırılır.
Network File System (NFS): TCP/IP ve Unix iş istasyonlarında kullanılır.
Remote Procedure Call (RPC): İstemci/Sunucu yönlendirme protokolü.
Apple Talk Session Protocol (ASP): Apple Talk istemcileri ve sunucu bilgisayarları arasında iletişim kurmak için kullanılır.
Transport (Taşıma) Katmanı
İki aygıt (bilgisayar) arasında veri aktarımını sağlar. Veri iletiminde güvenilirliği sağlamak için aygıtlardan birisi bağlantı oturumunu düzenler. Ardından iletimi için hazırlığın iki tarafta da kontrolü yapılır ve veri transferi başlatılır.
Bu iletişim oturumunun hazırlık işlemine connection-oriented oturum denir.
İki aygıt aralarında veri alışverişi yaparken, düzenli olarak birbirlerini kontrol ederler. Gönderilen verinin kontrolü acknowledgment işlemiyle yapılır. Onayı beklemeden gönderilen veri miktarına window denir. Windowing işlemi bir aygıttan diğerine ne kadar bilgi transfer edildiğini kontrol eder.
Connection-Oriented (bağlantı-temelli) Protokoller
Verilerin iletiminde akış kontrolünü, hata kontrolünü yapan protokollere bağlantı-temelli protokoller denir. Bağlantı temelli protokollerde veri gönderilmeden önce bağlantı tesis edilmelidir:
• Bağlantı sağlanır
• Veri transfer edilir
• Bağlantı sonlandırılır
Bağlantısız protokoller de ise bir yol tanımlanmaz. Paketler "datagram" olarak adlandırılır. IPX ve IP protokolleri bağlantısız bir protokoldür.
Her ne kadar bağlantı temelli protokoller daha güvenli görünseler de; bağlantı temelli servislerde bir sorun olduğunda network durur. Bağlantısız servisler ise bu durumda verinin iletilmesini engellemezler.
Network Katmanı
Network katmanının ana görevi yönlendirme (routing) dir. Yönlendirme işlemi paketlerin yerel network dışında diğer network'lere gönderilmesini sağlar. Network katmanında iki istasyon arasında en kısa yoldan verinin iletimi sağlanır.
Bu katman sayesinde veriler router'lar aracılığıyla yönlendirilir. Network aşamasında mesajlar adreslenir ayrıca mantıksal adresler fiziksel adreslere çevrilir. Bu aşamada network trafiği, routing gibi işlemler de yapılır.
Bir paket Router tarafından alındığında hedef IP adresi kontrol edilir.
Network katmanında iki tür paket kullanılır:
• Veri paketleri
• Yönlendirme paketleri.
Veri paketleri kullanıcının bilgisini taşımak için kullanılır. Bu paketler IP ve IPX gibi yönlendirilebilir protokollerle taşınır.
Yönlendirme paketleri ise networkdeki routerları güncelleştirmek için kullanılır. RIP, EIGRP ve OSPF gibi protokoller bu işlevi yerine getirirler. Routerların güncelleştirilmesinde yapılan ana işlem her router üzerinde bulunan routing tablolarının güncelleştirilmesidir.
Data Link (Veri Hattı) Katmanı
Data Link katmanında; bir alt aşamada sağlanan elektronik medya üzerinde verilerin nasıl iletileceği ya da verilerin bu medyaya nasıl konulacağı belirlenir. Bu katmanda verilerin data frame olarak düzenlenirler.
Bu katmanda Ethernet ya da Token Ring olarak bilinen erişim yöntemleri çalışır. Bu erişim yöntemleri verileri kendi protokollerine uygun olarak işleyerek iletirler. Veri hattı katmanında veriler network katmanından fiziksel katmana gönderilirler. Bu aşamada veriler belli parçalara bölünür. Bu parçalara paket ya da frame denir.
Frame'ler verileri belli bir kontrol içinde göndermeyi sağlayan paketlerdir.
Şekil: Paketin Bileşenleri
IEEE Standartlarına Göre Data Link Katmanı
IEEE'de Project 802 adlı LAN standarda sahiptir. Bu standarda göre Data Link katmanında oluşan iki alt katmanla yönlendirme yerine getirilir:
Bu iki alt katman şunlardır:
• Logical Link Control (LCC)
• Media Access Control (MAC)
Şekil: IEEE Project 802'in OSI Gelişmesi
Logical Link Control alt katmanı mantıksal bir arabirimi noktası kullanarak data-link iletişimini yönetir. Bu standartlar 802.2 ile tanımlanır. Media Access Control alt katmanı ise network adaptörü ile doğrudan iletişim kurarak verilerin iletilmesini sağlar.
Şekil: OSI Data-Link Katmanının IEEE 802 Projesi Olarak Görünümü
OSI
Data-Link
Katmani
Logical Link Control (LCC) 802.1 OSI modeli
802.2 Logical Link Control
802.3 CSMA/CD
Media Access Control (MAC) 802.4 Token bus
802.5 Token Ring
802.5 Token Ring
Yukardaki tablodan da görüldüğü gibi IEEE Project 802, OSI katmanlarından Data Link katmanını daha ayrıntılı hale getirmek için iki ayrı alt katmana bölmüştür. IEEE 802.3, LAN standartlarını Ethernet'e çevirmektedir. IEEE 802.5 ise LAN standartlarını Token Ring'e çevirmektedir.
Data Link Katmanındaki Switch ve Bridge'ler
Switch ve Bridge aygıtları Data Link katmanında çalışarak MAC adresine göre networkü filtrelemeyi sağlarlar. Böylece ikinci katman üzerinde oluşan filtreleme yönlendirmeyi sağlar.
Networklerde Hub aygıtlarının yerine Switch kullanmanın başlıca nedeni collision domain denen trafikteki çakışmanın önlenmesidir. Hub aygıtların çok fazla çatışmaya neden olurlar. Bkz. Fiziksel katman.
Physical (Fiziksel) Katman
En alt katmandır. Verileri bit olarak iletir. Bu katmanda network kablosu (medya) ile iletişim kurulur. Fiziksel katman düzeyinde verilerin sayısal olarak (basebant) koaksiyel kablo, UTP ya da fiber-optik üzerinden iletimi yapılır. Fiziksel iletimle ilgili olarak yaygın olarak IEEE 802.3, 802.4 ve 802.5 standartları kullanılır. Bunun dışında ANSI FDDI (Fiber Distributed Data Interface) standardı ve daha sonra çıkan yeni standartlar vardır.
Fiziksel katman verinin gönderilmesini ve alınmasını tanımlayan katmandır. Kablolamayı ve network kartına bağlanmayı sağlayan birimleri içerir. İletim ortamındaki sinyal iletimini kontrol eder.
Fiziksel Katmanda Kullanılan Hub Aygıtları
Hub aygıtların çok portlu Repeater aygıtlarına benzer. Sinyaller güçlendirilerek yeniden gönderilirler.
Medya Özellikleri
Fiziksel katman verinin iletildiği medya ile ilgilidir. Verilerin iletileceği çok fazla medya olduğu için ISO ve diğer firmalar tarafından çok sayıda kılavuz medya özelliklerini açıklamak için çalışmalar yapmaktadır. Özellikle hız, uzunluklar, güvenlik vb. özellikler medya türlerini tanımlar.
Ethernet Networkleri
Ethernet bir bağlantıda aynı ortamı (medyayı) paylaşmayı sağlayan bir medya erişim yöntemidir. Ethernet, Data Link ve Physical katmanını kullanır.
Ethernet temelde şu işleri yapar:
• Formatlanmış verileri iletir ve alır.
• Veri paketlerini alır, adreslerini kontrol eder ve bir üst katmana bildirir.
• Hataları belirler.
Veri gönderen ve alan sistemlerde; eğer birçok istasyonun kullanacağı tek bir kablo varsa bir kontrol sistemine gereksinim duyulur. Bu sistem sayesinde kablo paylaşılır. Ethernet LAN'larında bu kontrol sistemine CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detected) denir.
Verilerin iletiminde temel olan veriler paket (frame olarak da adlandırılır) olarak yapılandığına göre paketlerin veri iletiminde önemli bir yer tutarlar. Paketler LAN üzerinde taşınan bir birim bilgidir. Paketler OSI modelinin farklı katmanlarına göre işlenirler. Bu işleme kapsülleme (encapsulation) denir. Bu işlemle her OSI katmanında bir üst düzeyden alınan veri işlenir ve ardından kapsüllenerek bir sonraki düzeye gönderilir.
Birçok kapsülleme tekniği vardır. Bu işlem bir dizi protokol ile sağlanır. Ancak bütün kapsülleme işlemlerinde veriye dokunulmadan ona ekleme yapılır.
Şekil: Kapsülleme işlemi
Is istasyonu veri Sunucu
Uygulama U Uygulama U
Sunu U Sunu U
Oturum SU turum SU
Gönderme OSU Gönderme OSU
Network GOSU Network GOSU
Veri hatti NGOSU Veri hatti NGOSU
Fiziksel VNGOSU Fiziksel VNGOSU
Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi her katman kendi bilgisini ekleyerek verili bir sonraki katmana gönderir. Ya da tam tersi her katman kendi elde ederek (çıkartarak) veriyi bir sonraki katmana gönderir.
Ethernet network'ünde kapsüllenen veri paket olarak hareket eder.
Bir paketin genel olarak formatı:
Network başlığı Veri Network izleyeni
Network İletişiminde Paketlerin Kullanımı
Büyük miktardaki verileri (dosyaları) bir bütün olarak network üzerinde transfer etmek mümkün değildir. Bu nedenle verileri belli parçalara bölünür. Bu parçalara paket ya da frame denir.
Verilerin küçük parçalara bölünerek network üzerinden iletimi için diğer nedenler ise; iletimin kesintisiz uzun sürmesidir. Bunun dışında veriler küçük parçalara bölünerek hatasız iletilmesi sağlanır.
Paketlerin Yapısı
Paketler verinin yanı sıra kontol alanları da içerirler. Bunlar iletişim ve hata ile ile kontrollerdir. Bir paketin içeriğinde şunlar yer alır:
• Gönderen bilgisayarı tanımlayan kaynak adresi.
• Gönderilecek veri.
• Gideceği adres.
• Veri iletimi için komutlar.
• Alıcı bilgisayarın paketi alması ve açması için kullanacağı bilgiler.
• Verinin ulaştığını kontrol eden hata kontrolü bilgisi.
Bir pakette belli kısımlardan oluşur. Bu kısımlar şunlardır:
• Header (ön bilgi)
• Data (veri)
• Trailer (izleyen)
Header bilgisi verinin iletildiğini belirten bir sinyaldir. Kaynak verinin adresini, gideceği yerin adresi ve zamanlama bilgisi bu alanda yer alır.
Veri kısmında gidecek gerçek veri bulunur. Verinin boyutu network tipine göre değişir. Büyüklük 512 bayt ile 4 K arasında değişir. İzleyen kısmında ise verinin hata kontrolü yapılır. Bu işleme CRC (cyclical redundancy check) denir. Frame'in formatı CRC (Cyclic Redundancy Check) ile kontrol edilir.
Ethernet 802.3 Frame Özellikleri
FSD (Preamble and Start of Frame Delimeter 8 bayt uzunluğundaki bu bilgi Ethernet adaptörü tarafindan üretilir. Veri iletimine başlanacağını belirtir.
Destination Address Network Interface Card (NIC) ve network yöneticisi tarafından atanan network adresi.
Source Address Network Interface Card (NIC) ve network yöneticisi tarafından atanan network adresi.
Length Veri alanının uzunluğu (2 bayt)
Data and Pad Paket baslangıcını network'e yayınlar.
FCS (Frame Check Sequence) Hata kontrolü sağlar.
Ethernet 802.5 Frame Özellikleri
SD (Start Delimeter Bir token'in başlangıcını gösterir.
AC (Access Control) Token-Ring öncelik sistemini belirtir.
FC (Frame Control) Paketin veri mi yoksa kontrol mü içerdiğini gösterir.
DA (Destination Address) 6 bayt uzunluğunda hedef adres.
SA (Source Address) Gönderen istasyonun 6 bayt uzunluğundaki tam adresi
FCS (Frame Check Sequence) CRC hesaplamasının sonucu.
ED (End Delimeter) Frame'in sonunu gösterir.
FS (Frame Status) Gönderen istasyona iletimin başarılı ya da başarısız olduğunu belirtir.
802.2 ve SNAP
802.3 spesifikasyonunun özellikleri üst düzeyi tanımlayamaz. Bu nedenle 802.2 LLC spesifikasyonları tanımlanmıştır.
Ethernet 802.2 SNAP (Subnetwork Architecture Protocol)
Dest SAPAA Hedef adres.
Souece SAPAA Kaynak adres.
Ctrl 03
OUI ID
Type Tür
Data Veri
Cisco, CDP (Cisco Discovery Protocol) ile SNAP frame'lerini kullanır.
Cisco'nun Üç Katmanlı Hiyerarşik Modeli
Cisco hiyerarşik modeli büyük ve hiyerarşik networkleri tasarlamak ve uygulamak için geliştirilmiştir. Hiyerarşik modelde üç katman vardır:
• Core Layer
• Distribution Layer
• Access Layer
Bu yapıda her katmanın kendine ait görevleri vardır ve katmanlar mantıksal bir ilişkiyi ifade eder.
Core Layer
Core layer (çekirdek katmanı) hiyerarşinin tepesindedir. Amacı trafiği hızlı ve güvenilir bir şekilde aktarmaktır. Bu katmanda bir sorun olduğunda herkes etkilenir. Bu nedenle hata toleransını düşünmek gerekir.
Bu katmandaki network genellikle hızlı bağlantılarla yapılır. FDDI olabilir.
Distribution Layer
Bu katman core katmanla access katmanı arasında iletişim sağlar. Bu katmanın ana görevi yönlendirme (routing), filtreleme ve WAN erişimi ve paketlerin access katmanına erişimini belirlemektir.
Distribution katmanı bir sunucudan yapılan isteğin en kısa yolunu belirler ve isteği core katmanına yönlendirir. Core katmanı isteği yerine getirir. Distribution katmanında yapılan işlemler:
• Erişim listeleri, paket filtreleme ve sıralama gibi işlemler.
• Adres dönüştürme gibi güvenlik ve network ilkeleri.
• Yönlendirme protokollerinin yeniden dağıtılması.
• VLAN'lar arasında yönlendirme.
• Broadcast ve multicast domainleri arasındaki tanımlamalar.
Access Layer
Bu katman kullanıcıların ağ kaynaklarına erişimini kontrol eder. Kullanıcıların gereksinim duydukları kaynakların yerel olarak erişilebilir olması gerekir. Bu katmanda networkün bölümlenmesi (segmentation) yapılır.
Cisco Aygıtları Arasında Kablolama
Bu konuda networklere bağlanmak için gereken değişik kablolama türlerini ele alacağız:
Ethernet Bağlantıları
Ethernet ortamındaki temel bağlantı bileşenleri şunlardır:
Türü Açıklama
10Base2 50-ohm koaksiyel. Thinnet. 185 metreye kadar. Her segmentte (networkte) 30 aygıt.
10Base5 50-ohm koaksiyel. Thicknet. 500 metreye kadar. Her segmentte (networkte) 208 aygıt.
10BaseT Category 3, 4, 5. UTP kablo. Her segment 100 metreye kadar. RJ-45 konnektörler kullanılır.
100BaseTX Category 5, 6, 7. UTP kablo. Her segment 100 metreye kadar. RJ-45 konnektörler kullanılır.
100BaseFX Fiber kablo. Her segment 400 metreye kadar. ST ve SC konnektörler kullanılır.
1000BaseCX Bakır kablo (Copper shielded twisted-pair). Her segment 25 metreye kadar.
RJ-45 UTP Bağlantıları
UTP bağlantıların düz ve çapraz olarak adlandırılan iki tür kablo bağlantısı yapılır. Düz kabloda uçlar aynı sırada bağlanır:
Düz (straight) kablo uçları:
Pin Label --------------- Pin Label
1 RD+ <--------- 1 TD+
2 RD- <--------- 2 TD-
3 TD+ ----------> 3 RD+
4 NC 4 NC
5 NC 5 NC
6 TD- ----------> 6 RD-
7 NC 7 NC
8 NC 8 NC
Düz bağlantılı kabloları şu işler için kullanırsınız:
• Router'ı hub ya da switch'e bağlamak.
• Server'ı hub ya da switch'e bağlamak.
• Workstationları hub ya da switch'e bağlamak.
Çapraz (cross) kablo uçları:
Pin Label --------------- Pin Label
1 RD+ <- 3'dan 1'e 1 TD+
2 RD- <- 6'dan 2'e 2 TD-
3 TD+ 3 ten 1'e -> 3 RD+
4 NC 4 NC
5 NC 5 NC
6 TD- 6 dan 2'ye -> 6 RD-
7 NC 7 NC
8 NC 8 NC
Çapraz bağlantılı kabloları şu işler için kullanırsınız:
• Switch'ler arasında uplinkleri bağlamak için.
• Hubları switch'lere bağlamak.
• Bir hub'ı diğer bir hub'a bağlamak için.
Console Bağlantıları
Bütün Cisco aygıtları konsol kablosu ve konnektörleriyle gelir. Bu aygıtı bağlamanızı ve yapılandırmanızı sağlar. Kablolama ise bilgisayara bağlantı için kullanılır.
Konsol bağlantısı için pinler şu şekilde olmalıdır:
1-8
2-7
3-6
4-5
5-4
6-3
7-2
8-1
Bu bileşim, bir düz kablonun bir tarafının ters olarak yeni bir konnektöre bağlanmasıyla elde edilebilir.
Gözden Geçirme
1. OSI modelini ve katmanlarını açıklayın?
2. Oturum katmanı protokollerini sayınız?
3. Network katmanında kaç tür paket vardır?
4. Collision Domain nedir?
5. Hangi katmanda veri sıkıştırılması yapılır?
6. İki bilgisayar arasındaki iletişim gerçekleştirmek için katmanların işlevi nelerdir?
7. Katmanlar arasındaki iletişimi ve yönünü tartışın?
8. Cisco üç katmanı hiyerarşik modeldeki katmanlar ve görevleri nelerdir?
9. Hangi Cisco katmanında broadcast domainleri tanımlanır?
10. Cross kabloya hangi durumlarda gerek duyulur?
11. Yerel bir networkte Data Link katmanı bilgisayarı bulmak için ne yapar.
12. OSI modelinde Router'lar hangi katmanda tanımlanır.
13. Bridge aygıtları OSI modelinin hangi katmanında tanımlanır.
MODUL 2: Switching Teknolojileri
Amaçlar:
• Layer 2 switching işlemini tanımlamak.
• Layer 2 özelliklerini açıklamak.
I. Layer 2 Switching
Layer 2 switching teknolojisi donanıma dayalıdır. Bu nedenle host üzerindeki MAC adresini kullanarak networkü filtreler. Switchlerde filter tablolarını oluşturmak için ASIC (Application Specific Integrated Circuits) yöntemini kullanırlar.
Layer 2 switch aygıtları paketleri (frame) donanım adreslerine göre gönderdikleri için hızlıdırlar. Layer 2 özelliklerini şu şekilde özetleyebiliriz:
• Donanım temelli köprü (bridging)
• Hız
• Düşük maliyet.
A. Layer 2 Switch Fonksiyonları
Layer 2 switching sürecinde üç işlem yerine getirilir:
• Adres öğrenme (address learning)
• Yönledirme/filtreleme (forward/filtering)
• Döngü önleme (loop avaidance)
Adres öğrenme işlemi her paketin MAC adresinin bir MAC veritabanına tutulmasıyla sağlanır. Yönlendirme işlemi ise alına paketin hedef adresinin bulunmasını sağlar. Döngü önleme özelliği ise, switchler arasında birden çok bağlantının olduğu durumlarda fazlalık (redundancy) oluşursa, bu özellik döngüyü önler. Döngü önlemede STP (Spanning Tree Protocol) kullanılır.
B. STP (Spanning Tree Protocol)
STP (Spanning Tree Protocol), DEC tarafından geliştirilmiş ve IEEE tarafından 802.1 olarak kabul edilmiş bir protokoldür. STP'nin ana görevi Layer 2 networklerinde oluşan döngüleri durdurmaktır. STP sürekli olarak networkü izler ve gereksiz hatları kapatarak döngü oluşmamasın sağlar.
3. Spanning Tree İşlemi
STP network üzerindeki bütün bağlantıları bulur ve fazla (gereksiz) bağlantıları kapatır. Bu işlem network üzerinde bir root bridge seçilmesiyle olur. Bir networkte yalnız bir root bridge vardır. Diğer swtichler ise nonroot bridge olarak adlandırılır.
Root bridge öncelik ve MAC adresinin numarasına göre seçilir. Bir STP'nin varsayılan önceliği 32,768'dir. Küçük MAC adresi seçime neden olur.
Şekil: Spanning-Tree İşlemi
D. Switch Türleri
Cisco alanında LAN switching modları şunlardır:
• Store and forward
• Cut-through
• FragmentFree
Store and forward switching ana LAN switching türlerinden biridir. Bu yöntemde switch paketin tümünü kendi belleğine kopyalar ve CRC (Cyclic Redundancy Check) bilgisini hesaplar. Paket (frame) hata içermiyorsa hedef adres bulunur ve paket gönderilir. Bu süreçte paketin tamamı switche kopyalandığı için zaman (latency) alabilir.
Cut-through switching yönteminde ise switch yalnızca hedef adresi kopyalar. Ardından hedef adresi arar ve paketi gönderir. Bu yöntemde yalnızca adres saklandığı için zaman olarak daha azdır.
FragmentFree yöntemi ise cut-through yönteminin değişik bir şeklidir. Hata kontrolü özelliklerine sahiptir.
Gözden Geçirme
1. Root bridge nasıl belirlenir?
2. Layer 2 switching özelliklerini sayın?
3. Hangi LAN switch yöntemi önce donanım adresini kontrol eder?
4. Hangi LAN Switch yöntemi her frame üzerinde bir CRC çalıştırır?
5. Layer 2 switching işleminin fonksiyonlarını açıklayın?
6. Bir network üzerinde kaç tane root bridge olabilir?
7. STP'nin varsayılan önceliği nedir?
MODUL 3: IOS Yönetimi
• Cisco Router User Interface
• Command-Line Interface
I. Cisco Router User Interface
IOS (Internetwork Operating System), Cisco routerlarının ve switchlerinin temelini oluşturur.
A. Cisco Router IOS
Cisco Router IOS, Cisco Router'larının çoğunda ve bazı Cisco Catalyst switchler üzerinde (örneğin Catalyst 1900 switch gibi) çalışır. Cisco Router IOS'un Cisco donanımı üzerindeki görevleri şunlardır:
• Network protokollerini ve fonksiyonlarını taşır.
• Aygıtlar arasındaki yüksek hızlı trafiği birbirine bağlar.
• Güvenlik sağlar.
• Büyük networkün ölçeklenmesini sağlar.
Cisco IOS sistemi bir router üzerindeki konsol portundan modem ya da Telnet aracılığıyla komutların uygulanmasıyla olur.
B. Cisco Router'a Bağlanmak
Bir Cisco Router'a kontrol ve yapılandırma işlemleri için bağlanılır. Değişik bağlanma yöntemleri vardır. Bunlar:
• Konsol portu
• Auxiliary port
• Telnet
Genellikle konsol portundan bağlanılır. Konsol portu Router'ın arkasındaki bir RJ-45 bağlantısıdır.
C. Router'la İlk İlişki
Cisco Router'la ilk ilişki kurduğunuzda açılış yapacak (POST) ve Cisco IOS'u Flash belleğinden yükleyecektir (eğer varsa). Daha önceden yapılmış bir yapılandırma yoksa, setup moda girilir.
Setup Mode
Setup Modda iki seçenek vardır: Basic Management ve Extended Management. Basic Management yalnızca yapılandırma için gerekli düzenlemelere olanak tanırken, Extended Management seçeneği global parametrelerin düzenlenmesini sağlar.
II. Komut Satırı Arabirimi
CLI (Command Line Interface), sağladığı esneklikler bakımından Cisco Routerlerı yapılandırmak için kullanılan en iyi yoldur. Router yönetiminde CLI kullanmak için yönetim ekranına girmek için sorulan soruya No (Hayır) yanıtı verilir.
Komut satırı Router bilgi istemiyle görünür:
Router>
Router>
Router>
Enable komutuyla özel mode girilir. Yapılandırma değiştirilir ve Disable komutuyla çıkılır.
Router> Enable
Router#
Özel modda:
Router# Disable
Router>
Konsoldan çıkmak için:
Router> Logout
MODUL 4: IP Routing
• IP Routing işlemini açıklamak.
• RIP protokolünü açıklamak.
• IGRP protokolünü açıklamak.
I. Routing (Yönlendirme)
Routing işlemi bir paketin bir networkteki bir aygıttan diğer bir networkteki bir aygıta gönderilmesidir. Bu anlamda routerların çalışmasına kısaca bakacak olursak:
• Hedef (destination) adrese sahiptir.
• Bütün uzak networklerin olası yollarını (routes) bilmek.
• Her uzak networklerin en iyi (en kısa) yolu.
Router'lar uzak networklerin adreslerini oluşturdukları bir routing tablosunda tutarlar. Routing tablosu içindeki bilgiler manuel olarak ya da otomatik olarak tutulur. Networkteki makinaların adreslerin routing tablosunda otomatik olarak tutulması dynamic routing (dinamik yönlendirme) olarak adlandırılır. Bu işlem dynamic routing protokolü tarafından yapılır.
A. IP Routing İşlemi
IP routing işlemi, bir networkteki bir host üzerindeki verilerin diğer bir networkteki bir hosta (bilgisayar ya da makine) router üzerinden gönderilmesidir.
Bilgisayar-A, farklı bir networkteki Bilgisayar-B'ye erişmek istediğinde, IP sisteminde ARP protokolü çalışarak hedefin IP adresini bulmaya çalışır. Ardından router aracılığıyla gerçekleştirilir.
IP routing işlemi büyük networklerde ise şöyle yapılır:
Küçük networklerde router her iki networkün (subnet) de adreslerini bilir. Ancak bir iki ya da daha çok router ile çok sayıda network birbirine bağlandığı zaman ne olacak?
MODUL 5: Virtual LAN
• Virtual LAN'ları tanımlamak.
• VLAN üyeliği ve değişik işlemleri tanımlamak.
I. VLAN Nedir?
Virtual Local Area Network (VLAN), network kullanıcılarının ve kaynaklarının bir switch üzerindeki portlara bağlanarak yapılan mantıksal bir gruplamadır. VLAN'lar sayesinde subnetler ya da broadcast domainleri yaratılır. Böylece broadcast yapılan alan aynı VLAN içinde portlardır.
VLAN'lar, genellikle kaynakların ve kullanıcıların yerleşimine bakılmaksızın, yerleşime, işleve, departmana ya da kullanılan uygulama protokolüne göre düzenlenir.
2. katmanda çalışan networklerde, gerek duysun ya da duymasın her broadcast paketi network üzerindeki her aygıt tarafından görünür. Bunun dışında her kullanıcı network üzerindeki her aygıta da ulaşabilir. Bu da bir güvenlik sorunu oluşturabilir.
Sonuç olarak VLAN'lar sayesinde 2.katman (layer –2) networklerindeki birçok sorun çözülür.
A. Braoadcast Protokolü
Her protokolde broadcast oluşur, ancak sıklığı network üzerinde çalışan uygulamaya göre değişebilir.
Network yöneticileri networkün uygun şekilde bölümlendiğinden (segmented) emin olmalıdır. Bunu yapmanın iki yolu vardır: Switching ve routing. Switching daha az maliyetli bir çözüm olduğundan şirketler onu tercih ederler. Böylece flat networler VLAN haline getirilir.
B. Sağladığı Yararlar
Layer-2 (Katman 2) switchleri yalnızca filtrelenecek paketleri (frame) okurlar, network katmanına (Layer 3) bakmazlar.
VLAN yaratmakla aslında broadcast domainleri yaratılır. Böylece broadcastlar yalnızca bir VLAN içinde gönderilir.
Bununla birlikte bir VLAN büyüdüğü zaman broadcastların bant genişliğini fazla tüketmemeleri için daha fazla VLAN yaratılabilir.
NOT: Switch'ler kullanımı Router'ların kullanımını ortadan kardırmış mıdır?
Hayır.
II. VLAN Üyelikleri
VLAN'lar switch portlarının yönetici tarafından atanmasıyla yaratılır. Bu tanımlamalara statik VLAN denir. Bunun dışında aygıtların adreslerinin bir veritabanına girilmesi ve switchlerin otomatik olarak atanması işlemine ise dinamik VLAN denir.
Statik VLAN'lar daha güvenlidir. Bununla birlikte daha kolay yönetilir ve bakımı yapılır.
Dinamik VLAN'lar ise nodun VLAN'ını otomatik olarak belirler. Bir yazılım aracılığıyla donanım adresleri (MAC) ve protokollerin VLAN'ı dinamik olarak yaratması sağlanır.
Cisco network yöneticileri VLAN Management Policy Server (VMPS) yazılımını kullanarak MAC adresleri veritabanını oluştururlar. Bu adresler sayesinde VLAN'ların dinamik adreslenmesi sağlanır.
III. VLAN'ları Tanımlamak
VLAN içinde switchler, paketlerin hangi VLAN'a ait olduğunu takip ederler. Bu işleme frame tagging denir. Frame tagging işlemi sayesinde her frame (paket) için kullanıcı tanımlı bir bilgi atanır.
Hangi paketin (frame) hangi VLAN'a ait olduğunu tanımlamak için değişik izleme (trunking) yöntemleri kullanılır.
Inter-Switch Link: Cicso switchleri için özel olarak geliştirilmiştir. Yalnızca FastEthernet ve Gigabit Ethernet bağlantılarında kullanılır.
IEEE 802.1q: Frame tagging işlemi için IEEE tarafından yaratılan bir standarttır.
LAN Emulation (LANE): ATM üzerindeki VLAN'lar arasında iletişim kurmak için kullanılır.
802.10 (FDDI): VLAN bilgisini FDDI üzerinden göndermek için kullanılır.
A. VLAN'lar Arasında Routing İşlemi
VLAN'lar kendi içinde broadcast domain oluştururlar. Ancak iki VLAN arasındaki hostlar arasında iletişim için yine Layer 3 (Katman 3) çözüm gerekir.
B. VLAN Trunk Protokolü (VTP)
Cisco tarafından yaratılan VLAN Trunk Protokol (VTP) switchlerle bağlı network üzerinde yapılandırılmış VLAN'ları yönetmek için kullanılır. VTP network yöneticisinin VLAN'ları eklemesini, silmesini ve adını değiştirmesini sağlar. Ardından bu bilgiler bütün switchlere yayınlanır.
Bu işlem için önce bir VTP server yaratılır. VLAN bilgisini paylaşan bütün serverlar aynı domain adını kullanırlar ve her an yalnızca bir domain için switch işlemini yapılmasını sağlarlar.
Bir VTP domaininde üç ayrı tür işlem modu vardır:
• Server
• Client
• Transparent
Server modu Catalyst switchleri için varsayımdır. VTP domaininde en az bir server'ın VLAN bilgisini domain içinde yayınlamasını sağlar. Server modu içindeki switch, bir VTP domaini içindeki VLAN bilgilerini yaratabilir, değiştirebilir ve silebilir.
Client modunda ise, switchler VTP serverlardan bilgiyi alır ve göndermede kullanılır. Bu modda bilgi üzerinde değişiklik yapılamaz.
Transparent modunda ise switchler VTP domaini içinde yer almazlar, ancak VTP yayınlarını yapılandırılmış trunk bağlantılar üzerinden yayınlarlar.
MODUL 6: Cisco Internetworking
• Cisco Router'ı tanımlamak.
• Router Boot Sequence'ı açıklamak.
• Register'ı tanımlamak.
• Cisco IOS'un Yedeklenmesini açıklamak.
• Cisco Discovery Protokolü açıklamak.
I. Internetworking
Internetworking, networkleri bir araya getirmektir. Bu bölümde Cisco Router'ların networkleri bir araya getirmek nasıl kullanılacağını anlatılmaktadır.
A. Cisco Router
Networkleri bir araya getirmek için (internetworking) Cisco Router kullanılır. Bu konuda Cisco Router'ları tanıyacağız:
Cisco Router bileşenler:
Bileşen Açıklama
Bootstrap ROM'da saklıdır.Router'ı başlatır ve IOS'u yükler. .
POST (Power-on-self test) ROM'da saklıdır. Router donanımının temel kontrolünü yapar ve hangi arabirimlerin olduğunu belirler.
ROM Monitor ROM'da saklıdır. Test ve sorun giderme için kullanılır.
Mini-IOS RXBOOT ya da bootloader olarak adlandırılır. IOS içindeki bir küçük IOS kısmıdır. Cisco IOS'u flash belleğe yükler. Bazı bakım işlemlerini yapmayı da sağlar.
RAM (random access memory) Routing tablosunu tutar. Ayrıca yapılandırma bilgisi RAM'da saklanır.
ROM (read only memory) Router'ı başlatmak için kullanılır.
Flash Memory Router'ın Cisco IOS'u saklaması için kullanılır. Router yeniden yüklendiğinde flash bellek silinmez. Flash memory Intel tarafından üretilmiş bir EEPROM'dur.
NVRAM (nonvolatile RAM) Router ve switch yapılandırma bilgisini tutmak için kullanılır. Router yeniden yüklendiğinde NVRAM da silinmez.
Configuration register Router'ın nasıl açıldığını kontrol eder.
B. Router Boot Sequence (Router'ın Önyükleme Sırası)
Bir router başlatılığında ön yükleme (boot) işlemi başlar. Bu işlem şu adımları içerir:
1. Router POST işlemini yerine getirir. POST donanımı test eder.
2. Cisco IOS yazılımını yükler. Önyükleme programı ROM da saklıdır ve programları işletmek için kullanılır.
3. IOS yazılımı NVRAM'da bulunan geçerli yapılandırmayı bulur. Bu dosyaya startup-config dosyası denir.
C. Registers (Yazmaçlar)
Bütün Cisco routerlarda bir tane 16-bit yazılım yazmacı vardır. Bu yazmaçlar NVRAM içinde yer alır. Yapılandırma yazmacı flash bellekten Cisco IOS'u yüklemek üzere düzenlenir ve NVRAM'dan startup-config dosyasını yüklemek için kullanılır.
Yapılandırma yazmacının içinde var olan değeri görmek için show version komutu kullanılır.
Router#sh version
D. Cisco Router IOS'un Yedeklenmesi ve Geri Yüklenmesi
Cisco IOS'u yükseltmek ya da geri yüklemeden önce yedeklemeniz gerekir. Bu işlem için var olan dosya bir TFTP hostuna yedek olarak kopyalanır. Varsayım olarak Router içindeki flash bellek Cisco IOS'u saklar.
Yeni bilginin flash belleğe geri yüklenmesinden önce flash bellekte yer olup olmadığı kontrol edilir. Bu işlem için şu komut kullanılır:
Router#sh flash
Cisco IOS'u bir TFTP hostuna kopyalamak için copy flash tftp komutu kullanılır. Bu komutu uygulamak için yalnızca kaynak dosya adının adı ve TFTP hostunun IP adresine gerek duyulur.
Router#ping 192.168.0.120
TFTP hostunun çalıştığını öğrendikten sonra copy flash tftp komutu kullanılarak IOS, TFTP hostuna kopyalanır.
Router#copy flash tftp
Flash bellekteki orijinal bilgilerin üzerine Cisco IOS'u geri yüklemek için dosya TFTP hostundan geri yüklenir. Bu işlem için de copy tftp flash komutu kullanılır.
E. Cisco Yapılandırma Bilgisinin Yedeklenmesi ve Geri Yüklenmesi
Router yapısında yapılan bir değişiklik running-config dosyasına saklanır. Yapılan bir değişikliğin ardından copy run start komutu uygulanmadıkça, running-config dosyasında yapılan değişiklikler router yeniden başlatılmasının ardından kaybolur.
Bu nedenle router yapılandırma bilgisi de bir TFTP hosta kopyalanmalıdır. Bu işlem copy running-config tftp ya da copy startup-config tftp komutuyla yapılır. Bu komutların her ikisi de yapılandırma bilgisinin yedeğini alır.
DRAM içindeki yapılandırma bilgisini görmek için:
Router#sh run
Saklanan yapılandırma bilgisini görmek için:
Router#sh start
Var Olan Yapılandırma Bilgisini NVRAM'a Kopyalamak İçin:
Yapılandırma bilgisini NVRAM'a yedek olarak kopyalamak için:
Router#copy run start
NVRAM'daki bilginin ikinci bir kopyasını TFTP hostuna kopyalamak için:
Router#copy run tftp
Yedeklenen yapılandırma bilgisini geri yüklemek için:
Router#copy tftp run
F. Cisco Discovery Protokolü
Cisco Discovery Protocol (CDP), Cisco tarafından geliştirilmiş, yerel olarak bağlı ve uzak (remote) aygıtlar hakkında bilgi toplamak için kullanılan protokoldür.
CDP kullanarak, network üzerindeki (komşu) aygıtların donanımı ve protokoller hakkında bilgi sahibi olunur. show cdp komutu kullanılarak Cisco aygıtları üzerinde kullanılabilecek iki parametre hakkında bilgi sahibi olunur:
CDP timer: CDP paketlerinin bütün aktif arabirimlere nasıl gönderildiğini bulur.
CDP holdtime: Komşu aygıtlar hakkında bilgi verir.
Router#sh cdp
Komşular hakkında bilgi almak için:
Router#sh cdp nei
Arabirim trafiği hakkında bilgi sahibi olmak için:
Router#sh cdp traffic
MODUL 7: WAN Protokolleri
• WAN protokollerini açıklamak.
I. Wide Area Network
Özellikle networkleri uzak yerleşimler arasında bağlamak gerektiğinde değişik uzak bağlantı tekniklerini kullanan WAN teknolojileri kullanılır. Cisco değişik Wan teknolojilerini destekler.
A. WAN Bağlantı Türleri
LAN'larını bağlamak için kullanılan değişik WAN türleri vardır:
• Dedicated
• Circuit-switched
• Packet-switched
Dedicated ya da point-to-point olarak adlandırılan bağlantılarda kiralık hatlar (leased line) kullanılır.
Circuit switching bağlantılar aynı bir telefon görüşmesi gibi sağlanır. Bağlantı sağlandıktan sonra veri aktarımı sağlanır. Dial-up bağlantılar ve ISDN bağlantılar kullanılır. Genelde düşük bant genişliğinde veri transferi için kullanılır.
Packet-switching bağlantılar ise bant genişliğinin paylaşılmasını sağlar. Frame Relay ve X.25 en yaygın paket anahtarlamalı bağlantı yöntemidir.
B. HDLC (High-Level Data-Link Control Protocol)
HDLC (High-Level Data-Link Control Protocol), yaygın kullanılan standart bir protokoldir. Bit-temellidir ve Data Link katmanında çalışır.
HDLC protokolü bir point-to-point protokoldür ve kiralık hatlar üzerinde kullanılır.
C. PPP (Point-to-Point Protocol)
PPP (Point-to-Point Protocol) bir data link katmanı protokolüdür ve dial-up bağlantılar (asynchronous) ya da ISDN üzerinde çalışır. Bu ortamlar da protokol olarak LCP (Link Control Protocol) kullanılır.
PPP'nin ana görevi katman 3 paketlerini Data Link katmanı üzerinde taşımaktır.
Bileşen İşlevi
EIA/TIA – 232-C Seri bağlantılar için bir fiziksel katman standardı.
HDLC Paketlerin seri bağlantılar üzerinde birleştirilmesi.
LCP Point-to-point bağlantıyı kurmak ve sürdürmek için bir yöntem.
NCP Değişik network katmanı protokollerini oluşturma ve yapılandırma protokolü.
PPP Authentication Yöntemleri:
PPP bağlantılarında iki tür authentication yöntemi kullanılır: PAP ve CHAP.
PAP (Password Authentication Protocol), CHAP'a göre daha az güvenli bir protokoldür. Parola metnin açık olarak gönderir.
CHAP (Challenge Authentication Protocol) ise bağlantının başlatılmasında kullanılan protokoldür.
Cisco Router'ları üzerinde PPP protkolünü yapılandırmak için:
Router#encapsulation ppp
D. Frame Relay
Frame Relay yaygın kullanılan bir WAN protokolüdür. OSI Physical ve Data Link katmanlarında çalışır ve özellikle ISDN bağlantılar üzerinde çalışmak üzere geliştirilmiştir. Ancak günümüzde yaygın olarak değişik ortamlar üzerinde de kullanılmaktadır.
Frame Relay, DTE (Data Terminal Equipment) ve DCE (Data Circuit-Terminating Equipment) arabirimleri arasında iletişim sağlar. DTE terminallerden, PC ve router aygıtlarından oluşur.
Frame Relay bağlantılar X.25 bağlantılardan daha hızlıdır ve ayrıca connection-oriented şeklindedir. Bu anlamda iki DTE aygıtı arasında sanal bir devre oluşturulur.
Frame Relay iletişimi:
1. Kullanıcının network aygıtı bir paketi (frame) network dışına gönderir. Paket router adresini içerir.
2. Router paketi alır ve hedef adresini kontrol eder.
3. Router paketi hedef arabirime gönderir. Bu aşamada pakete, sanal devreyi (PVC ya da SVC) tanımlayan DLCI numarası eklenir.
4. CSU/DSU (channel service unit/data service unit) sayısal sinyali alır ve onu PSE (Packet Switching Exhange) tarafından anlaşılacak şekle çevirir.
5. Yerel döngü (local loop), değişik medyaları kullanarak en yakın CO (closest office) ile bağlantı kurar. Örneğin UTP.
6. CO paketi Frame Relay ile hedefe gönderir.
7. Hedefte yine CSU/DSU tarafından paket hedef hosta ulaştırılır.
1. DLCI (Data Link Connection Identifiers)
Frame Relay sanal devreleri (virtual circiuts) DLCI'lar tarafından tanımlanırlar. Genelde bir Frame Relay servis sağlayıcısı DLCI değerlerini atar. Bu değerler Frame Relay tarafından kullanılarak sanal devreler, networkteki diğer sanal devrelerden ayrılır.
Arabirimlere (interface) DLCI numarası atamak için:
Router#frame-relay interface-dlci ?
2. LMI (Local Managemet Interface)
LMI (Local Managemet Interface), 1990 yılında Cisco tarafından geliştirilmiş bir sinyalleme standardıdır. LMI aygıtların durumlarını yönetmek için kullanılır ve değişik durum bilgilerini sağlar.
E. ISDN (Integrated Services Digital Network)
ISDN, var olan telefon networklerde çalışmak üzere tasarlanmış sayısal bir servistir. ISDN, veri ve ses iletiminde kullanılır. Ancak ISDN uygulamaları bant genişliğine gereksinim duyarlar. Bu nedenle özellikle video konferans gibi uygulamalar için kullanılır.
1. ISDN Terminalleri
ISDN networküne bağlı aygıtlar terminal aygıtları (TE) olarak bilinir. İki türü vardır:
TE1: Terminal Equipment type 1: doğrudan ISDN networklerine bağlanan terminalleri gösterir.
TE2: Terminal Equipment type 2: doğrudan ISDN networklerine bağlanmak için bir terminal adapter (TA) kullanan terminalleri gösterir.
F. DDR (Dial-on Demand Routing)
DDR (Dial-on Demand Routing), iki ya da daha çok Cisco router aygıtının bir ISDN dial-up bağlantısını aramasını sağlar. DDR, yalnıza az ve ara sıra gereken bağlantılar için kullanılabilir. DDR bağlantısı PSTN ve ISDN üzerinde oluşturulabilir.
DDR'ın işleyişinde hedef belirlendikten sonra, DDR araması (call) başlatılır. Ardından iletim yapılır.
DDR'ın yapılandırılabilmesi için üç görevin yerine getirilmesi gerekir:
1. Statik route tanımları yapılır. Bu tanımlama uzak networklerin nasıl kullanılacağını ve hangi arabirimin kullanılacağını tanımlarç
2. Router üzerindeki trafik belirtilir.
3. Uzak networke ulaşmada arabirimi aramak için kullanılacak bilgiler düzenlenir.
Statik routing işleminde ise sistem yöneticisi routing tablosundaki bilgileri manuel olarak girer.
Statik route eklemek için şu komut kullanılır:
ip route hedef network subnet mask sonraki routerın adresi
Ayrıca administrative distance olarak adlandırılan (varsayım 1) değer girilir. Bu değer router'ın kullanılmasını sağlar. 0 en güvenilir değeri, 255 ise en az güveni belirtir. 255 değeri o routerın pek kullanılmayacağı anlamına gelir.
• Temel Bilgiler.
• Katmanlı (layered) modeli açıklamak.
• OSI referans modelini açıklamak.
• Katmanların network özelliklerini açıklamak.
• Cisco Üç Katmanlı Modelini açıklamak.
• Cisco aygıtlarını bağlamak.
Giriş
İlk bilgisayar networkleri, firmaların kendi ürünleri arasında gerçekleştiriliyordu. Örneğin IBM işletim sistemleri IBM network aygıtları kullanarak kendi aralarında iletişim kurabiliyorlardı.
OSI modeli üreticilerin birlikte çalışabilir network aygıtları üretmesine izin verdi. OSI modeli, bir bilgisayar üzerindeki verileri, network ortamı (medya) üzerinden diğer bilgisayar üzerindeki uygulamaya aktarılmasını tanımlar.
Katmanlı Yaklaşım
Referans modeli iletişimin kavramsal olarak açıklandığı bir plandır. İki bilgisayar (aygıt) arasıdaki iletişim için gerekli olan işlemleri katmanlar (layers) olarak açıklar. Katmanlı model sayesinde karmaşık network işlemleri yönetilebilir küçük parçalara bölünür. Yalnızca bir katmanı değiştirerek iletişimi değiştirebilecek uygulama ve aygıt tasarımcılarının daha esnek çalışabilmesini sağlar.
OSI Modeli
OSI (Open Systems Interconnection) modeli ISO (International Standards Organization) tarafından geliştirilmiştir ve iki bilgisayar arasındaki iletişimin nasıl olacağını tanımlar. İlk olarak 1978 yılında ortaya çıkarılan bu standart 1984 yılında yeniden düzenlenerek OSI (Open System Interconnect) olarak referans modeli olarak yayınlanmıştır. Model yaygın olarak kabul görmüş ve network işlemi için bir kılavuz olmuştur.
OSI Modeli herhangi bir donanım ya da network tipine özel değildir. OSI'nin amacı network mimarilerinin ve protokollerinin bir network ürünü bileşeni gibi kullanılmasını sağlamaktır.
ISO standartları network üzerindeki iletişimi sağlarken karmaşık bir yol izler. ISO standardı yeni katmana (alt göreve) ayrılmıştır. OSI modeli olarak bilinen yedi katman şunlardır:
Tablo: OSI modeli
No Katman İşlevi
7 Application Kullanıcı uygulamalarına servis sağlar.
6 Presentation Kullanıcı uygulaması için verinin dönüşümünü sağlar. Veriyi yeniden düzenler.
5 Session Sistemler arasındaki iletişimi sağlar.
4 Transport Temel network bağlantısı sağlayan 1 ve 3. katman ile uygulama iletişimini sağlayan 5 ve 7. üst üç katman arasındaki bu katman bu bölümleri birbirinden ayırır.
3 Network Network bağlantısını düzenlemek, devam ettirmek ve sonlandırmaktan sorumlu.
2 Data Link Fiziksel bağlantıyı sağlar. Veri frame'lerini düzenler.
1 Physical Veri iletimi ortamı düzeyinde verilerin elektrik sinyalleri olarak iletimini sağlar.
Katmanlar (Layer)
OSI modelinde iletişim problemi yedi katman ile çözülmüş. İki bilgisayar sisteminin birbiriyle iletişim kurabilmesi için önce uygulama programın sistemin 7. katmanıyla konuşur. Bu katman 6. katmanla ve böylece ilerler. Ardından iletişim network hattına oradanda diğer sistemin 1. katmanına geçer. Buradan diğer katmanlara yükselir.
Bütün LAN'lardaki teknolojinin anlaşılması için OSI layer olarak adlandırılan yedi katmanlı modeli anlaşılması gerekir. OSI modeli modüler bir mimariye dayanır. Her katmanda belli bir iş yapılarak bir sonraki katmana geçilir.
OSI modeli donanım birimleri bakımından bir ayrım gözetmez. Fiziksel katman bağlantıyı gerçekleştirmek için gerekli her bileşenle uyum içinde çalışır. Bu bileşenler fiziksel medyanın yanısıra hub'lar network adaptörleri vb. gibi bileşenlerdir.
Bir OSI katmanı iletişim servisini tanımlar. Katman üzerinde iletişimin kuralları protokoller ile düzenlenir. Bir protokol verinin iletimi sağlar.
Katmanlı model işlemlerin farklı teknolojilerle yapılmasını sağlar. Örneğin farklı kablolama yöntemlerinin kullanılmasının ardından üst katmanlardaki işlemler aynen devam edebilir. Herbir katman bir önceki ya da bir sonraki işlemden haberdardır.
Katman Protokol
7 Application(Uygulama) Dosya sunucusu
6 Presentation(Sunu)
5 Session(Oturum) Taşıyıcılar, NETBIOS
4 Transport(Taşıma) TCP, SPP
3 Network IP, Router
2 Data Link (Veri Bağlantı) Ethernet, Token Ring köprüleri
1 Physical(Fiziksel) Kablolama
Katmanlar Arasındaki İlişki
Her bir katmanın görevi bir üst (yüksek) katmana servis sağlamaktır. İki bilgisayar arasındaki iletişimde katmanlar sırasıyla iletişim kurarlar; eş düzeydeki katmanlar aslında doğrudan iletişim kurmazlar ancak aralarında sanal bir iletişim oluşur.
Şekil: İki Bilgisayar Arasında; Katmanlar gerçek (dikey) ve sanal (yatay) arasındaki ilişki
Veri bir katmandan diğerine iletilmeden önce paketlere bölünür.Paket bir aygıttan diğerine veri aktarmada kullanılan bir birim veridir. Her katmanda pakete ek bilgiler (formatlama ya da adresleme) eklenir.
Verinin iletimi üst katmandan alt katmana doğru olur. Verinin kablo ile iletimi fiziksel katman tarafından gerçekleştirilir. Diğer bilgisayarda ise önce fiziksel katman ile karşılanan veri üst katmanlara doğru hareket eder.
Application (Uygulama) Katmanı
Bilgisayar uygulaması ile network arasında gerçek bir arabirim sağlar. Bu katman kullanıcıya en yakın olandır. Sadece bu katman diğer katmanlara servis sağlamaz.
Uygulama katmanı network servisini kullanacak olan programdır. Bu katman kullanıcının gereksinimlerin karşılar. Örneğin veritabanı uygulaması ya da e-mail uygulaması vb. gibi.
Presentation (Sunuş) Katmanı
Sunu katmanında verinin çevrilmesi işlemi yapılır. Sunum Katmanı Uygulama katmanına verileri yollar. Bu katmanda verinin yapısı, biçimi ile ilgili düzenlemeler yapılır.
Sunu katmanında verinin formatı belirlenir. Ayrıca verinin şifrelenmesi ve açılması da bu katmanda yapılır. Yine bu katmanda verinin sıkıştırılması işlemi yapılır.
Session (Oturum) Katmanı
Oturum katmanında iki nokta arasında iletişim bağlantısı kurulur, başlatılır ve sona erdirilir. Oturum Katmanı uygulamalar arasındaki oturumu temsil eder. Oturum katmanı sunum katmanına yollanacak veriler arasından diyalog kurar.
Cisco uygulamalarında aşağıdaki protokoller oturum katmanı protokolleri olarak adlandırılır.
Network File System (NFS): TCP/IP ve Unix iş istasyonlarında kullanılır.
Remote Procedure Call (RPC): İstemci/Sunucu yönlendirme protokolü.
Apple Talk Session Protocol (ASP): Apple Talk istemcileri ve sunucu bilgisayarları arasında iletişim kurmak için kullanılır.
Transport (Taşıma) Katmanı
İki aygıt (bilgisayar) arasında veri aktarımını sağlar. Veri iletiminde güvenilirliği sağlamak için aygıtlardan birisi bağlantı oturumunu düzenler. Ardından iletimi için hazırlığın iki tarafta da kontrolü yapılır ve veri transferi başlatılır.
Bu iletişim oturumunun hazırlık işlemine connection-oriented oturum denir.
İki aygıt aralarında veri alışverişi yaparken, düzenli olarak birbirlerini kontrol ederler. Gönderilen verinin kontrolü acknowledgment işlemiyle yapılır. Onayı beklemeden gönderilen veri miktarına window denir. Windowing işlemi bir aygıttan diğerine ne kadar bilgi transfer edildiğini kontrol eder.
Connection-Oriented (bağlantı-temelli) Protokoller
Verilerin iletiminde akış kontrolünü, hata kontrolünü yapan protokollere bağlantı-temelli protokoller denir. Bağlantı temelli protokollerde veri gönderilmeden önce bağlantı tesis edilmelidir:
• Bağlantı sağlanır
• Veri transfer edilir
• Bağlantı sonlandırılır
Bağlantısız protokoller de ise bir yol tanımlanmaz. Paketler "datagram" olarak adlandırılır. IPX ve IP protokolleri bağlantısız bir protokoldür.
Her ne kadar bağlantı temelli protokoller daha güvenli görünseler de; bağlantı temelli servislerde bir sorun olduğunda network durur. Bağlantısız servisler ise bu durumda verinin iletilmesini engellemezler.
Network Katmanı
Network katmanının ana görevi yönlendirme (routing) dir. Yönlendirme işlemi paketlerin yerel network dışında diğer network'lere gönderilmesini sağlar. Network katmanında iki istasyon arasında en kısa yoldan verinin iletimi sağlanır.
Bu katman sayesinde veriler router'lar aracılığıyla yönlendirilir. Network aşamasında mesajlar adreslenir ayrıca mantıksal adresler fiziksel adreslere çevrilir. Bu aşamada network trafiği, routing gibi işlemler de yapılır.
Bir paket Router tarafından alındığında hedef IP adresi kontrol edilir.
Network katmanında iki tür paket kullanılır:
• Veri paketleri
• Yönlendirme paketleri.
Veri paketleri kullanıcının bilgisini taşımak için kullanılır. Bu paketler IP ve IPX gibi yönlendirilebilir protokollerle taşınır.
Yönlendirme paketleri ise networkdeki routerları güncelleştirmek için kullanılır. RIP, EIGRP ve OSPF gibi protokoller bu işlevi yerine getirirler. Routerların güncelleştirilmesinde yapılan ana işlem her router üzerinde bulunan routing tablolarının güncelleştirilmesidir.
Data Link (Veri Hattı) Katmanı
Data Link katmanında; bir alt aşamada sağlanan elektronik medya üzerinde verilerin nasıl iletileceği ya da verilerin bu medyaya nasıl konulacağı belirlenir. Bu katmanda verilerin data frame olarak düzenlenirler.
Bu katmanda Ethernet ya da Token Ring olarak bilinen erişim yöntemleri çalışır. Bu erişim yöntemleri verileri kendi protokollerine uygun olarak işleyerek iletirler. Veri hattı katmanında veriler network katmanından fiziksel katmana gönderilirler. Bu aşamada veriler belli parçalara bölünür. Bu parçalara paket ya da frame denir.
Frame'ler verileri belli bir kontrol içinde göndermeyi sağlayan paketlerdir.
Şekil: Paketin Bileşenleri
IEEE Standartlarına Göre Data Link Katmanı
IEEE'de Project 802 adlı LAN standarda sahiptir. Bu standarda göre Data Link katmanında oluşan iki alt katmanla yönlendirme yerine getirilir:
Bu iki alt katman şunlardır:
• Logical Link Control (LCC)
• Media Access Control (MAC)
Şekil: IEEE Project 802'in OSI Gelişmesi
Logical Link Control alt katmanı mantıksal bir arabirimi noktası kullanarak data-link iletişimini yönetir. Bu standartlar 802.2 ile tanımlanır. Media Access Control alt katmanı ise network adaptörü ile doğrudan iletişim kurarak verilerin iletilmesini sağlar.
Şekil: OSI Data-Link Katmanının IEEE 802 Projesi Olarak Görünümü
OSI
Data-Link
Katmani
Logical Link Control (LCC) 802.1 OSI modeli
802.2 Logical Link Control
802.3 CSMA/CD
Media Access Control (MAC) 802.4 Token bus
802.5 Token Ring
802.5 Token Ring
Yukardaki tablodan da görüldüğü gibi IEEE Project 802, OSI katmanlarından Data Link katmanını daha ayrıntılı hale getirmek için iki ayrı alt katmana bölmüştür. IEEE 802.3, LAN standartlarını Ethernet'e çevirmektedir. IEEE 802.5 ise LAN standartlarını Token Ring'e çevirmektedir.
Data Link Katmanındaki Switch ve Bridge'ler
Switch ve Bridge aygıtları Data Link katmanında çalışarak MAC adresine göre networkü filtrelemeyi sağlarlar. Böylece ikinci katman üzerinde oluşan filtreleme yönlendirmeyi sağlar.
Networklerde Hub aygıtlarının yerine Switch kullanmanın başlıca nedeni collision domain denen trafikteki çakışmanın önlenmesidir. Hub aygıtların çok fazla çatışmaya neden olurlar. Bkz. Fiziksel katman.
Physical (Fiziksel) Katman
En alt katmandır. Verileri bit olarak iletir. Bu katmanda network kablosu (medya) ile iletişim kurulur. Fiziksel katman düzeyinde verilerin sayısal olarak (basebant) koaksiyel kablo, UTP ya da fiber-optik üzerinden iletimi yapılır. Fiziksel iletimle ilgili olarak yaygın olarak IEEE 802.3, 802.4 ve 802.5 standartları kullanılır. Bunun dışında ANSI FDDI (Fiber Distributed Data Interface) standardı ve daha sonra çıkan yeni standartlar vardır.
Fiziksel katman verinin gönderilmesini ve alınmasını tanımlayan katmandır. Kablolamayı ve network kartına bağlanmayı sağlayan birimleri içerir. İletim ortamındaki sinyal iletimini kontrol eder.
Fiziksel Katmanda Kullanılan Hub Aygıtları
Hub aygıtların çok portlu Repeater aygıtlarına benzer. Sinyaller güçlendirilerek yeniden gönderilirler.
Medya Özellikleri
Fiziksel katman verinin iletildiği medya ile ilgilidir. Verilerin iletileceği çok fazla medya olduğu için ISO ve diğer firmalar tarafından çok sayıda kılavuz medya özelliklerini açıklamak için çalışmalar yapmaktadır. Özellikle hız, uzunluklar, güvenlik vb. özellikler medya türlerini tanımlar.
Ethernet Networkleri
Ethernet bir bağlantıda aynı ortamı (medyayı) paylaşmayı sağlayan bir medya erişim yöntemidir. Ethernet, Data Link ve Physical katmanını kullanır.
Ethernet temelde şu işleri yapar:
• Formatlanmış verileri iletir ve alır.
• Veri paketlerini alır, adreslerini kontrol eder ve bir üst katmana bildirir.
• Hataları belirler.
Veri gönderen ve alan sistemlerde; eğer birçok istasyonun kullanacağı tek bir kablo varsa bir kontrol sistemine gereksinim duyulur. Bu sistem sayesinde kablo paylaşılır. Ethernet LAN'larında bu kontrol sistemine CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detected) denir.
Verilerin iletiminde temel olan veriler paket (frame olarak da adlandırılır) olarak yapılandığına göre paketlerin veri iletiminde önemli bir yer tutarlar. Paketler LAN üzerinde taşınan bir birim bilgidir. Paketler OSI modelinin farklı katmanlarına göre işlenirler. Bu işleme kapsülleme (encapsulation) denir. Bu işlemle her OSI katmanında bir üst düzeyden alınan veri işlenir ve ardından kapsüllenerek bir sonraki düzeye gönderilir.
Birçok kapsülleme tekniği vardır. Bu işlem bir dizi protokol ile sağlanır. Ancak bütün kapsülleme işlemlerinde veriye dokunulmadan ona ekleme yapılır.
Şekil: Kapsülleme işlemi
Is istasyonu veri Sunucu
Uygulama U Uygulama U
Sunu U Sunu U
Oturum SU turum SU
Gönderme OSU Gönderme OSU
Network GOSU Network GOSU
Veri hatti NGOSU Veri hatti NGOSU
Fiziksel VNGOSU Fiziksel VNGOSU
Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi her katman kendi bilgisini ekleyerek verili bir sonraki katmana gönderir. Ya da tam tersi her katman kendi elde ederek (çıkartarak) veriyi bir sonraki katmana gönderir.
Ethernet network'ünde kapsüllenen veri paket olarak hareket eder.
Bir paketin genel olarak formatı:
Network başlığı Veri Network izleyeni
Network İletişiminde Paketlerin Kullanımı
Büyük miktardaki verileri (dosyaları) bir bütün olarak network üzerinde transfer etmek mümkün değildir. Bu nedenle verileri belli parçalara bölünür. Bu parçalara paket ya da frame denir.
Verilerin küçük parçalara bölünerek network üzerinden iletimi için diğer nedenler ise; iletimin kesintisiz uzun sürmesidir. Bunun dışında veriler küçük parçalara bölünerek hatasız iletilmesi sağlanır.
Paketlerin Yapısı
Paketler verinin yanı sıra kontol alanları da içerirler. Bunlar iletişim ve hata ile ile kontrollerdir. Bir paketin içeriğinde şunlar yer alır:
• Gönderen bilgisayarı tanımlayan kaynak adresi.
• Gönderilecek veri.
• Gideceği adres.
• Veri iletimi için komutlar.
• Alıcı bilgisayarın paketi alması ve açması için kullanacağı bilgiler.
• Verinin ulaştığını kontrol eden hata kontrolü bilgisi.
Bir pakette belli kısımlardan oluşur. Bu kısımlar şunlardır:
• Header (ön bilgi)
• Data (veri)
• Trailer (izleyen)
Header bilgisi verinin iletildiğini belirten bir sinyaldir. Kaynak verinin adresini, gideceği yerin adresi ve zamanlama bilgisi bu alanda yer alır.
Veri kısmında gidecek gerçek veri bulunur. Verinin boyutu network tipine göre değişir. Büyüklük 512 bayt ile 4 K arasında değişir. İzleyen kısmında ise verinin hata kontrolü yapılır. Bu işleme CRC (cyclical redundancy check) denir. Frame'in formatı CRC (Cyclic Redundancy Check) ile kontrol edilir.
Ethernet 802.3 Frame Özellikleri
FSD (Preamble and Start of Frame Delimeter 8 bayt uzunluğundaki bu bilgi Ethernet adaptörü tarafindan üretilir. Veri iletimine başlanacağını belirtir.
Destination Address Network Interface Card (NIC) ve network yöneticisi tarafından atanan network adresi.
Source Address Network Interface Card (NIC) ve network yöneticisi tarafından atanan network adresi.
Length Veri alanının uzunluğu (2 bayt)
Data and Pad Paket baslangıcını network'e yayınlar.
FCS (Frame Check Sequence) Hata kontrolü sağlar.
Ethernet 802.5 Frame Özellikleri
SD (Start Delimeter Bir token'in başlangıcını gösterir.
AC (Access Control) Token-Ring öncelik sistemini belirtir.
FC (Frame Control) Paketin veri mi yoksa kontrol mü içerdiğini gösterir.
DA (Destination Address) 6 bayt uzunluğunda hedef adres.
SA (Source Address) Gönderen istasyonun 6 bayt uzunluğundaki tam adresi
FCS (Frame Check Sequence) CRC hesaplamasının sonucu.
ED (End Delimeter) Frame'in sonunu gösterir.
FS (Frame Status) Gönderen istasyona iletimin başarılı ya da başarısız olduğunu belirtir.
802.2 ve SNAP
802.3 spesifikasyonunun özellikleri üst düzeyi tanımlayamaz. Bu nedenle 802.2 LLC spesifikasyonları tanımlanmıştır.
Ethernet 802.2 SNAP (Subnetwork Architecture Protocol)
Dest SAPAA Hedef adres.
Souece SAPAA Kaynak adres.
Ctrl 03
OUI ID
Type Tür
Data Veri
Cisco, CDP (Cisco Discovery Protocol) ile SNAP frame'lerini kullanır.
Cisco'nun Üç Katmanlı Hiyerarşik Modeli
Cisco hiyerarşik modeli büyük ve hiyerarşik networkleri tasarlamak ve uygulamak için geliştirilmiştir. Hiyerarşik modelde üç katman vardır:
• Core Layer
• Distribution Layer
• Access Layer
Bu yapıda her katmanın kendine ait görevleri vardır ve katmanlar mantıksal bir ilişkiyi ifade eder.
Core Layer
Core layer (çekirdek katmanı) hiyerarşinin tepesindedir. Amacı trafiği hızlı ve güvenilir bir şekilde aktarmaktır. Bu katmanda bir sorun olduğunda herkes etkilenir. Bu nedenle hata toleransını düşünmek gerekir.
Bu katmandaki network genellikle hızlı bağlantılarla yapılır. FDDI olabilir.
Distribution Layer
Bu katman core katmanla access katmanı arasında iletişim sağlar. Bu katmanın ana görevi yönlendirme (routing), filtreleme ve WAN erişimi ve paketlerin access katmanına erişimini belirlemektir.
Distribution katmanı bir sunucudan yapılan isteğin en kısa yolunu belirler ve isteği core katmanına yönlendirir. Core katmanı isteği yerine getirir. Distribution katmanında yapılan işlemler:
• Erişim listeleri, paket filtreleme ve sıralama gibi işlemler.
• Adres dönüştürme gibi güvenlik ve network ilkeleri.
• Yönlendirme protokollerinin yeniden dağıtılması.
• VLAN'lar arasında yönlendirme.
• Broadcast ve multicast domainleri arasındaki tanımlamalar.
Access Layer
Bu katman kullanıcıların ağ kaynaklarına erişimini kontrol eder. Kullanıcıların gereksinim duydukları kaynakların yerel olarak erişilebilir olması gerekir. Bu katmanda networkün bölümlenmesi (segmentation) yapılır.
Cisco Aygıtları Arasında Kablolama
Bu konuda networklere bağlanmak için gereken değişik kablolama türlerini ele alacağız:
Ethernet Bağlantıları
Ethernet ortamındaki temel bağlantı bileşenleri şunlardır:
Türü Açıklama
10Base2 50-ohm koaksiyel. Thinnet. 185 metreye kadar. Her segmentte (networkte) 30 aygıt.
10Base5 50-ohm koaksiyel. Thicknet. 500 metreye kadar. Her segmentte (networkte) 208 aygıt.
10BaseT Category 3, 4, 5. UTP kablo. Her segment 100 metreye kadar. RJ-45 konnektörler kullanılır.
100BaseTX Category 5, 6, 7. UTP kablo. Her segment 100 metreye kadar. RJ-45 konnektörler kullanılır.
100BaseFX Fiber kablo. Her segment 400 metreye kadar. ST ve SC konnektörler kullanılır.
1000BaseCX Bakır kablo (Copper shielded twisted-pair). Her segment 25 metreye kadar.
RJ-45 UTP Bağlantıları
UTP bağlantıların düz ve çapraz olarak adlandırılan iki tür kablo bağlantısı yapılır. Düz kabloda uçlar aynı sırada bağlanır:
Düz (straight) kablo uçları:
Pin Label --------------- Pin Label
1 RD+ <--------- 1 TD+
2 RD- <--------- 2 TD-
3 TD+ ----------> 3 RD+
4 NC 4 NC
5 NC 5 NC
6 TD- ----------> 6 RD-
7 NC 7 NC
8 NC 8 NC
Düz bağlantılı kabloları şu işler için kullanırsınız:
• Router'ı hub ya da switch'e bağlamak.
• Server'ı hub ya da switch'e bağlamak.
• Workstationları hub ya da switch'e bağlamak.
Çapraz (cross) kablo uçları:
Pin Label --------------- Pin Label
1 RD+ <- 3'dan 1'e 1 TD+
2 RD- <- 6'dan 2'e 2 TD-
3 TD+ 3 ten 1'e -> 3 RD+
4 NC 4 NC
5 NC 5 NC
6 TD- 6 dan 2'ye -> 6 RD-
7 NC 7 NC
8 NC 8 NC
Çapraz bağlantılı kabloları şu işler için kullanırsınız:
• Switch'ler arasında uplinkleri bağlamak için.
• Hubları switch'lere bağlamak.
• Bir hub'ı diğer bir hub'a bağlamak için.
Console Bağlantıları
Bütün Cisco aygıtları konsol kablosu ve konnektörleriyle gelir. Bu aygıtı bağlamanızı ve yapılandırmanızı sağlar. Kablolama ise bilgisayara bağlantı için kullanılır.
Konsol bağlantısı için pinler şu şekilde olmalıdır:
1-8
2-7
3-6
4-5
5-4
6-3
7-2
8-1
Bu bileşim, bir düz kablonun bir tarafının ters olarak yeni bir konnektöre bağlanmasıyla elde edilebilir.
Gözden Geçirme
1. OSI modelini ve katmanlarını açıklayın?
2. Oturum katmanı protokollerini sayınız?
3. Network katmanında kaç tür paket vardır?
4. Collision Domain nedir?
5. Hangi katmanda veri sıkıştırılması yapılır?
6. İki bilgisayar arasındaki iletişim gerçekleştirmek için katmanların işlevi nelerdir?
7. Katmanlar arasındaki iletişimi ve yönünü tartışın?
8. Cisco üç katmanı hiyerarşik modeldeki katmanlar ve görevleri nelerdir?
9. Hangi Cisco katmanında broadcast domainleri tanımlanır?
10. Cross kabloya hangi durumlarda gerek duyulur?
11. Yerel bir networkte Data Link katmanı bilgisayarı bulmak için ne yapar.
12. OSI modelinde Router'lar hangi katmanda tanımlanır.
13. Bridge aygıtları OSI modelinin hangi katmanında tanımlanır.
MODUL 2: Switching Teknolojileri
Amaçlar:
• Layer 2 switching işlemini tanımlamak.
• Layer 2 özelliklerini açıklamak.
I. Layer 2 Switching
Layer 2 switching teknolojisi donanıma dayalıdır. Bu nedenle host üzerindeki MAC adresini kullanarak networkü filtreler. Switchlerde filter tablolarını oluşturmak için ASIC (Application Specific Integrated Circuits) yöntemini kullanırlar.
Layer 2 switch aygıtları paketleri (frame) donanım adreslerine göre gönderdikleri için hızlıdırlar. Layer 2 özelliklerini şu şekilde özetleyebiliriz:
• Donanım temelli köprü (bridging)
• Hız
• Düşük maliyet.
A. Layer 2 Switch Fonksiyonları
Layer 2 switching sürecinde üç işlem yerine getirilir:
• Adres öğrenme (address learning)
• Yönledirme/filtreleme (forward/filtering)
• Döngü önleme (loop avaidance)
Adres öğrenme işlemi her paketin MAC adresinin bir MAC veritabanına tutulmasıyla sağlanır. Yönlendirme işlemi ise alına paketin hedef adresinin bulunmasını sağlar. Döngü önleme özelliği ise, switchler arasında birden çok bağlantının olduğu durumlarda fazlalık (redundancy) oluşursa, bu özellik döngüyü önler. Döngü önlemede STP (Spanning Tree Protocol) kullanılır.
B. STP (Spanning Tree Protocol)
STP (Spanning Tree Protocol), DEC tarafından geliştirilmiş ve IEEE tarafından 802.1 olarak kabul edilmiş bir protokoldür. STP'nin ana görevi Layer 2 networklerinde oluşan döngüleri durdurmaktır. STP sürekli olarak networkü izler ve gereksiz hatları kapatarak döngü oluşmamasın sağlar.
3. Spanning Tree İşlemi
STP network üzerindeki bütün bağlantıları bulur ve fazla (gereksiz) bağlantıları kapatır. Bu işlem network üzerinde bir root bridge seçilmesiyle olur. Bir networkte yalnız bir root bridge vardır. Diğer swtichler ise nonroot bridge olarak adlandırılır.
Root bridge öncelik ve MAC adresinin numarasına göre seçilir. Bir STP'nin varsayılan önceliği 32,768'dir. Küçük MAC adresi seçime neden olur.
Şekil: Spanning-Tree İşlemi
D. Switch Türleri
Cisco alanında LAN switching modları şunlardır:
• Store and forward
• Cut-through
• FragmentFree
Store and forward switching ana LAN switching türlerinden biridir. Bu yöntemde switch paketin tümünü kendi belleğine kopyalar ve CRC (Cyclic Redundancy Check) bilgisini hesaplar. Paket (frame) hata içermiyorsa hedef adres bulunur ve paket gönderilir. Bu süreçte paketin tamamı switche kopyalandığı için zaman (latency) alabilir.
Cut-through switching yönteminde ise switch yalnızca hedef adresi kopyalar. Ardından hedef adresi arar ve paketi gönderir. Bu yöntemde yalnızca adres saklandığı için zaman olarak daha azdır.
FragmentFree yöntemi ise cut-through yönteminin değişik bir şeklidir. Hata kontrolü özelliklerine sahiptir.
Gözden Geçirme
1. Root bridge nasıl belirlenir?
2. Layer 2 switching özelliklerini sayın?
3. Hangi LAN switch yöntemi önce donanım adresini kontrol eder?
4. Hangi LAN Switch yöntemi her frame üzerinde bir CRC çalıştırır?
5. Layer 2 switching işleminin fonksiyonlarını açıklayın?
6. Bir network üzerinde kaç tane root bridge olabilir?
7. STP'nin varsayılan önceliği nedir?
MODUL 3: IOS Yönetimi
• Cisco Router User Interface
• Command-Line Interface
I. Cisco Router User Interface
IOS (Internetwork Operating System), Cisco routerlarının ve switchlerinin temelini oluşturur.
A. Cisco Router IOS
Cisco Router IOS, Cisco Router'larının çoğunda ve bazı Cisco Catalyst switchler üzerinde (örneğin Catalyst 1900 switch gibi) çalışır. Cisco Router IOS'un Cisco donanımı üzerindeki görevleri şunlardır:
• Network protokollerini ve fonksiyonlarını taşır.
• Aygıtlar arasındaki yüksek hızlı trafiği birbirine bağlar.
• Güvenlik sağlar.
• Büyük networkün ölçeklenmesini sağlar.
Cisco IOS sistemi bir router üzerindeki konsol portundan modem ya da Telnet aracılığıyla komutların uygulanmasıyla olur.
B. Cisco Router'a Bağlanmak
Bir Cisco Router'a kontrol ve yapılandırma işlemleri için bağlanılır. Değişik bağlanma yöntemleri vardır. Bunlar:
• Konsol portu
• Auxiliary port
• Telnet
Genellikle konsol portundan bağlanılır. Konsol portu Router'ın arkasındaki bir RJ-45 bağlantısıdır.
C. Router'la İlk İlişki
Cisco Router'la ilk ilişki kurduğunuzda açılış yapacak (POST) ve Cisco IOS'u Flash belleğinden yükleyecektir (eğer varsa). Daha önceden yapılmış bir yapılandırma yoksa, setup moda girilir.
Setup Mode
Setup Modda iki seçenek vardır: Basic Management ve Extended Management. Basic Management yalnızca yapılandırma için gerekli düzenlemelere olanak tanırken, Extended Management seçeneği global parametrelerin düzenlenmesini sağlar.
II. Komut Satırı Arabirimi
CLI (Command Line Interface), sağladığı esneklikler bakımından Cisco Routerlerı yapılandırmak için kullanılan en iyi yoldur. Router yönetiminde CLI kullanmak için yönetim ekranına girmek için sorulan soruya No (Hayır) yanıtı verilir.
Komut satırı Router bilgi istemiyle görünür:
Router>
Router>
Router>
Enable komutuyla özel mode girilir. Yapılandırma değiştirilir ve Disable komutuyla çıkılır.
Router> Enable
Router#
Özel modda:
Router# Disable
Router>
Konsoldan çıkmak için:
Router> Logout
MODUL 4: IP Routing
• IP Routing işlemini açıklamak.
• RIP protokolünü açıklamak.
• IGRP protokolünü açıklamak.
I. Routing (Yönlendirme)
Routing işlemi bir paketin bir networkteki bir aygıttan diğer bir networkteki bir aygıta gönderilmesidir. Bu anlamda routerların çalışmasına kısaca bakacak olursak:
• Hedef (destination) adrese sahiptir.
• Bütün uzak networklerin olası yollarını (routes) bilmek.
• Her uzak networklerin en iyi (en kısa) yolu.
Router'lar uzak networklerin adreslerini oluşturdukları bir routing tablosunda tutarlar. Routing tablosu içindeki bilgiler manuel olarak ya da otomatik olarak tutulur. Networkteki makinaların adreslerin routing tablosunda otomatik olarak tutulması dynamic routing (dinamik yönlendirme) olarak adlandırılır. Bu işlem dynamic routing protokolü tarafından yapılır.
A. IP Routing İşlemi
IP routing işlemi, bir networkteki bir host üzerindeki verilerin diğer bir networkteki bir hosta (bilgisayar ya da makine) router üzerinden gönderilmesidir.
Bilgisayar-A, farklı bir networkteki Bilgisayar-B'ye erişmek istediğinde, IP sisteminde ARP protokolü çalışarak hedefin IP adresini bulmaya çalışır. Ardından router aracılığıyla gerçekleştirilir.
IP routing işlemi büyük networklerde ise şöyle yapılır:
Küçük networklerde router her iki networkün (subnet) de adreslerini bilir. Ancak bir iki ya da daha çok router ile çok sayıda network birbirine bağlandığı zaman ne olacak?
MODUL 5: Virtual LAN
• Virtual LAN'ları tanımlamak.
• VLAN üyeliği ve değişik işlemleri tanımlamak.
I. VLAN Nedir?
Virtual Local Area Network (VLAN), network kullanıcılarının ve kaynaklarının bir switch üzerindeki portlara bağlanarak yapılan mantıksal bir gruplamadır. VLAN'lar sayesinde subnetler ya da broadcast domainleri yaratılır. Böylece broadcast yapılan alan aynı VLAN içinde portlardır.
VLAN'lar, genellikle kaynakların ve kullanıcıların yerleşimine bakılmaksızın, yerleşime, işleve, departmana ya da kullanılan uygulama protokolüne göre düzenlenir.
2. katmanda çalışan networklerde, gerek duysun ya da duymasın her broadcast paketi network üzerindeki her aygıt tarafından görünür. Bunun dışında her kullanıcı network üzerindeki her aygıta da ulaşabilir. Bu da bir güvenlik sorunu oluşturabilir.
Sonuç olarak VLAN'lar sayesinde 2.katman (layer –2) networklerindeki birçok sorun çözülür.
A. Braoadcast Protokolü
Her protokolde broadcast oluşur, ancak sıklığı network üzerinde çalışan uygulamaya göre değişebilir.
Network yöneticileri networkün uygun şekilde bölümlendiğinden (segmented) emin olmalıdır. Bunu yapmanın iki yolu vardır: Switching ve routing. Switching daha az maliyetli bir çözüm olduğundan şirketler onu tercih ederler. Böylece flat networler VLAN haline getirilir.
B. Sağladığı Yararlar
Layer-2 (Katman 2) switchleri yalnızca filtrelenecek paketleri (frame) okurlar, network katmanına (Layer 3) bakmazlar.
VLAN yaratmakla aslında broadcast domainleri yaratılır. Böylece broadcastlar yalnızca bir VLAN içinde gönderilir.
Bununla birlikte bir VLAN büyüdüğü zaman broadcastların bant genişliğini fazla tüketmemeleri için daha fazla VLAN yaratılabilir.
NOT: Switch'ler kullanımı Router'ların kullanımını ortadan kardırmış mıdır?
Hayır.
II. VLAN Üyelikleri
VLAN'lar switch portlarının yönetici tarafından atanmasıyla yaratılır. Bu tanımlamalara statik VLAN denir. Bunun dışında aygıtların adreslerinin bir veritabanına girilmesi ve switchlerin otomatik olarak atanması işlemine ise dinamik VLAN denir.
Statik VLAN'lar daha güvenlidir. Bununla birlikte daha kolay yönetilir ve bakımı yapılır.
Dinamik VLAN'lar ise nodun VLAN'ını otomatik olarak belirler. Bir yazılım aracılığıyla donanım adresleri (MAC) ve protokollerin VLAN'ı dinamik olarak yaratması sağlanır.
Cisco network yöneticileri VLAN Management Policy Server (VMPS) yazılımını kullanarak MAC adresleri veritabanını oluştururlar. Bu adresler sayesinde VLAN'ların dinamik adreslenmesi sağlanır.
III. VLAN'ları Tanımlamak
VLAN içinde switchler, paketlerin hangi VLAN'a ait olduğunu takip ederler. Bu işleme frame tagging denir. Frame tagging işlemi sayesinde her frame (paket) için kullanıcı tanımlı bir bilgi atanır.
Hangi paketin (frame) hangi VLAN'a ait olduğunu tanımlamak için değişik izleme (trunking) yöntemleri kullanılır.
Inter-Switch Link: Cicso switchleri için özel olarak geliştirilmiştir. Yalnızca FastEthernet ve Gigabit Ethernet bağlantılarında kullanılır.
IEEE 802.1q: Frame tagging işlemi için IEEE tarafından yaratılan bir standarttır.
LAN Emulation (LANE): ATM üzerindeki VLAN'lar arasında iletişim kurmak için kullanılır.
802.10 (FDDI): VLAN bilgisini FDDI üzerinden göndermek için kullanılır.
A. VLAN'lar Arasında Routing İşlemi
VLAN'lar kendi içinde broadcast domain oluştururlar. Ancak iki VLAN arasındaki hostlar arasında iletişim için yine Layer 3 (Katman 3) çözüm gerekir.
B. VLAN Trunk Protokolü (VTP)
Cisco tarafından yaratılan VLAN Trunk Protokol (VTP) switchlerle bağlı network üzerinde yapılandırılmış VLAN'ları yönetmek için kullanılır. VTP network yöneticisinin VLAN'ları eklemesini, silmesini ve adını değiştirmesini sağlar. Ardından bu bilgiler bütün switchlere yayınlanır.
Bu işlem için önce bir VTP server yaratılır. VLAN bilgisini paylaşan bütün serverlar aynı domain adını kullanırlar ve her an yalnızca bir domain için switch işlemini yapılmasını sağlarlar.
Bir VTP domaininde üç ayrı tür işlem modu vardır:
• Server
• Client
• Transparent
Server modu Catalyst switchleri için varsayımdır. VTP domaininde en az bir server'ın VLAN bilgisini domain içinde yayınlamasını sağlar. Server modu içindeki switch, bir VTP domaini içindeki VLAN bilgilerini yaratabilir, değiştirebilir ve silebilir.
Client modunda ise, switchler VTP serverlardan bilgiyi alır ve göndermede kullanılır. Bu modda bilgi üzerinde değişiklik yapılamaz.
Transparent modunda ise switchler VTP domaini içinde yer almazlar, ancak VTP yayınlarını yapılandırılmış trunk bağlantılar üzerinden yayınlarlar.
MODUL 6: Cisco Internetworking
• Cisco Router'ı tanımlamak.
• Router Boot Sequence'ı açıklamak.
• Register'ı tanımlamak.
• Cisco IOS'un Yedeklenmesini açıklamak.
• Cisco Discovery Protokolü açıklamak.
I. Internetworking
Internetworking, networkleri bir araya getirmektir. Bu bölümde Cisco Router'ların networkleri bir araya getirmek nasıl kullanılacağını anlatılmaktadır.
A. Cisco Router
Networkleri bir araya getirmek için (internetworking) Cisco Router kullanılır. Bu konuda Cisco Router'ları tanıyacağız:
Cisco Router bileşenler:
Bileşen Açıklama
Bootstrap ROM'da saklıdır.Router'ı başlatır ve IOS'u yükler. .
POST (Power-on-self test) ROM'da saklıdır. Router donanımının temel kontrolünü yapar ve hangi arabirimlerin olduğunu belirler.
ROM Monitor ROM'da saklıdır. Test ve sorun giderme için kullanılır.
Mini-IOS RXBOOT ya da bootloader olarak adlandırılır. IOS içindeki bir küçük IOS kısmıdır. Cisco IOS'u flash belleğe yükler. Bazı bakım işlemlerini yapmayı da sağlar.
RAM (random access memory) Routing tablosunu tutar. Ayrıca yapılandırma bilgisi RAM'da saklanır.
ROM (read only memory) Router'ı başlatmak için kullanılır.
Flash Memory Router'ın Cisco IOS'u saklaması için kullanılır. Router yeniden yüklendiğinde flash bellek silinmez. Flash memory Intel tarafından üretilmiş bir EEPROM'dur.
NVRAM (nonvolatile RAM) Router ve switch yapılandırma bilgisini tutmak için kullanılır. Router yeniden yüklendiğinde NVRAM da silinmez.
Configuration register Router'ın nasıl açıldığını kontrol eder.
B. Router Boot Sequence (Router'ın Önyükleme Sırası)
Bir router başlatılığında ön yükleme (boot) işlemi başlar. Bu işlem şu adımları içerir:
1. Router POST işlemini yerine getirir. POST donanımı test eder.
2. Cisco IOS yazılımını yükler. Önyükleme programı ROM da saklıdır ve programları işletmek için kullanılır.
3. IOS yazılımı NVRAM'da bulunan geçerli yapılandırmayı bulur. Bu dosyaya startup-config dosyası denir.
C. Registers (Yazmaçlar)
Bütün Cisco routerlarda bir tane 16-bit yazılım yazmacı vardır. Bu yazmaçlar NVRAM içinde yer alır. Yapılandırma yazmacı flash bellekten Cisco IOS'u yüklemek üzere düzenlenir ve NVRAM'dan startup-config dosyasını yüklemek için kullanılır.
Yapılandırma yazmacının içinde var olan değeri görmek için show version komutu kullanılır.
Router#sh version
D. Cisco Router IOS'un Yedeklenmesi ve Geri Yüklenmesi
Cisco IOS'u yükseltmek ya da geri yüklemeden önce yedeklemeniz gerekir. Bu işlem için var olan dosya bir TFTP hostuna yedek olarak kopyalanır. Varsayım olarak Router içindeki flash bellek Cisco IOS'u saklar.
Yeni bilginin flash belleğe geri yüklenmesinden önce flash bellekte yer olup olmadığı kontrol edilir. Bu işlem için şu komut kullanılır:
Router#sh flash
Cisco IOS'u bir TFTP hostuna kopyalamak için copy flash tftp komutu kullanılır. Bu komutu uygulamak için yalnızca kaynak dosya adının adı ve TFTP hostunun IP adresine gerek duyulur.
Router#ping 192.168.0.120
TFTP hostunun çalıştığını öğrendikten sonra copy flash tftp komutu kullanılarak IOS, TFTP hostuna kopyalanır.
Router#copy flash tftp
Flash bellekteki orijinal bilgilerin üzerine Cisco IOS'u geri yüklemek için dosya TFTP hostundan geri yüklenir. Bu işlem için de copy tftp flash komutu kullanılır.
E. Cisco Yapılandırma Bilgisinin Yedeklenmesi ve Geri Yüklenmesi
Router yapısında yapılan bir değişiklik running-config dosyasına saklanır. Yapılan bir değişikliğin ardından copy run start komutu uygulanmadıkça, running-config dosyasında yapılan değişiklikler router yeniden başlatılmasının ardından kaybolur.
Bu nedenle router yapılandırma bilgisi de bir TFTP hosta kopyalanmalıdır. Bu işlem copy running-config tftp ya da copy startup-config tftp komutuyla yapılır. Bu komutların her ikisi de yapılandırma bilgisinin yedeğini alır.
DRAM içindeki yapılandırma bilgisini görmek için:
Router#sh run
Saklanan yapılandırma bilgisini görmek için:
Router#sh start
Var Olan Yapılandırma Bilgisini NVRAM'a Kopyalamak İçin:
Yapılandırma bilgisini NVRAM'a yedek olarak kopyalamak için:
Router#copy run start
NVRAM'daki bilginin ikinci bir kopyasını TFTP hostuna kopyalamak için:
Router#copy run tftp
Yedeklenen yapılandırma bilgisini geri yüklemek için:
Router#copy tftp run
F. Cisco Discovery Protokolü
Cisco Discovery Protocol (CDP), Cisco tarafından geliştirilmiş, yerel olarak bağlı ve uzak (remote) aygıtlar hakkında bilgi toplamak için kullanılan protokoldür.
CDP kullanarak, network üzerindeki (komşu) aygıtların donanımı ve protokoller hakkında bilgi sahibi olunur. show cdp komutu kullanılarak Cisco aygıtları üzerinde kullanılabilecek iki parametre hakkında bilgi sahibi olunur:
CDP timer: CDP paketlerinin bütün aktif arabirimlere nasıl gönderildiğini bulur.
CDP holdtime: Komşu aygıtlar hakkında bilgi verir.
Router#sh cdp
Komşular hakkında bilgi almak için:
Router#sh cdp nei
Arabirim trafiği hakkında bilgi sahibi olmak için:
Router#sh cdp traffic
MODUL 7: WAN Protokolleri
• WAN protokollerini açıklamak.
I. Wide Area Network
Özellikle networkleri uzak yerleşimler arasında bağlamak gerektiğinde değişik uzak bağlantı tekniklerini kullanan WAN teknolojileri kullanılır. Cisco değişik Wan teknolojilerini destekler.
A. WAN Bağlantı Türleri
LAN'larını bağlamak için kullanılan değişik WAN türleri vardır:
• Dedicated
• Circuit-switched
• Packet-switched
Dedicated ya da point-to-point olarak adlandırılan bağlantılarda kiralık hatlar (leased line) kullanılır.
Circuit switching bağlantılar aynı bir telefon görüşmesi gibi sağlanır. Bağlantı sağlandıktan sonra veri aktarımı sağlanır. Dial-up bağlantılar ve ISDN bağlantılar kullanılır. Genelde düşük bant genişliğinde veri transferi için kullanılır.
Packet-switching bağlantılar ise bant genişliğinin paylaşılmasını sağlar. Frame Relay ve X.25 en yaygın paket anahtarlamalı bağlantı yöntemidir.
B. HDLC (High-Level Data-Link Control Protocol)
HDLC (High-Level Data-Link Control Protocol), yaygın kullanılan standart bir protokoldir. Bit-temellidir ve Data Link katmanında çalışır.
HDLC protokolü bir point-to-point protokoldür ve kiralık hatlar üzerinde kullanılır.
C. PPP (Point-to-Point Protocol)
PPP (Point-to-Point Protocol) bir data link katmanı protokolüdür ve dial-up bağlantılar (asynchronous) ya da ISDN üzerinde çalışır. Bu ortamlar da protokol olarak LCP (Link Control Protocol) kullanılır.
PPP'nin ana görevi katman 3 paketlerini Data Link katmanı üzerinde taşımaktır.
Bileşen İşlevi
EIA/TIA – 232-C Seri bağlantılar için bir fiziksel katman standardı.
HDLC Paketlerin seri bağlantılar üzerinde birleştirilmesi.
LCP Point-to-point bağlantıyı kurmak ve sürdürmek için bir yöntem.
NCP Değişik network katmanı protokollerini oluşturma ve yapılandırma protokolü.
PPP Authentication Yöntemleri:
PPP bağlantılarında iki tür authentication yöntemi kullanılır: PAP ve CHAP.
PAP (Password Authentication Protocol), CHAP'a göre daha az güvenli bir protokoldür. Parola metnin açık olarak gönderir.
CHAP (Challenge Authentication Protocol) ise bağlantının başlatılmasında kullanılan protokoldür.
Cisco Router'ları üzerinde PPP protkolünü yapılandırmak için:
Router#encapsulation ppp
D. Frame Relay
Frame Relay yaygın kullanılan bir WAN protokolüdür. OSI Physical ve Data Link katmanlarında çalışır ve özellikle ISDN bağlantılar üzerinde çalışmak üzere geliştirilmiştir. Ancak günümüzde yaygın olarak değişik ortamlar üzerinde de kullanılmaktadır.
Frame Relay, DTE (Data Terminal Equipment) ve DCE (Data Circuit-Terminating Equipment) arabirimleri arasında iletişim sağlar. DTE terminallerden, PC ve router aygıtlarından oluşur.
Frame Relay bağlantılar X.25 bağlantılardan daha hızlıdır ve ayrıca connection-oriented şeklindedir. Bu anlamda iki DTE aygıtı arasında sanal bir devre oluşturulur.
Frame Relay iletişimi:
1. Kullanıcının network aygıtı bir paketi (frame) network dışına gönderir. Paket router adresini içerir.
2. Router paketi alır ve hedef adresini kontrol eder.
3. Router paketi hedef arabirime gönderir. Bu aşamada pakete, sanal devreyi (PVC ya da SVC) tanımlayan DLCI numarası eklenir.
4. CSU/DSU (channel service unit/data service unit) sayısal sinyali alır ve onu PSE (Packet Switching Exhange) tarafından anlaşılacak şekle çevirir.
5. Yerel döngü (local loop), değişik medyaları kullanarak en yakın CO (closest office) ile bağlantı kurar. Örneğin UTP.
6. CO paketi Frame Relay ile hedefe gönderir.
7. Hedefte yine CSU/DSU tarafından paket hedef hosta ulaştırılır.
1. DLCI (Data Link Connection Identifiers)
Frame Relay sanal devreleri (virtual circiuts) DLCI'lar tarafından tanımlanırlar. Genelde bir Frame Relay servis sağlayıcısı DLCI değerlerini atar. Bu değerler Frame Relay tarafından kullanılarak sanal devreler, networkteki diğer sanal devrelerden ayrılır.
Arabirimlere (interface) DLCI numarası atamak için:
Router#frame-relay interface-dlci ?
2. LMI (Local Managemet Interface)
LMI (Local Managemet Interface), 1990 yılında Cisco tarafından geliştirilmiş bir sinyalleme standardıdır. LMI aygıtların durumlarını yönetmek için kullanılır ve değişik durum bilgilerini sağlar.
E. ISDN (Integrated Services Digital Network)
ISDN, var olan telefon networklerde çalışmak üzere tasarlanmış sayısal bir servistir. ISDN, veri ve ses iletiminde kullanılır. Ancak ISDN uygulamaları bant genişliğine gereksinim duyarlar. Bu nedenle özellikle video konferans gibi uygulamalar için kullanılır.
1. ISDN Terminalleri
ISDN networküne bağlı aygıtlar terminal aygıtları (TE) olarak bilinir. İki türü vardır:
TE1: Terminal Equipment type 1: doğrudan ISDN networklerine bağlanan terminalleri gösterir.
TE2: Terminal Equipment type 2: doğrudan ISDN networklerine bağlanmak için bir terminal adapter (TA) kullanan terminalleri gösterir.
F. DDR (Dial-on Demand Routing)
DDR (Dial-on Demand Routing), iki ya da daha çok Cisco router aygıtının bir ISDN dial-up bağlantısını aramasını sağlar. DDR, yalnıza az ve ara sıra gereken bağlantılar için kullanılabilir. DDR bağlantısı PSTN ve ISDN üzerinde oluşturulabilir.
DDR'ın işleyişinde hedef belirlendikten sonra, DDR araması (call) başlatılır. Ardından iletim yapılır.
DDR'ın yapılandırılabilmesi için üç görevin yerine getirilmesi gerekir:
1. Statik route tanımları yapılır. Bu tanımlama uzak networklerin nasıl kullanılacağını ve hangi arabirimin kullanılacağını tanımlarç
2. Router üzerindeki trafik belirtilir.
3. Uzak networke ulaşmada arabirimi aramak için kullanılacak bilgiler düzenlenir.
Statik routing işleminde ise sistem yöneticisi routing tablosundaki bilgileri manuel olarak girer.
Statik route eklemek için şu komut kullanılır:
ip route hedef network subnet mask sonraki routerın adresi
Ayrıca administrative distance olarak adlandırılan (varsayım 1) değer girilir. Bu değer router'ın kullanılmasını sağlar. 0 en güvenilir değeri, 255 ise en az güveni belirtir. 255 değeri o routerın pek kullanılmayacağı anlamına gelir.
