kamu yönetimi siyasal tarih final ders notları

Siyasal Tarih Ders Notları
(FĐNAL)​
Viyana dzeninin sıkıntıları vardı;​
1.​
Osmanlı meselesi

2.​
Milliyetilik
Rusya balkanlardan milliyetiliği yaymak istiyordu.
Fransa yenilmisti ama devrimin ilkeleri milliyetilik ve liberalizm btn Avrupa’ya
yayılmıs, mutlak monarsi imparatorlukları tehdit eder hale gelmisti.
Viyana kongresinden sonra yeni gler ve eski gler atısma ierisindeler. Yeni gler;
liberalizm, milliyetilik, endstri devrimi. Eski gler; monarsiler, kiliseler ve feodal dzenin
artıkları. Endstri devrimi liberalizmin glenmesini sağlamıs, liberalizm ulusal egemenlik
ilkesi zerine sekillendirilmis. Endstrilesmenin sanayinin doğurmus olduğu liberalizmle
sanayi burjuvazisi ortaya ıkmıs, sanayi burjuvazisi ok gldr. Sanayilesmeyle beraber
sanayi burjuvazisi ve isi sınıfı ortaya ıkacak. Sanayi isileri de gldr, ticaret burjuvazisi
de gl fakat asıl g sanayi burjuvazisindedir. Bu iki sınıfta geleneksel yntemlerle
ynetilmeye karsı ıkarlar, iki sınıfta haklar talep eder. Liberallere gre; seme hakkı yalnızca
mal mlk sahiplerine tanınmalıydı, seme ya da seilen iin vergi vermek sartı gelmelidir,
mutlak monarsi karsısında siyaset, ekonomi ve dinin zgrlesmesi gerektiğini savunurlar.
Fransa bugn 5. cumhuriyetini yasıyor, Osmanlının son dnemlerindeki gibi Napolyon
sonrasında anayasa + monark + parlamento vardı.
19.yy Avrupa’da devrimler dnemidir, 1818 yılında Avrupa bir kez daha devrimle sarsılacak,
buna yol aan iki unsur var birisi milliyetilik birisi de liberalizmdir.
Louis Napolyon cumhurbaskanı seilir 1852 de kendisini imparator ilan edince cumhuriyet
tekrar ker. Bu dnem atısmalı bir dnemdir. Đspanya ve Portekiz de liberal anayasalar
gndemdedir. Đtalyan kent devletleri de Avusturya’ya bağlıdır.
1848 devriminin temel itici gleri milliyetilik ve liberalizmdir.
1830 da daha ok liberalizm etkiliydi
1848 de Polonyalılar Rusya’ya karsı ayaklanırlar milliyeti bir ayaklanmadır. Macarlar da
Avusturya’ya karsı ayaklanırlar. Polonya ve Macar ayaklanması bizi de etkilemistir. Bu
ayaklanmalar bastırılır. Macaristan Avusturya’ya yardım eder Macaristan yeniden bağımsız
kalır 1 yıl sonra bastırılır. Yardımın sebebi milliyeti ayaklanma olmasıdır. Rus arı bu
duruma hos bakmaz. Bu ayaklanmaların nderlerinden nemli bir kısmı Osmanlıya kaar,
mesela Mustafa Celalettin bir Polonyalıdır. Osmanlıya gelince adlarını değistirirler.1869 da
eser yazar. Osmanlıda milliyetiliği yayarlar. Adları değisir pasa olurlar.
Đtalya Avusturya kontrolnde ayaklanır, Almanya, Đsvire, Đngiltere, Belika, Fransa’da ki
ayaklanmalar milliyetilikten ok burjuvazinin liberal istekleri doğrultusunda, bir kısmında
mevcut siyasal sisteme karsı, toplumsal kosulları iyilestirici ayaklanmalar olur
Her lke kendi iinde ve birbiriyle atısıyor endstri devrimi ile dayanısma olgusu ortaya
ıkıyor. Đmalat tek bir srete oluyor fabrika temel retim yeri ve mal fabrikadan ıkıyor,
isiler bir arada alısıyor ve dayanısma olgusu ıkıyor. Fabrikada retim pazara dnktr.
Dzinelerce retim var. Endstri devrimi ile iki hammadde nem kazanıyor birincisi elik
ikincisi kmr sanayi iin kmr nemli hale geldiğinden kmr yataklarına hkim olmakta
nemlidir. Gl devlet olma sartı sanayilesmedir bunun iinde kmr ve demir lazımdır.
Buna sahip olma savası baslamıstır. Endstri devrimi kentlerin gelismesini sağlamıstır bu
gelismeyle birlikte kitle toplumu ortaya ıkar kitle toplumunda insanlar aynı seyi yaparlar.
Demir ve kmre sahip olmak nemlidir. Viyana dzeni 1830–1848 devrimleri ile sarsılır
ama varlığını srdrmektedir taki 19.yy ikinci yarısında Avrupa coğrafyasında bir takım
değisiklikler ortaya ıkana kadar. Đtalya ve Almayanın ortaya ıkısına kadar srdrr. Viyana

kongresiyle Almanya 36 devletikten olusuyordu Đtalya’da Avusturya’nın payındaydı ancak
milliyetilik yayıldıka bu lkelerde de etkisi grld. Đtalyan devlet baskanı Piyomente
Fransa devlet baskanı Kont Cover ile isbirliği yapar ve 1859 da solferie savası ile Đtalya
Avusturya’yı yener. Ve 1861 de 2.Victoria eranule ta giyer Đtalyan kralı olur ve Đtalya’da
ulusal birlik sağlanmıstır olur. Asıl nemli olan Almanya’dır. Almanya Prusya’dır Prusya’da
basbakan ve otto vardır. BĐSMARK siyasi tarih iin nemlidir. Almanca konusan halklar
Danimarka, Fransa ve Avusturya kontrolnde yasıyorlar dolaysısıyla bu devleti yenmelidir
ve Bismark 1864 de savas ilan eder 2 alman dkalığını ele geirir.1866 da bu kez Avusturya
ile sadova savasında Avusturya’yı yener ve Cermen dnyasının nderliği Prusya’ya geer. En
gl rakibi Fransa’dır ve 1870 de SEDAN savasında Fransa’yı yener 1871 de Alman ulusal
birliği sağlanmıs olur. Sedan savası nemlidir Avrupa’nın ortasında Almanya ve Fransa
arasında kkl bir atısmanın baslamasına neden olur. Alsasloreni ele geirilmesi nemlidir
Fransa iin. Burada kmr yatakları vardır. Fransa’nın btn dıs politikası dıs ticarette de
burayı almak zerine kurulmustur.
Avrupa’daki dengeler alt st olmustur. Prusya’nın diğerlerinden farkı btn orta sınıflar
susturulmus lunkerler var, byk toprak sahipleri siyasal sistemdeki ayrıcalıklarını
bırakmazlar. Fransa ve Đngiltere’de de siyasal ve ekonomik sistem değismistir ama
Almanya’da liberalizm yoktur. Kral gstermelik değildir. Bismark orta sınıfı bastırmıstır.
Almanya’da merkezi biimde planlanan ve alman milliyetiliğinin istekleri doğrultusunda
sekillenen srekli ve hızlı bir kalkınma gndemdedir. Demir-elik silahın hammaddesidir
Fransa ve Avusturya zayıflarken Almanya glenmektedir. Avusturya zayıflamıs ve batıya
gidisi kesilmistir. Batıda Almanya vardır batıya yayılmayacağından doğuya balkanlara doğru
ynelir ve burada gz olan baska bir devlet Rusya ile atısma noktasına gelir. Bu dnemde
kapitalizmin getirdiği emperyalizm denen bir mesele var, fazla nfusa mal gtrmek iin
pazar alanı arıyorlar. Kapitalizm emperyalizm olarak sekil almıs. Kapitalizm srekli
bymektedir ekonomik ve siyasal bymeyi de beraberinde getirecektir. Askeri gle
yayılır. Bismark dneminde Almanya’nın kıta stnlğ var Almanya’nın dezavantajları
vardır. Fransa ile arası bozuk ve stratejik olarak zayıf bir lkedir. Kıta Avrupa’sının
ortasındadır doğusunda Rusya Batısında da Fransa vardır Fransa’dan ok korkmaktadır.
Đkisinin birlesip anlasmalı saldırılarında korkar. Bismark bunun farkındadır ve bu durumu
asmak iin bazı ittifaklar kurar. Buna Bismark ittifakları sistemi adı verilir.
1872 de Avusturya Prusya ve Rusya 3 imparator birliğini kurarlar. Almanya’nın amacı
Rusya’yı yanına ekmek Fransa’yı yanına ekmesi mmkn değildir nk alsas loreni
vermez. Avusturya’nın bu ittifaka girmedeki amacı balkanlarda yayılırken Almanların
desteğini almak istiyor. Rusya’nın dhil olmasındaki amata imparatorlar, monarklar arası
isbirliği dsncesi hkimdir. Kutsal ittifaklar vardı bunlar milliyetilik karsıtıydı.
1875 de bu birlik dağılır sebebi de Avusturya ve Rusya’nın balkanlarda karsı karsıya
gelmesidir. Planlar elisiyor fakat Almanya yılmıyor
1879 da Almanya ve Avusturya arası anlasma yapılıyor. Almanya Avusturya’yı Rusların
saldırısına karsı yardım sz veriyor. 1881 e Rusya’yı da ikna ediyor ve Almanya-Avusturya-
Rusya arasında yeniden 3 imparatorluk kuruluyor. Almanya yeni kurulmus olan Đtalya’yı da
yanına ekmek istiyor, onu da savasta yanına ekmek istiyor. 1882 de Almanya-AvusturyaĐtalya
arasında l ittifak kuruluyor1915 e kadar yrrlkte kalıyor. Đtalya’nın Almanya’ya
yanasma nedeni ise smrge arayısıdır Afrika’yı smrge olarak istiyor Akdeniz i asması
lazım ama Đngiliz donanması ok gldr Alman desteğine ihtiyacı var. Bismark’ın kurduğu
btn bu sistem Avusturya ve Rusya ile savasmaması zerine dayanır savasırsa sistem ker.
1894 de Fransa Rusya arası ittifak anlasması imzalanır.1904te de Fransa ve Đngiltere arasında
entert-konmyda anlasması imzalanır. Đngiltere Fransa ve Rusya arasındaki eliskileri bırakır
asıl tehlikenin Almanya’dan geldiğini grmstr. Kıta Avrupa’sında denge Fransa aleyhinde
bozulmustur dengeyi sağlamak iin Fransa’nın yanında yer alır. Bu arada alman deniz gc​
giderek gelismekte ve Đngiltere paniklemektedir. Đngiltere’nin 1902de Japonya’yla yaptığı bir
anlasma var uzak doğuda Rusya ve Japonya’nın ıkarları atısmaktadır ve aralarında bir savas
ıkarsa Đngiltere Japonya’nın yanında yer alacaktır. Fransa ise Rusya’nın yanında yer alır, bu
dnemde Fransa ve Đngiltere’nin mttefikleri arasında karısıklıklar var. 1904–1905 de
beklenen Rus-Japon savası ıkar. Fransa Japonya’ya yardım eder ama yardım cılız kalır
savasta Japonya beklenmedik bir sekilde Rusya’yı yener. Bu savas sonrasında Asyalı
devletlerde Avrupalılarında yenilebileceği fikri ortaya ıkar. Rusya yzn tekrar balkanlara
dner Avusturya’yla karsı karsıya gelecektir. Aralarındaki savasla beraber 1. Dnya savası
ıkar. 1907 de Đngiltere ve Rusya anlasırlar ve Fransa Rusya Đngiltere tarafı olusur. 1907 de
Đngiliz Rus smrge anlasması yapılır, Đran kuzey Rusya’ya ya aittir ve Ruslar Afganistan’la
ilgilerini keserler, Đngiltere de rahatlar. 1887 de Alman-Rus gvence anlasması imzalanmıstı.
Almanlar kıta Avrupa sının stnlğn ele almaya baslamıslardır ve bu Đngiltere’yi rahatsız
eder. Almanya ve Đngiltere arasında smrge atısmaları sebebiyle bir ekisme var. Đngiltere
de bu durumda karsı ittifaklar kurmaya baslar. 1887 de Đngiltere-Đtalya-Avusturya arasında
Akdeniz’e dair imzalanmıs bir anlasma vardır Avusturya’nın dhil olma sebebi Đtalya’dan
emin olmak istemesidir. Bu arada Fransa ve Rusya yakınlasır, Đngiltere ve Fransa arasında da
bazı gerginlikler var Akdeniz ve mısıra kimin hkim olacağı eliskisi var, uzak doğuda da
ıkarları atısıyor, Osmanlı zerindeki politikaları meselesi var. Rusya ve Đngiltere arasında
19.yy. ikinci yarısından sonra temel mesele; Rusya Osmanlı zerinden sıcak denizlere inmek
istemektedir. Ama Đngiltere buna engel olmaktadır Rusya da ynn kendi gney ve
doğusuna eviriyor orta Asya’yı ele geiriyor btn orta Asya’yı demir yoluyla kaplıyor
Hindistan’a doğru ilerliyor Hindistan Đngiltere’nin nemli bir smrgesi ve bu durumda
paniklemeye baslıyor. Rusya’nın da hedefi Hindistan zerinden sıcak denizlere inmektir bu
dnemde Turancılık denen dsnsel akım ortaya ıkar.
1888 de kayzer 1. wilhelm lr. (kayzer alman imparatorlarına denir). Đmparatorun lmesi
Prusya’da ciddi sorunlar ıkartacaktır. Yerine oğlu 2. wilhelm kral olur bismark’ı saf dısı
bırakır bismark denge politikacısıyken 2. wilhelm saldırgan dıs politikaya ynelir, 1. Dnya
savasıyla sarsılacaktır. 190te Rusya’da ヌar’a karsı ayaklanmalar ıkar.
Artık savas tarafları belli olmustur. Avusturya-Almanya-Đtalya ve Đngiltere-Fransa-Rusya’dır.
1908 de Đngiltere ile Rus ヌarı’nın grsmesinde, Đngiltere Rusya’yı Osmanlı zerindeki
emellerinde serbest bırakır bunu Hindistan’a inmemesi iin yapar. Đngiltere’nin bu iki devletin
yanında yer almasının sebebi Rusya ve Fransa’nın Almanya karsısında dengeyi
kuramayacağını dsnmesidir. Bu arada Almanya’nın Osmanlı zerindeki hegemonyası
giderek artmaktadır, Đstanbul-Bağdat demiryolu zerindeki maden isletmelerini 2. Abdlhamit
Almanya’ya verir. Viyana dzeni bozulmus ve bozulmasıyla dnya savasına gidilmistir.
Savasın tarafları bellidir ve bu tarafları karsı karsıya getiren bunalımlar vardır. 1908 Bosna
hersek bunalımı var. Avusturya-Macaristan 1876–1878 de isgal ederek ilhak edecekti. Ama
burada asıl Sırpların gz vardı Sırbistan’ın arkasında da Rusya vardı. 2. bunalım ise 1912 de
4 balkan devleti birlesip savasarak Osmanlıyı balkanlardan atmıslardır. En ok payı Bulgarlar
almıstır ve Avrupalılar bir kısmını alırlar, bu durumdan Bulgarlar rahatsız olurlar ve
Almanya’ya yanasırlar. Bir baska bunalım da kuzey Afrika’dır burası da emperyalistlerin
yayılma alanlarından birisidir.
19.yy.ın sonunda Almanya gleniyor ve 2. kayzer wilhelm Almanya’yı Đngiltere’ye karsı
daha da glendirmek istiyor. Tek engeli Đngiltere’dir Đngiltere denizlere hkim donanması
gl bir devlettir. Almanya Fas zerinde de egemenlik kurmak ister fakat imparator izin
vermez. Bu arada Fransa ve Đngiltere arasında Fachodo bunalımı ıkmıstır, sudanın bir
blgesidir Fransa sudanı isgal eder Đngiltere de sert bir ltimatomla geri ekilmesini ister.
Fransa’nın gz Fas’tadır. Almanlar Fransa’nın gznn Fas’ta olduğunu biliyordur ve Fas
sultanını kıskırtırlar, Đngiltere’nin bu abalarını nasıl karsılayacağını merak ederler, aralarında
yaptıkları anlasmaya uyarak Đngiltere’nin Fransa yanında yer alıp almayacağını merak ederler.​
Bu kıskırtma sorunu uluslar arası arenaya tasınır 1906 da yapılan Alegrias konferansı Fas’ın
kime ait olacağını grsmek iin toplanır Almanya Đngiltere’nin tavrını gzlemler ve Đngiltere
Fransa’nın yanında yer alarak szn tutar dengeyi kurmaya alısır.
Bu bunalımlardan sonra birinci dnya savasına gidilir. Avrupalıların kendi aralarında yaptığı
bir paylasım savasıdır. Temel neden emperyalizmdir ikinci bir neden ise Almanya’nın
konumudur. Coğrafi olarak kıta Avrupa sının ortasında bulunur. Doğusunda Rusya batısında
ise Fransa var. Almanya’nın gvenlik sorunu var ikili bir savastan korkar ve Sehlielfen
planını hazırlar. Bu plana gre bir ayda Fransa’nın isini bitirir, Rusya seferberliği uzun
srecektir byk olduğu iin. Ona hazırlanana kadar Fransa’nın isi biter Rusya’ya dnerim
diye dsnr.
Baska bir mesele ise değisen g dengesi ve gvensizliktir. 19.yy.ın yarısında viyana kongresi
ile byk devletler bir araya gelip Avrupa uyumu kararını vermislerdi. 1870 de bu dzen
bozuldu, alman ulusal birliği sağlandı Prusya Fransa’yı yendi uyum kalktı. Btn devletler
uyumsuzluk ve sphe iinde, ıkarları atısıyor. Devletler iin nemli olan ilk darbe
avantajıdır, karsı tarafa ilk askeri darbeyi indiren avantaj sağlamıs olur. Teknolojinin
gelismesi savasların tahrip gcn arttırmıs lkelerin gvenlik kaygıları artmıs ve bunun iin
silahlanmaya baslarlar ve silahlanma yarısı hız kazanır. Seferberliğini en hızlı tamamlayan
avantaj sağlar. Seferberlik ilanı savas ilanı gibi algılanıyor.4. neden uluslar arası rgtlenme
yok devletler bir araya gelip barısla sorun zemiyor. 5. neden ise Osmanlını gc yok ve
mirasını paylasma konusunda anlasamıyorlar. Daha fazla lkenin katıldığı, daha uzun sren
savaslar, tm dnyayı etkileyen 7 yıl savasları varken bu savasa dnya savası deniyor. Bunun
sebepleri; topyekn yapılması, sivil asker ayrımı olmadan btn ulusun katılması, lm kalım
savası olması daha nce halk dhil olmuyordu, lkenin her yeri savas alanı. Savasın
zelliklerinden biride varılmak istenen ama ile denen bedeller arasındaki dengesizliktir. Her
lkenin amacı farklıdır; Fransa alsas-loreni ister, Đngiltere Prusya militarizmini yıkmak g
dengesini sağlamak ister, Almanya Avrupa’da basat g olmak ister, Đngiliz smrge
imparatorluğu yerine alman smrge imparatorluğunu kurmak ister. 19.yy.ın gl
emperyalist devletlerarasındaki savası btn ekonomik potansiyellerini ortaya koyarak
savasmalarıyla gereklesir. Savas bittiğinde Avrupa ekonomik olarak zayıflamıstır.
Teknolojiyi srekli retmek lazımdır, fakat savası kazananlarda zayıflamıstır. Birinci dnya
savasına kadar savaslar tek ya da iki boyutluydu bu savas ise boyutluydu. ヨnceden
savaslar karada geerken bu savas havada karada ve denizde geiyor denizaltıları ve uaklar
kullanılıyor. Hibiri bu kadar genis aplı bir savas beklemiyordu 4 yıl srmesini kimse
istemezdi. 28 Haziran 1914’te Sırp milliyeti bir ğrenci Avusturya Macaristan veliahdını
ldrr. Sırplar Bosna’yı isterler. Avusturya Almanya’ya danısır. Sırbistan tek değildir Rusya
yanındadır. Almanya ya destek olacak ya da olmayacaktır. Destek olursa bunalım byr
olmazsa Avusturya kaybeder. Alman imparatoru ve Rus arı kuzendir. Avusturya Sırbistan’ın
hafife kulağını bkse sesini ıkarmaz diye dsnr.28 Temmuz 1914’te Avusturya Belgrat’ı
bombalamaya baslar ve Rusya seferberlik ilan eder. Almanya da 1 ağustosta Rusya ve
Fransa’ya savas ilan eder Rusya seferberliğini tamamlamadan savas ilan eder. Almanya
yaptığı plana gre ilk darbeyi Fransa’ya yapacaktır. Belika’dan topraklarından zararsız geis
hakkı ister ama bunu hibir devlet kabul etmez. Bu durumda Almanya Belika’ya saldırır
Đngiltere bu kez Almanya’ya savas ilan eder. Savasın kısa sreceğini sanıyorlardı
beklenmedik bir sekilde uzun sryor. Almanya’nın planına gr Fransa’nın isi 6 haftada
bitecekti ama umulmadık aksaklıklar ıkar. Beklenmedik bir sekilde Belika 12 gn boyunca
direnis gsterir ve plan aksar. Belika saldırısında ilk kez zeplin denilen balonlarla havadan
saldırı yapılmıstır. Belika byle direnince Fransa’ya doğrudan girmek ister Fransızlarında
umulmadık direnisiyle Almanya’nın btn planları bozulur. Đlk kez kullanılacak bir savas
tekniği gndeme gelir. Daha ncesinde savaslar bir ova ya da meydanda olurken bu kez siper
denilen ukurlarda etrafı dikenli telle evrili asılmaz barikatlarda oluyor. Bunlar savas​
teknikleri aısından nemlidir savasın uzamasının nedenlerindendir. Alman ve Fransızlar 4
sene boyunca bu siperlerin iinde kalmıslardır. Doğudaki Avusturya Sırbistan savasına
Ruslarda dhil olmustur. Almanya’nın planına gre Ruslar seferberliğini 1 ayda
tamamlayabilirdi ama 20 gnde tamamlamıstı ve 17 ağustosta doğu Rusya’ya girerler. Alman
ordusu tuzak kuruyor geri ekiliyor, tavannelide 120,000 Rus askerini esir alıyorlar.
Rusya’nın isi bitiyor alman-Avusturya orduları bu kez de Rusya’nın iine yrmeye
baslayacaklar, zaman Đngiltere ve Fransa’nın lehine isler Almanların savas sresi uzadıka zor
duruma gelecektir; savası srdrmek iin kaynağa ihtiya vardır Almanya hammadde
konusunda sıkıntıya dserse smrgesi olmadığı iin zor durumda kalır. Almanya Đngiltere’yi
teslime zorlamayı dsnr ama vazgeer havadan zeplinle bombalamaya baslar. Bu Đngiltere
iin bir ilktir ilk kez topraklarında savas oluyor. Đngiliz halkında Almanlara karsı nefret baslar
aslında ırksal olarak akrabalar ama ulus olmak baska bir meseledir. Havadan bombalar ama
isgale kalkmaz nk Đngiltere ada devletidir ve deniz gcn alt etmek ok zordur. Đngiltere
teslim olmaz Almanya Đngiltere’ye mal akısını kesmek ister bunun iin u-boat /underseaboat
denizaltılarını kullanır. Ekonomik ynden kertip teslime zorlamak ister. Đki Đngiliz gemisini
batırır ve bu gemilerim yolcularının oğu Amerikalıdır Amerika bu durumdan rahatsız olmaya
baslar. Alman Avusturya orduları Rusya’nın iine girerler Ruslarda Fransa ve Đngiltere’den
yardım isterler, Fransa ve Đngiltere’de yardım iin boğazlara saldırır ve Trakya’yı isgal
ederler. Osmanlı savas dısı bırakılacak ve Rusların baskısı azalacak. Batı tarafında 1916
verdun savasları var. Kayıplar ok fazladır subattan hazirana kadar Fransa 350 bin Almanya
300 bin kayıp vermistir. 1916 da kayıp 1 milyon 360 bine ulasmıs ve ilk kez tank
kullanılmaya baslanmıstır. Savas sresince Đtalyanlar Almayanın kazanamayacağını anlıyorlar
ve Đngiltere ve Fransa’yla 1915’te Londra anlasmasını imzalıyorlar. Taraf değistiriyorlar
bunun karsılığında bir takım vaatler var. Bulgaristan 1915’te Almanya’nın yanında yer alır
Romanya’da Almanya’nın yanında savasır Romanya’ya petrol var petrol nemlidir benzin
aısından. Romanya’nın Almanya kontrolnde olması avantajdır benzin yanında buğday
alanına da sahiptir.
Almanya denizaltı savasında Amerikanın ticaretini tehdit ediyor. Almanya Meksika’yı
kıskırtıyor, Meksika imparatoru 1917’de Almanya’ya ittifak neriyor, eğer ABD Almanya’ya
saldırırsa Meksika’da ABD ye savas ilan edecek karsılığında Teksas Arizona verilecek.
Almanya Japonya’yı da Rusya ve ABD ye karsı kıskırtıyor, Japonya buna izin vermiyor diğer
tarafta yer alıyor. Meksika imparatoruna gnderilen telgraf basında yayınlanır ABD savasa
girecektir ve kamuoyunu hazırlıyor. Savasa alıskın değildir, 6 Nisanda ABD Almanya’ya
savas ilan eder. 1918’de ABD baskanı Wilson 14 ilke ilan eder. ABD savastan sonra klasik
yalnızcılık politikalarına geri dner. 1823’te ABD baskanı MONROE doktrini ilan eder.
Avrupa’nın i islerine karısmayacak Avrupa’da ABD ye karısmayacaktır.1917 de bu ilkeyi
ihlal edip savastan sonra kendi kıtasına ekilir. 1917 de Rus arlığı yıkılmıs subatta liberal
devrim, kasımda Bolsevik ihtilali gereklesmis. Lenin 1917’de srgndedir Almanya
kendisine zırhlı tren sağlamıstır Rusya’ya gelir Bolsevikler iktidara gelince savastan ekilirler,
btn anlasmaları iptal edip emperyalist savastan ıkarlar. 1918 de Romanya, eyllde
Bulgaristan ateskes ister ekimde Osmanlı kabul eder ve 11 Kasım Almanya henz savas kendi
topraklarına gelmeden Almanya imparatorluğu yıkılır cumhuriyet kurulur ve savastan ekilir.
ABD Fransa ve Đngiltere kazanıyor savasın sonuları iki boyutlu birincisi ekonomik ve
toplumsal sonular ikincisi ise siyasal sonular. Birinci olarak ekonomik ve toplumsal
sonular aısından Avrupa ekonomik olarak kt. 350 milyar dolar kayba uğradı ve 10
milyon Avrupalı hayatını kaybetti. Devletin ekonomiye mdahalesi gndeme geliyor.
Enflasyon ve borlanma sorunu ortaya ıkıyor enflasyon ok fazla artıyor. Almanya’da para
basımı gndem gelir. Devlet memurlarının ve cretlilerin refah dzeyleri dsecek. Avrupa
ABD den bor alır ve dolayısıyla Avrupa stnlğn ABD ye bırakmıs olur. ABD de sanayi
rnleri ve rn kapasitesi artmıstır. Toplumsal sonular iinde Avrupa’da milliyeti akımlar​
ykselmistir. Değisik siyasal dsnceler, sosyal demokrat partiler ortaya ıkmıstır. Yas
grupları ve cinsler arsında denge bozulmus kadınların sayısı oğalmıs ve kadınlar alısma
hayatına girmeye baslamıslar. Gen nfusun oğu kaybedilmis. Mesela oxfordun yzde
yirmisi lms.
Siyasal sonular; Avrupa’nın dnya stnlğ dnemi sona ermis. Đngiltere galip olmasına
rağmen ekonomik kntden etkilenmistir. ワstnlk ABD ye geiyor Japonya’da
ykseliyor.
1917 de Bolsevik devrimi ile ilk sosyalist devlet Rusya’da ortaya ıkıyor.
4 imparatorluk ortadan kalktı Avusturya-Macaristan, Almanya, Osmanlı ve Rus arlığı
ortadan kalkıyor. 4 yeni devlet ortaya ıkıyor. Polonya (Rusya’ya bağlı olarak) Macaristan
(Avusturya’ya bağlı olarak) ve diğer ikisi tamamen yeni olan Yugoslavya ve ヌekoslovakya
devletleri ortaya ıkıyor. Bugn bunlar yoklar.
1919–1939 2 dnya savası arası dnemin zellikleri; bu dnem ait alt dnemler.
Barıs anlasmalarının ortaya konduğu bir dnemdir. Almanya ile versay anlasması, Macaristan
ile trianon anlasması, Avusturya ile st Germain, Bulgaristan ile Neuilly, Osmanlı Sevr
anlasması var. Bunların hepsi Sevr hari yrrlktedir. Viyana kongresi sonrası anlasmaklar
denge anlasmasıydı ama bunlarda denge kaygısı yok. Bunlardaki ağar kosullar 2. dnya
savasına yol aar. Yenilmis devletlere ok zor kosular dayatılmıstır. Macaristan yaptığı
anlasmadan hi memnun değildir, te bir toprağını ve te iki nfusunu kaybetmistir.
Macaristan dısarıya bağlı halklarını kendine bağlamak ister. Almanlarda almanca konusan
halkları kendine katmak ister.
Đtalya ds kırıklığı yasamaktadır. Kendisine az pay dsmstr Avrupa’ya yayılmak iin
Đngiltere ve Fransa’dan destek ister. Afrika’da yayılmak iinde onlarla ıkarları atısır.
Đngiltere denge politikasını artık srdremiyor nk gc yok.
ABD yeniden klasik yalnızcılık politikasına dner. Milletler cemiyetinin kurulmasını nerir
ama kendisi dhil olmaz. Bu durumda Đngiltere ve Fransa sekillendirdi ve Fransa
Almanya’nın canına okudu.​
☺☺

Sovyetler birliği dıs politikadan uzak
1919–1939 dneminin alt dnemleri;
1919–1924 barıs anlasmalarının korunması
1925–1930 Lokarno dnemi
1930–1939 dzenin yıkılıs dnemi
1919–1924 ABD milletler cemiyetine girmemis Fransa’nın nerdiği ittifakı onaylamamıs.
Fransa Almanya’nın glenmesinden korkuyor ve anlıyor ki ABD yanasmıyor. Fransa
Almanya’nın doğu ve gney komsularıyla dostluk imzalar.
Fransa Almanya’dan ve Sovyetlerden kopan toprakların birlesmemsini Avusturya-
Macaristan’ın paralanmıs halinin devamını ister. Avusturya’nın glenmesi Almanya’nın
lehinedir.
1925–1930 lokarno dnemi; 1925 lokarno anlasması
1928 bicarle paktı imzalandı
1929 young planı
1930 Londra deniz silahlarının sınırlandırılması konferansı.
Bu dnemin birinci dnemden farkı var burada daha ok barısa dnk hedefler var
silahlanmanın azalması iin abalar var. Fransa ve Almanya arsı yakınlasmalar var 2 devletin
uzlasma sreci yasanıyor bu dnemde.
1930–1939 arasında ise yeniden Almanya ve Fransa’nın yeniden karsı karsıya geldiği
dnemdir.
1919–1924 arasında Fransa’nın Almanya’ya karsı gvenlik arayısı var ABD destek olmayınca
Almanya’nın komsularıyla dostluk anlasmaları imzalıyor. Fizik garantileri olması gerekiyor
bunun iin de rem blgesine ve kprlere sahip olmak istiyor ama Đngiltere buna yanasmıyor​
ve Fransa da bu garantiyi elde edemeyince ittifak sistemi kuruyor.
Belika ve Polonya’yla ittifak antlasması imzalıyor
ヌekoslovakya Yugoslavya ve Romanya ile dayanısma anlasması imzalıyor. ヌekoslovakya ve
Yugoslavya zaten Đngiltere ve Fransa tarafından Almanya’yı evrelemek iin kurulmustu.
ヌevresindekilerle birlesip glenince Almanya rahat hareket edemez diye dsnyor.
Almanya’da bu arada cumhuriyet var Waimar anayasası dnemi ulusal meclis toplanmıs
Almanya’da sosyal demokratlar etkililer. Sosyalist bir ordu, liberal parti var ve endstri
sahipleri destekliyor. Gl komnist bir hareket var. Spartakistler var
Komnistler ayaklanır ve sosyal demokrat hkmet bu ayaklanmayı bastırır ve iki tarafın
araları aılır ve Naziler bu sırada iktidara yrrler ve bir birlesme sağlanamaz. 1920de ulusal
meclis Berlin’e tasınır militarizm glenir. Wepka kapp nderliğinde asırı sağcı gler 13
Mart 1020’de darbe yaparlar fakat ok gl bir darbe değildir. Bundan nce Ocak 1919’da
Alman isci partisi kurulmustu fakat sosyalist değildi, issiz askerler dhil oluyordu savas
sonrasında buraya Adolf Hitler de siyasi komite yesi olmustu Hitler viyana
doğumludur.1920’de adını nasyonel sosyalist isi partisine evirir. Bu Nazi partisinin
grsleri belli değildir ama neye karsı olduğu bellidir​
1-​
Komnizme

2-​
Yahudiliğe

3-​
liberalizme ve parlamentoya karsıdır.
Bu Nazi partisini ludendorf destekliyor
1923 de birahane darbesini yaparlar Hitler hapse girer ve kavgamı yazar.
Almanya’nın dıs borcu var versaydan kaynaklı Fransa borcu ister 56 milyar dolardan 33
milyar dolara dsrr ama deyemez bu durumda rem blgesini isgal eder. Almanya ve
Rusya dıs politikadan dıslanmıstır Nisan 1922’de ve yeniden yakınlasırlar.
Bu dnemde Đtalya hayal kırıklığı yasamaktadır, ekonomik bir ıkmazın iindedir gl bir
komnist hareket vardır ve siyasi partiler zayıftır. 1861’den 1915 kadar 55 sene boyunca
harcadığı paranın 2 katını 1915–1918 arasında harcar. Byk bir mali krizin iindedir.
Mttefiklerinden savas sırasında yardım alır borlanma ve enflasyon ok fazladır. Kyllere
toprak isilere is vaat edilmis ama yerine getiremez isiler grevdedir.
Almanya ve Đtalya’da gl komnist hareketler var ve sermaye sınıfları bundan rahatsız
olurlar.
Đtalya’da Milliyeti sınıflar birlesir 1922’de liderleri Mussolini’dir. 1919’da bir fasist
rgtlenme vardır 1920de adı Đtalyan fasist partisi olur. 35 yesi var ok byk bir g değil.
1922 de 200 fasist Romanya yrynce Đtalyan imparatorluğu Mussolini’ye verilir. Bir sre
sonra mussolini dernekleri kaldırır
1922 de mussolini fasist devleti ortaya ıktı. sovyetler birliğinde komnist devrimden sonra i
savas ortamına girilmis yeni rejimle mcadeleler baslamıs sosyal devrimciler Bolseviklerle
mcadele ediyor Rusya’daki i savas 1920 den 1922 ye kadar bazı yerlerde devam eder.
Gneyde wrangel beyaz ordular arlık yanlıları ve Bolsevikler kızıl ordular olmak zere 2 ana
grup vardı Lenin 2 adım ileri 1 adım geri olarak yeni politikasını ilan ediyor. Sosyalizme
doğru iki adım ileri kapitalist ve ekonomik sistemi sosyalizme dnstrmeye alısıyor,
kyller direniyorlar zel mlkiyetin kaldırılmasını anlamıyorlar. Tarımda byk knt
yasanıyor Lenin’de birden sosyalist dzene geilmeyeceğini gryor 1 adımda geri planını
uyguluyor. Lenin bir suikastta yaralanır 1924’te lr. Rus devletinin tartısılmaz nderiydi ve
onun mirası iin nderler arasında atısma ıkıyor. ヨnderler ikiye ayrılıyorlar 1cisi iyi
eğitimli yabancı dili olanların baskısında acı ekmeyen grup. Diğer grup ise Rusya dısına
ıkmamıs arlığın baskılarını ekmis baslarında da stalin var onun karsısındaki isim ise
Trocki. Rus komnist partisinin genel sekreterlik seiminde stalin byk farkla gelip ıkar.
Stalin iyi bir rgt ve trocki ise iyi bir hatiptir. Stalin Rus değildir ve evresinde de Kafkas
kkenliler vardır. Trocki dnya devrimi pesindedir, stalin ise nce Rusya’da devrimi

yerlestirip glenmek pesindedir. Stalin mcadeleden galip ıkar, Rus devriminin diğer
nderlerini tasfiye eder kendi nderliğini koyar. Ağır endstriyi gelistirmek, ulasımı
gelistirmek, makine kullanımını yaygınlastırmak ister ve kuralların tesinde yeni bir sanayi
hamlesi iine girer.
Smrgelerde de hareketlenmeler vardır. Hindistan’da 1924’te Gandi sivil itaatsizlik
nderliğini ynetimini getirir, 1930’da Hint ulusal kongresi kurulur, bağımsızlık isteği dile
getirilmeye baslanır 2,sivil itaatsizlik eylemine girisiyor, Hint Mslmanlar da
hareketlenmeye baslamıslar. Pakistan’ın Hindistan’dan ayrılması gndeme gelir. Hem
Hindular hem Mslmanlar Đngilizlere karsı bağımsızlık istiyorlar.
1925–1930 Locarno greceli bir barıs dnemidir. almanya ve Fransa’nın sorunları vardır.
Almanya’nın teminat Fransa’nın gvenlik sorunları zm bulmaya baslamıstır. Dawes planı
ile Almanya’nın teminat borları taksitlere blnms 250milya dolardan baslayıp artan
taksitlerle densin 200 milyon dolarda kredi verilsin. Roor blgesi Fransa tarafından
bosaltılsın. Alanya Fransa arası ekisme dneminin temel zellikleri bunlardır. Almanya 1922
de Fransa’ya bir neride bulunur Almanya-Fransa Belika-Đngiltere arası savasa girmeme
nersini sunar. Fransa reddeder nk Almanya’nın kendisine borcu vardır. Ama 16 Ekim
1925 lokarno imzalanınca aralarındaki sorun planla zmlenince iliskileri yumusamaya
baslar ve Fransa bu kez kabul eder.
Bu anlasmalara gre Almanya-Fransa sınırı, Almanya-Belika sınırı ve rem blgesi silahtan
arındırılacak. Fransa Almanya’nın bu blgelere silah sokmasını istemiyor. Almanya batı
sınırları iin bu gvenceyi veriyor ama doğu sınırları iin vermiyor sadece doğu sınırlarını
silah zoruyla değistirmeyeceğinin szn veriyor. Đngiltere Almanya’nın Belika ve
Fransa’ya saldırması durumunda askeri yardım sz veriyor fakat aynı sz Almanya’nın
doğu komsuları ヌekoslovakya ve Polonya’ya vermiyor. Anlasmaların ikinci ayağı Almanya
ile Fransa-Belika-ヌekoslovakya-Polonya arasında yapılan hakemlik anlasmalarıdır.
almanya’nın doğu ve batı komsuları arasında sorun ıkarsa silah gcyle zlmeyecek
hakeme gtrlecek barıs zm garantisi veriliyor. lokarno anlasmalarının 3,boyutu
Fransa’nın ヌekoslovakya ve Polonya arasında Almanya’ya karsı imzaladığı gvence
anlasmalarıdır. almanya buralara saldırırsa Fransa yardıma gidecektir.
Lokarno barıs dnemi kısa vadeli sonular doğurmustur 1-Almanya yeniden Avrupa’nın
byk devletleri arasında kabul edilmistir, 1.Dnya savası sonrasında uluslararası
anlasmalardan dıslanmıstı. 2-Almanya ve Fransa arası haklı bir denge kurulmus iki tarafta
birbirini ezemeyecek duruma getirilmistir.
Uzun vadeli sonuları ise;​
1-​
Versay anlasmasının bağlayıcı olmadığını ortaya koyar. Almanya versay’ın
değistirilebileceğini grecektir. ワlkeler kendilerini doğrudan ilgilendirmeyen lkelerin
gvenlik sorununa karısmayacak nk Đngiltere ヌekoslovakya ve Polonya’ya
gvence vermiyor.

2-​
Almanya versayın hkmlerinin iğnendiğini gryor

3-​
ABD savastan sonra 14 ilke yayınlamıstı. Bunlardan birisi uluslar arası bir cemiyet
kurulmasıydı milletler cemiyeti ortaya ıktı fakat ABD katılmadı. Milletler
cemiyetinden umulan; savastan sonra lkeler perisan durumdaydı ve dıs politikaları
aıktı lkelerarası gizli anlasmaların yapılmaması. Uluslar arası politikalar seffaf
sekilde yryecek, dıs politikalar denetim altında olacaktır. Ancak bunların hibiri
olmaz. Savastan sonra Wilson kaybeder Harding baskan olur. Morner doktrini
erevesinde yalnızcılık politikalarına geri dner. Milletler cemiyetinden uzak durur.
ABD gl bir devlettir milletler cemiyetinden uzak durması kt olur, Sovyetlerde
alınmıyor ve iki gl devlet dısarıda kalıyor. Sovyetlerin rejimini tanımıyor. Milletler
cemiyeti Đngiltere ve Fransa’nın eline geiyor. Dnya rgt yerine Avrupa rgt
grnts olusuyor. Đngiltere ve Fransa arasında da problemler var; Đngiltere denge

politikası izlemek iin Almanya’yı da dhil etmek ster ama Fransa istemez. 1919da
kurulmustur ama 1930–1939 dneminden sonra tamamen etkisiz kalır.
1922 de deniz silahlarının sınırlandırılması iin washingtonda konferans toplanır, bu arada
da Japonya ve ABD’nin pasifikte ıkarları atısmaktadır. Anlasmaya gre lkeler
birbirlerinin pasifikteki topraklarına saygı gstereceklerdi. Almanya ve Japonya arasında
ヌin’in toprak btnlğne ve bağımsızlığına saygı duyulması amacıyla bir anlasma
yapılır. ヌin byk bir pazardır her devletin ヌin zerinde bir takım emelleri vardır. ヌin’in
toprakları zerinde ekonomik ve ticari aıdan lkeler arasında fırsat esitliği kabul
edilmistir. ABD Đngiltere Fransa ve Japonya arasında deniz silahlarının sınırlandırılmasına
iliskin bir anlasma yapılmıstı. ABD 5, Đngiltere 5,,Fransa 3, Japonya 1,67, Đtalya 1,67
Đngiltere sahip olduğu deniz stnlğn ABD ile paylasmaya baslamıs,1930 ABDĐngiltere-
Japonya arasında anlasma yapılır,kk tolaylı savas gemilerinin sayısı
sınırlandırılır.
1925–1930 arasında baska girisimlerde vardır. 1927 de Fransa dısisleri bakanı Briand,
ABD ye bir neride bulunur; Fransa ve ABD arasındaki savası yasa dısı kabul eden bir
anlasma yapalım der ABD dıs isleri bakanı Kellof ise daha genis aplı bir anlasma ister.
1928 de Briand-Kellof paktı ortaya ıkar. Abd-ingiltere-fransa-almanya-japonya-belikapolonya-
ekoslovakya arasında imzalanır aslında Đngiltere ve Fransa’nın pek niyeti yoktur
ama imzalar. Buna gre lkelerin arasındaki sorunlar savasla değil barısla zlecektir.
Sovyetler birliği uluslararası politikanın dısında ve bu pakta dhil değil. Sovyetler birliği
rejimini yerlestirme abasında. 1919–1939 arasında paraya, sermayeye, ticarete ve
diplomatik tanınmaya ihtiyacı var.
1922 de Sovyetler birliği ve Almanya arasında Rapollo dostluk anlasması imzalanıyor.
1925’te Trkiye ile dostluk, saldırmazlık anlasması olarak Trk Sovyet dostluk anlasması
imzalanır ve 1945e kadar uzatılır.
1928 de Sovyet dısisleri bakanı Litvirow plan yapıp Briad-Kellof paktını kendi
komsularıyla imzalar, greceli olarak gsz olduğu iin barısıl bir politika izler.
1930–1939 barıs anlasmalarının bozulma dnemi. New york’ta ekonomik kriz baslar hisse
senetleri dser ve endstri alanında sırar ve tm dnyayı etkisi altına alır Avrupa’ya
yaptığı yardımları kesmek zorunda kalır. ABD Almanya’ya kredi veriyordu Almanya da
Fransa ve Đngiltere’ye borlarını dyor Đngiltere ve Fransa’da ABD ye olan borcunu
dyordu. Sistem byle isliyordu. ABD kredileri kesince Avrupa’da yatırımlar dst ve
sistem kt issizlik ykseldi fiyatlar dst. Almanya bu bunalımdan en ok etkilenen
lke oldu. ABD borları ertelemeye karar verdi. avrupaya sermaye akısı kesilmis
uluslararası para dengesi bozulmus. Đngiltere ve Fransa’nın smrgeleri var onlara
yeterlidir ama Almanya’nın yok. Bu bunalım Almanya’da komnizm ve fasizmin g
kazanmasına yol aıyor.1935’te Nazi partisi oğunlukta değildir buna rağmen hitlere
basbakanlık verilir. Gl sosyalist hareket bunu engelleyememistir. Sosyal demokratlar
ve komnistler ortak cephe kurarlar ve Naziler engel olurlar. Ortak hareket edemezler.
Bunu muhafazakr Naziler kullanır. Hitler iktidara gelince alman parlamentosunu dağıtır
yeni seime gider Naziler glenerek ıkarlar. Glenince partiler kapatılır, siyasi grsler
bastırılır ve hitler nder olur. Aslında alman halkı sonuna kadar aydınlanmayı yasamıstır
bu harekete kapılmasının nedeni seim mekanizmasıdır. Đktidar olduktan sonra diktatr
olur. Almanya’nın versaydan sonra gurur kırılmıstır bu olaylarla tekrardan gururu oksanır.
Naziler iktidara gelince issizliği azaltır silah retimini artırır. Hitlerin grsleri 19,yy.ın
ırkı akımlarından etkilenmistir. 19,yy.da doğa bilimlerinde gelisme var, biyoloji toplum
bilimi bunlarla ırkı anlayıs ıkmıs olabilir. Darvin’in grslerine gre en gller ayakta
kalır zayıflar ezilir. Fransız soylusu Golarno ırklar arasında esitsizlik vardır der alan
ırkılığını etkiler Cermen ırkı stndr bu grs bir Đngiliz daraltır Cermenler arasında
tetonlar stndr der. Hitlerde buradan beslenir. Biri Đngiliz biride fransızdır, Đngilizlerle​
aynı ırktanlar ama Fransızı anlamak mmkn değildir.
19,yyda hitlerin ırkı grslerinin temelini bunlar olusturur. Irkılığın doğal bir uzantısı
olarak Yahudi dsmanlığı, antisemitizm Sami ırkından olanlara Yahudi-Arap kkenli
olanlara karsıdırlar. 19,yyda Yahudi karsıtlığı yaygındır. Hitler bunu siyasal argman
olarak kullanır. Militarizm hitlerin grslerinin bir ayağını olusturur. Hitler propaganda
konusunda basarılıdır okyanus tipi propaganda yaparlar yz binlere insan aynı alanda
toplanır. Đktidar olunca dıs politikada 3 asamalı bir plan uygular.
1-versayın hkmlerinden kurtularak geersiz saymak
2-“ein wolf ein reich” bir devlet bir millet. Almanya sınırları dısında almanca konusan
halkları kendilerine katmak yasadığı toprakları ele geirmek, Polonya ヌekoslovakya
Fransa’daki Almanları tek bir atıda toplamak amacındalar.
3-Lebensraum denilen yasan sahası kavramı. Almanların yasaması iin elde etmesi
gereken topraklar.
Đlk ikisi yrrlğe girerken sorun yok ama ncsn sokacakken 2. dnya savası
baslar.2.dnya savasına giderken 1933’te ABD Sovyetler birliğini tanımaya karar verir.
34ten sonra milletler cemiyetine girmek ister Sovyetler. 1935’te Fransa ve Sovyetler arası
ittifak anlasması imzalanır.
Naziler politikalarını uygulamaya baslar saar blgesinde oylamada halk Almanya’yı seer
ama Almanya zorunlu askerliği yrrlğe koyar bu versayın hkmlerine terstir. ingiltere
Fransa tedirgin olur Stresa anlasmasını yaparlar Almanya’nın dıs revizyonist politikasını
protesto ederler. Lokarno anlasmasının hkmlerini teyit ederler, Avusturya’nın bağımsız
olmasını ve toprak btnlğn garanti ederler, Almanya’dan sphe duymaya baslarlar.
Stresa anlasmasından nce Fransa-Đtalya grsrler Đtalya Avusturya’nın toprak
btnlğn ve bağımsızlığını garanti eder. Sovyetler Birliği Almanya’nın
glenmesinden spheye dsyor, nk glenen her devlet Rusya’ya saldırır. Rusya’yla
ヌekoslovakya anlasırlar Almanya ヌekoslovakya’ya saldırırsa Sovyetler yardım eder
ancak Fransa’nın gelmesi sartıyla. Sovyetler-ヌekoslovakya ile bir ittifak imzalar,
Fransa’da gelirse iki taraftan Almanya’yı sıkıstırma kararı verirler. Đngiltere de bu arada
yatıstırma abaları iinde, ittifaklara girmeden Almanya’ya taviz vererek yatıstırıyor.
1.dnya savasının nedeni ittifaklardır. Fransa’da yatıstırma politikasının parası olur.
Đngiltere ise Fransa-Almanya arası dengeleyici bir yol izler. Đngiltere dıs isleri bakanı bu
politikalarını aıklar ancak basarısız olmustur. Almanya 1936’da Rem blgesini
silahlandırır. 1938’de Avusturya’yı ilhak etmis ve ヌekoslovakya’dan sdetler blgesini
Self determinasyon hakkına dayanarak bir lke bir devlet politikasıyla ister. Bu hakta
halklar kendi kaderini tayin etme hakkına sahiptir. 1936’da ヌekoslovakya’nın tamamen
isgal edince Đngiltere yatıstırmadan vazgeer nk is artık yasam sahası blgesine
gemistir. 1935’te Đngiltere Almanya deniz silahlanması anlasması imzalanır, Almanya
deniz gc Đngiltere ndei gcnn yzde otuzbesinden fazla olamaz ve burada versay
tamamen kms sayılır.
Naziler dıs politikalarının ilk ayağını basarırlar, versay ker. Bu arada revizyonist sistemi
olan Đtalya’da Habesistan’a saldırı hareketleri dzenler, Đtalya artan nfusa yol amak ister
hammaddeye ihtiya duyar glenince buraya saldırır. 5 Ekim 1935’te Đtalyan isgali baslar
1936’da tamamlar. Milletler cemiyeti Đtalya’ya karsı tedbir almaya alısacak. Habesistan
isgalinin sonuları var 1936’da Rem blgesi silahlandırılmaya baslar. Đngiltere Đtalya’ya
karsı tedbir alma gereği hisseder. Đngiltere, Trkiye Yugoslavya ve Yunanistan’a garanti
veriyor. ヌnk Mussolini Akdeniz bizim diyor, akdenize kıyısı olan devletler Đtalyan
tehdidi algılarlar. Đtalya Almanya’ya yakınlasmaya baslar. Đkisi de revizyondan yanadır.
Berlin roma ittifakından nce Đde Fransa ve Đtalya’nın arası aılmıstı Fransa’da sol iktidar
vardı Đtalya’da ise fasist rejim var ve bu yzden araları aılıyor.​
1930 da ispanya’da i savas var cumhuriyet rejimi kurulmus kral tahttan ekilmis krallık
bitmistir 36 Temmuzda fasizan bir ayaklanma olmus. franko ile krallık rejimi tekrar kazanılır
ve franko 1975 e kadar ispanya’ya egemen olur. Đspanya’da i savaslar olur Barseleno ve
birka kent direnir. Avrupa’da fasist devlet var bunun yanında Đngiltere Fransa gibi liberal
demokrasiler var
Almanya planlarının ikinci ayağını gereklestirmek ister. Bir devlet bir millet politikasını
hayata geirmek iin ilk ce Avusturya’ya katılmasını teklif eder ret cevabı alınca Almanya
isgal eder. anschlus Almanya’nın Avusturya’yı ilhakı olur ve Fransa ve Đngiltere yine tepki
vermezler. Sovyetler birliği Almanya’nın Avusturya’yı da alarak abarttığını dsnr ve
Fransa’ya ittifakı genisletme teklif eder. Almanya ヌekoslovakya’dan sdetler blgesini ister
orda 3,5 milyon alman yasamaktadır ek sınırına asker yığmaya baslar. Fransa ヌekoslovakya
anlasmasına gre Fransa yardım edecekti ama Đngiltere olmadan yardım etmek istemez.
Đngiltere yatıstırma pesindedir. Mnih konferansı toplanmasını Almanya Đtalya Fransa da
katılsın ek meselesi sonulansın ister. Almanya setle yetinmez. mussolini de Almanya
ヌekoslovakya ile mesgulken Arnavutluğu isgal eder ve sıra Yunanistan’a gelir. Đngiltere ve
Fransa buna tepki gsterir. Almanya Đtalya arası elik paktı kurulmustur. Đngiltere Polonya-
Romanya-Yunanistan’a askeri gvence veriyor.
Almanya hayat sahası ile ヌekoslovakya’nın diğer blgelerini almaya baslar. Ortak cephe
amacıyla Đngiltere Fransa ve Sovyetler grsmeye baslarlar fakat Sovyetler batının kendini
savunmasız bırakacağından korkmaktadır.
Sovyetler Đngiltere ve Fransa’dan beklediği yakınlığı gremeyince Almanya ile saldırısı
geciktirmek iin 23 Ağustos 1939 da saldırmazlık paktı imzalar. Bu anlasmada gizli
maddelere gre Baltık-Polonya arasıda etki alanı olusturulmustu.
Macaristan Almanya ile yakınlasır. Kralsız krallık Macaristan’da nce deniz kıyısı vardı,
Almanya ヌekoslovakya’yı paylasırken Macarlara pay vermez.
1 eyll 1939 da alman birlikleri Polonya sınırını gemeye baslarlar. Ve ikin dnya savası
baslar Almanya batıdan Sovyetler doğudan Polonya ya girerler. Đngiltere ve Fransa
Polonya’ya verdiği sz tutmak iin Almanya’ya savas aarlar ancak Sovyetleri de karsılarına
almamak iin Sovyetlere savas amazlar.
2.dnya savası ncesinde Pasifik’te Japonya’nın Rusya’nın ve ABD’nin 1905’ten itibaren
ıkarları atısır. Japonya Rusya’yı yenmistir Avrupa devletlerinin gc azalırken Pasifik
zerinde ABD ve Japonya’nın gc artmaktadır. Yine uzak doğuda ヌin’de 1912’de
cumhuriyet var ve simyat cumhurbaskanı seilmis ancak merkezi devlet otoritesini
sağlayamıyor. ヌnk limanları smrgeci devletlerin elinde yerel gler merkezi otoriteyi
tanımıyorlar. Gneyde sunyet sen nderliğinde bir ayaklanma var, hedef ise ヌin’i yabancı
smrsnden kurtulmak ve lkeyi tek bir ynetimde birlestirmektir. Milliyetiler ve
komnistler “koumingtang” bir yabancı smrsne karsıdırlar. Sunyet sen 1925’te lnce
komnistler ve milliyetiler arası uyum bozulur. Cankaseng kontrol ele geirir 1927’ye
kadar komnistlere temizlik hareketi baslatır. Japonya’nın ヌin zerinde emelleri vardır ve
merkezi bir hkmet kurulması isine gelmez. 1931 de Japonlar ヌin’de manulyada isgale
baslar ve ヌin’in karsı koyacak gc yok. Kukla bir hkmet kurdurarak bir anlamda
kendisine bağlamıstır. ヌin milletler cemiyetine basvurur ama etkisiz bir rgttr ve munolya
Japonya’nın kontrolnde kalır.
Arap yarımadası Đngiltere ve Fransa kontrolndedir. Ortadoğu’da ırakta 1920 de bir isyan var
Arap milliyetiliği uyanmaya baslamıstır. 1922 de faysal ırak kralı olur ırağa zerklik verilir.
1932 de bağımsız krallık kurulur. Đngiltere mandayı bırakır ama zaten aralarında petrol iin
anlasma vardır.
En sorunlu alt blgelerden birisi de Filistin’dir. 19.yy. ın ikini yarısında Siyonist hareket var.
Filistin 1. dnya savasından sonra Đngiliz mandasıydı. Filistin 1916 banfor deklarasyonu ile
Siyonist nderlere yurt sz veriyor. Yahudilerin 1934 te Filistinde’ki oranı te birdir.​
Arapların topraklarını alarak geliyorlardı. 1948 de burada irsal ortaya ıkacaktır ve 1948 de
Đsrailler ve Araplar arasında ıkar ve Đsrail kazanır. 1956 da 2. Arap Đsrail savası ıkar. Mısır
da baskan cemal abdl Sveys kanalını millilestirir. 1967 de nc savas 6 gn savaslarını
yaparlar. Đsrail, mısır, Suriye, ワrdn yenerler, bu savaslarda aldıkları topraklar sayesinde
byrler. Mısır bu savasta tek bir uak bile havalandırmamıstı. 1973’te 4. Arap-israil savası
yapılır. Bu kez Suriye ve mısır yenmek zereyken ABD 2. filosu yardım eder. ヨnemli
sonuları vardır. Petrol reten Arap lkelerinde fiyatlar artar.,enerji krizi sanayi retimi
durgunlasır, issizlik gelir. Ekonomik kriz o gnden bugne dnyayı etkilemistir. Suriye
Fransa mandasıdır, karısık etnik yapıya sahiptir. Fransa 5’e blerek ynetmistir. Devlet Halep,
Sam, Lbnan olarak paralanarak ynetilmis. Đngiltere ırağa bağımsızlığını vermisti Fransa da
vermeye karar veriyor. Yaklasan savas var.
1926 da Lbnan’da bir bağımsız cumhuriyet Fransa denetiminde olusturulmus. Đngiltere 1914
te mısır’ı ilhak etmistir. 1.dnya savası sonrasında mısırda vaft partisi Đngiltere den
bağımsızlık ister. 1922 de bağımsızlığına kavusur. Blgenin gneyinde Suudi Arabistan
krallığı yer alıyor, Suudiler ynettiği iin adı byle.
Blgenin bir baska gc ama Arap olmayan Đran saferi hanedanlığı var, 1794’te kaarlar
merkezi hkmet kurdular.
1907’de Đngiltere Rusya arasında smrge anlasması imzalanır. Đran’ın kuzeyi Rusya, gneyi
Đngiltere ortası da ikisi arasında tampondu. Đran nemlidir Hindistan ve Afganistan’a kapı
sayılır. Đran’da 1906’da bir devrim olur ilk anayasa gndeme gelir 1908’de kaldırılır.
1917’den sonra Đran tamamen Đngiltere kontrolndedir. Rus arlığı yıkılınca Đngiltere’ye karsı
1921 de Đran da milliyeti bir hareketlenme baslar. Ziyaettin tabatabay Ruslar tarafından
gnderile kazak tugayına gvenir. 23te tabatavayı devirir 1925 te kendini Đran sahı ilan eder.
1933 te Almanya ve Đran yakınlasıyor rıza sah yakınlasma bedeli olarak 1941 de uzaklastırılır.
Yine kendi slalesinden birisi sah olur. Almanya’dan Hitler’i davet etmisi..
Bu ortamda Almanya’nın Polonya’nın batı sınırını asmasıyla Đngiltere ve Fransa
Almanya’ya savas ilan edince 2. dnya savası baslar.
1. dnya savası ile 2.dnya savası arasında benzerlikler ve faklılıklar vardır. 1. dnya savas
piyade savasıydı ama 2.dnya savası teknolojinin hkim olduğu uaklar gemiler, ıkartma
aralar havadan bombardıman yapılır. Hava gc nemlidir ve savasın sonunda atom bombası
kullanılır. 1.dnya savasında cephe ve ev ayrımı kısmen ikinci dnya savasında ise tamamen
ortadan kalkar. Devletler birbirlerini ekonomik olarak kertmislerdir. Nedenleri; Almanya ve
Đtalya kntde, Japonya ABD Đtalya sıkısmıs, Sovyetler toprak kaybediyor, Đngilizler deniz
stnlğn srdrmek istiyor, Fransa’da Almanya’ya karsı gvenlik sorunu var ve dnyada
ekonomik bunalım var.
Hitler Almanya’nın, Mussolini Đtalya’nın, Stalin Sovyetlerin, Churchill Đngiltere’nin,
Roosevelt ABD baskanı olacaktır ve hepsi tecrbelidir. Stalin i savasta yksek komutandır.
Almanya’da savas taktikleri vardır savasın uzun srmesinden kaınır nk smrgesi yoktur.
Savasta tank, uak, denizaltı yoğun kullanılmıstır.
Eyllde Almanya Polonya’ya saldırır ve isini bitirir doğu Polonya’yı da Ruslar isgal
emektedir. Fransa yzn Almanya’ya dnmstr ve marjina hattı kumustur. Fransa genel
seferberliğinin bitmesini beklemektedir. Đngiltere ve Fransa zamanın gemesini beklerler
zaman Almanya’nın aleyhinedir ekonomisini kertir. Sovyetler Baltık lkelerine kendisine
katılması iin kota verir ve kabul edilir. Letonya Litvanya Estonya katılır. Milletler cemiyeti
Sovyetler birliğini ihra edecek.
Fransa majina hattında beklerken Almanya batıda Fransa’nın kuzeyini isgal eder, gneyde
Vichy hkmetini kurarlar Naziler kontrolnde bir hkmettir. Fransa savas dısında kalır.
Fransa siyasetinin nemli ismi general degol Đngiltere’ye kaar. Almanya Lksemburg,
Belika, Hollanda ve Polonya’yı yener ve zn Norve’e diker. Đsve kmrne rahat
ulasmak iin Danimarka’dan gemek ister Danimarka kabul etmeyince orayı da isgal eder.​
Quisling Norveli bir Nazi’dir ve onun desteği ile Norve’te hkmet kurdurur. Norve’in
isgali ile Đngiltere de bir savas kabinesi olağanst bir hkmet kurulacak.
1940 tada Đtalya ve Almanya savası. Almanya Fransa’nın ekilmesiyle kıta Avrupa’sına
egemen oluyor ama asıl derdi Đngiltere’dir. Naziler Cermen ırkının stnlğn kabul
ediyorlar ve Đngilizlerde Cermen ırkındandır. 1940’ta Đngiltere’yi havadan bombalamaya
baslar, Đngiltere direnise baslar tek Đngiliz kalana kadar direnecektir. Đngiltere’yi bir trl
teslim alamıyor, teslime zorlamak iin kıta Avrupa’sında kalan tek by devlete Sovyetlere
saldıracaktır. Almanya Japonya arasında ittifak vardı ama bu saldırıdan Japonya’ya
bahsetmiyor topraklardan pay vermeye niyeti yoktur.
22 Haziran 1941’d tarihin en byk saldırısı baslar Baltıklardan Romanya’ya kadar saldırı
baslatır. 6 ayda Sovyetler birliği de teslime zorlanır ama plan basarıya ulasamaz nk Ruslar
klasik taktiğini uygularlar. Balkan balkan harektı Sovyetler birline yapılan saldırır geciktirir.
Almanya kararsızlığa dser. Moskova’nın Kafkas blgesine girecektir orduyu bler.
Almanya’nın taktiği lkeyi iten blmektir. Ama iten kertemez Slav ırkı asağı grr.
Sonunda 1942 de Stalin nderliğinde Cermen-Slav mcadelesi baslar. Slavların basında Slav
olmayan Stalin var.
Đkinci dnya savasının bir baska nemli alanı kuzey Afrika da Đtalyanlar basarısızdır.
Yunanistan’a saldırır ve yine basarısızdır. Yunanistan’ı da Almanya isgal edecek. Romanya
da bir Nazi rejimi var.
Đtalya Afrika’da basarısız olunca Almanya Afrika’ya girer. Almanya Đtalya mttefiktir Đtalya
Almanya’ya yardımcı olu.
Đngilizlerde basarılı oluyor. ABD savasın dısında kalmaya devam ediyor.
Yedi Aralık 1941 de Japonlar ABD’nin Pasifik stnden pearl harbor baskı uygular ABD
Japonya’ya savas ilan eder.
Bu arada Sovyetler Fransa ve Đngiltere’ye ikinci bir cephe iin direnir Almanya’ya aılmasını
ister savasın yk ondadır. Đngiltere ve Fransa yanasmaz. Fransa, Yugoslavya, Arnavutlukta
komnistlerin Almanlara karsı yrttğ hareketler var. Đtalya’da mussolini azledilir
Almanyalar kurtarırlar.
Đkinci cephe aılır bu kez de Almanya’ya Rusya mı Amerika mı yoksa Đngiltere mi erken
gidecek sorunu baslar. Savasın aynı tarafları arasında grs ayrılıkları baslar. Đngiltere ABD
Sovyetler arası normaya ıkartmasıyla Fransa kurtulur.
Uzakdoğu’da ABD deniz ve havada stnlğn gsterir. 5 dakikada ir uak yapar bunu
karsısında baska bir g duramaz. japonları isgal ettiği adadan atar. hirosimadan 2 atom
bombası atar. Sovyetlere gzdağı veriyor.
Đkinci dnya savası sonrası;
Đngiltere ABD ve Sovyetler birliği kazandılar. Birlesmis milletlerin kurulması gndeme geldi.
Sanfrancisko’da savas sırasında uluslararası bir rgtlenme gndeme gelmisti. ABD ve
Sovyetler milletler cemiyetinin dısında kalınca tek gl devlete karsı rgtlenmeye gerek
yoktu. B.M ulusların devletlerin esitliği ilkesi zerine kurulmustu. Szde iki ana organı ardı
1-genel kurul (btn devletlerin tek bir oy hakkı var) 2- gvenlik konseyi( 5 devlet daimi
yeydi; ABD, Đngiltere, Sovyetler, Fransa ve ヌin) veto yetkisine de sahip gl devletlerin
aralarında bir birlik olursa uluslar arası dzeni bozmaya alısan devletler engellenebilir.
Savas sonrasında kazanan devletlerarasında da przler var. Biricisi; Polonya meselesi.
2.dnya savasını baslatan Almanya’nın Polonya’yı isgaliydi. Sovyetleri de Polonya’da emelle
var. Batıllarda Sovyetlere vermek istemiyor sadece doğusunun verilmesi gibi planları var.
ingiltere baskanı yzdeler anlasması yapıyor. Doğu Avrupa’yı etki alanına ayırıyor.
Bulgaristan’ın Yzde yetmis besi Sovyet, yzde yirmi besi Đngiltere’nin, Romanya’nın yzde
doksanı Sovyet yzde o giltereni, Yugoslavya’nın yarısı Sovyet yarısı Đngiltere’nin etkisi​
altında. Almanya’nın yanında savasa girmis yenik devletleri Sovyetler ve Đngiltere
hegemonyasına almaya alısıyor.
1944’te degol Fransa’ya dnms mttefiklerine de kızgındır. Đngiltere ve Fransa Vichy
hkmeti ile iliskiyi koparmadığı iin degol konferanslarına ağırmıyorlar.
1945’te potsdam konferansı toplanır, ABD geciktirmistir. Sebebi de ABD u dnemde atom
silahının stnde alısıyordur ve sonucunu bekliyordur. Konferansta Sovyetlere karsı gl
olmak istiyordu. Sovyetler ABD askerinin Avrupa kıtasından ekilmesini istiyor ABD
desovyetlerin doldurmasından korkuyor Avrupa devletlerinde Sovyetlere direnecek gc yok.
Baska bir meselede atom bombasının kesfi, ağustosta Japonya’da patlatacaktır. En ok
tartısılan mesele ise Almanya’nın durumu; Sovyetler bir taraftan Đngiltere ve ABD bir taraftan
ordularıyla girmisler Almanya’yı Nazilerden arındırmak ikinci olarak ta askerlerden
arındırmak ncelikli hedefleri. Taraflar Almanya’yı kontrol altına almak istiyorlar. Almanya
iin federal model ngrlyor ama Sovyetler yanasmıyor. Polonya meselesi de
gndemdedir. Trkiye’yi ilgilendiren bir baska mesele boğazlardır. Sovyetler gndeme
getirir, Montr boğazlar szlesmesini kabul etmis, her devlet Trkiye ile ikili grsecek.
Yavas yavas soğuk savasa geilir. Birinci mesele Almanya’nın konumu, ikinci mesele ABD
atom bombası patlatmıs ve henz Sovyetler bilmiyor. ABD plan yapmıs ama Sovyetler bu
planda ABD nkleer g diye dsnyor. Uzakdoğu’da Kore Japon isgalinde Japonlar yenik
ıkınca Kore’de Japon askerler silahsızlandırılacak. Sovyetler kuzeyi ABD gneyi.
Dolayısıyla kuzeyde kuzey demokratik halk cumhuriyeti, gneyde ABD muhafazakr
demokratik halk cumhuriyeti kurulur.
Uzakdoğu’da ヌin’de gelismeler var. 1926 da komnist temizliği var. ABD ヌinli
komnistlerle isbirliği istiyor ama Japonya yanasmaz. ヌin’in komnist kısmına bir saldırı
yapılır ama basarıyla sonulanmaz. inde 1949 da mao zedung kazanır ve komnist rejim
isbasına gelir. Chiang Kai-shek Tayvan’a kaar ve milliyeti devletini kurar. Tıpkı birinci
dnya savasındaki gibi yenenler yenilenleri zor kosullar altına alırlar. Đtalya, Finlandiya-
Romanya-Macaristan ve Bulgaristan ile imzalar Almanya ile imzalamaz birlesik bir Almanya
yoktur etki alanına ayrılmıstır. ABD ve Japonya 1951 de ikili bir anlasma ile savasa son
verirler. 1956’da Japonya ve Sovyetlerde son verir. Avrupa’da yeni rejimler gndemdedir.
Sovyetler burada birinci asamada komnist koalisyon hkmetleri kurdurup, kinci asamada
bunları tek basına iktidar yapak ve nc asamada liderlerini tavsiye ederek kendi
yetistirdiği adamları lider yaparak kendi etkisini gl hale getirmek istemektedir. Abd bu
gelisme karsısında ekonomik gcn kullanacaktır.
1947’de bu devletle bir ideolojik rgtlenme altında birlestirilirler; Bulgaristan, Romanya,
Macaristan, ek cumhuriyeti, Polonya ve Yugoslavya “kominfom” atısı altında birlestirildi.
1949’da birde ekonomik “comecon” rgt kuruldu.
Doğu Avrupa lkelerinden ikisinde komnist rejim var ama durum diğerlerinden farklıdır.
Yugoslavya ve Arnavutluk; bunlar Nazilerden Sovyet yardımıyla kurtulmadılar kendi i dıs
dinamikleriyle kendi orduları sayesinde kurtuldular. Yugoslavya’da 1945 seimlerini Tito’nun
nderliğindeki Halk Cephesi kazandı ve Sovyet modeline uygun bir federal anayasa ile
Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti kuruldu. Arnavutluk da ise 1945’teki seimleri
Demokratik Cephe kazandı ve Arnavutluk Halk Cumhuriyeti kuruldu. Yugoslav lideri Tito
inanmıs bir komnist olmasının yanında sıkı bir Yugoslav milliyetisi idi ve bağımsızlığını ne
olursa olsun koruma dsncesindeydi. Stalin Kominform’u kurarken ona tam olarak destek
olan tek nderdi. Fakat Stalin Yugoslavya’nın Comecon’a tam bağlılığını ve Yugoslavya’da
Sovyet ajanlarının bağımsız faaliyetini istediği zaman Tito buna yanas-madı.Stalin i darbe
yolu ile Tito’yu dsremeyince milliyetilik yolunu setiği gerekesiyle 1948 Haziran’ında
Yugoslavya’yı Kominform’dan attı.​
Đngiltere her iki dnya savasını da kazanmıstır fakat gcn yitirdi, zayıfladı. 1947’de
Hindistan ve Pakistan’a bağımsızlık vermistir. Kıta Avrupasın’da bağları zayıflamıstır. ABD
ile yakınlasmaya baslar ikisinin dıs politikaları yakınlasır. ABD’ye bağımlılığı artmıstır.
Fransa’da 1945 seiminde komnist parti birinci geliyor. Fransa’yı 1946 Ocak ayında istifa
edene kadar de Gaulle baskanlığında bir koalisyon hkmeti ynetti. Daha sonra de Gaulle
’n 1958’de tekrar hkmeti ele geirip kadar 5. Cumhuriyet’i kurmasına kadar devam eden
bir siyasal istikrarsızlık basladı.
Đtalya’da 1946’da referandum sonucu monarsi yıkılarak cumhuriyet kuruldu. Koalisyon
hkmeti olusturulmustur. Fasizm yıkıldığı iin komnistler gldr.
Almanya;
Drt isgal blgesine ayrılmıstı. Sovyetler Doğusunu, ABD gneyini, Đngiltere kuzey ve
batısını isgal etti. Fransa’ya da Amerikan isgal blgesinin bir blm bırakıldı. Sovyet
blgesindeki Berlin’de drt isgal blgesine ayrıldı. Berlin doğu Almanya iindeydi. Sovyetler
1948’de kendi etki alanının olmadığı yerde abluka uygulamaya baslarlar. ABD ve
Đngiltere’nin ekilmesi iin yapar. Una karsılık ABD Berlin’e hava kprs olusturur ve
Sovyetler 1949’da bu ablukayı kaldırmak durumunda kalır.
Yunanistan’da 1924’te cumhuriyet rejimi kuruldu ve 1935’te halkoyu ile anayasal monarsiye
dnld. 2.dnya savasında Đtalya isgal edemeyince Almanya isgal etmisti ve yunan direnis
hareketi ıktı. Sağ ve sol arasında isbirliği vardı savas bitince birbirlerine girdiler ve yunan i
savası ıktı. Sovyetler kendi etki alanında olmadığı iin bu savasa karısmadı. Đngiltere karıstı
ve yunan milliyetiliği galip ıktı.
ABD Truman doktrinini aıklar; Trkiye, Yunanistan ve diğer lkeleri komnizm tehdidinde
kurtarmak amacındadır, bir anlamda Sovyet yakınındaki lkeleri yanına ekmek ister.
Marshall yardımları baslar.
Đran’ın gneyini Đngiltere kuzeyini ABD isgal etmisti. Sovyet askerleri ge ekilirler. Đran’da
petrol Đngiltere isletiyordu baskan petrol millilestirdiğini syler Đngiltere de ekonomik baskı
uygular, baskan grevden uzaklastırılır, szde bir anlasma yapılır ama Đngiltere
millilestirmeye izin vermez.
Sovyetler ヌekoslovakya’ya darbe planlamıstı ve kendine bağlı bir hkmet getirir. Batı
Avrupa’da korku var. Fransa Lksemburg Đngiltere Brksel anlasması imzalanır.1948’de bat
birliği savunma rgt kurulur. Ama yinede baska devletlerin desteğine ihtiya duyarlar.
Belika Lksemburg Hollanda ve Đngiltere ABD desteği alma abasına girerler. Nisan
1949’da NATO kurulur.
Kore ikiye blnmst. 1950de kuzey Kore birlikleri gney Kore sınırını geince ABD
meseleyi Birlesmis Milletlere gtrr. Savasa mdahale iin bir karar ıkartır. Sovyetler bunu
veto etmezler nk o sırada BM ‘yi protesto ediyorlardı. Kore savası 1953’e kadar devam
eder. Trkiye’de buna katılır ve sene sonunda nceki duruma dnlmesi kabul edilir. ヌin
1950’de Tibet’i isgal eder kendi lkesi iinde gryordu zaten bir sre sonrada sahip
olacaktır.
Soğuk savasın srdğ dnemlerde uzak Asya da meseleler var. Hindistan ヌin’in Vietnam
Japon isgalindeydi, Japonya yenilince tekrar Fransızlar hkim olmustur. Vietnam da bir
milliyeti rgt Fransa’ya kası direniyor. Vietnam’da iki ye blnms gney ve kuzey olmak
zere.
ワ lke Almanya Vietnam ve Kore blnms durumdalar.
Asya’da iki lke arasında mevzuu var. Đngiltere Hindistan’a bağımsızlık vermis,Hint
Mslmanlarda bağımsız devlet kurmak istemisler. Hindistan ve Pakistan iki prenslik
arasında Kesmir meselesi var. Bu iki devlet 1970lerde Sovyetler ve ヌin’in arası aılınca
Pakistan ヌin’le yakınlasır Hindistan’da Rusya’yla yakınlasır ve araları aılır, blgede
hegemonya mcadelesi baslar.​
Đkinci dnya savası sonrasında Ortadoğu’da 1948’de Đsrail kurulmus. 1947–1956–1967–1973
Đsrail savasları var, Arap ve Yahudi milliyetiliği atısmaları var.1952’de mısır’da Arap
milliyetiliğinin nemli isimlerinden Cemal Abdlhasr nderliği ele geirmis.1955’te ABD
zoruyla Bağdat paktı kuruluyor. Đran Đngiltere Trkiye ve Pakistan giriyor pakta. Milliyeti
Araplar da ikiye blnyor. ABD’nin mdahale aracı olarak grrler ve cemal abdl Sveys
kanalını millilestirdiğini ilan eder. ABD ve Đngiltere buna dayanamaz
Sovyetler de Arap lkelerinden yana tavır alarak byk sempati kazanır ve Araplar ikiye
blnr. Sovyetlere yakın olanlar ve ABD yanlısı olanlar ワrdn’de bunlardandır. ABD
Eisenhower doktrinin ilan eder bunun amacı komnizm saldırısına karsılık Ortadoğu
lkelerini korumaktır. Yani Sovyet hegemonyasına karsı yanına ekmek istemektedir.. ama
ABD Đsrail’in arkasında olduğu iin Araplar buna inanmazlar.
Sovyetler 1961’de Berlin duvarını yapmaya baslarlar. berlinin ortasına doğudan batıya geisi
engellemek iin yarlar. Bu duvar 1989 da yıkılır. 1961’de Sovyet komnist partisinin
22.kongresinde ヌinli delegeler kongreyi terk ederler. Bu arada ABD savas uakları u2ler
istihbarat iin Sovyet zerinden ama ok yksekten uuyorlar. Ama Sovyetler birini
dsrmeyi basarır ve ABD fzeleri kesfettiğini grr. Sovyetler ve Trkiye iliskileri
gerginlesir bu uaklar incirlikten kalkıyor ve Đran-ırak zerinden dolasıyordu.1962de’de Kba
ekin fzeleri krizi yasanacak.
NATO stratejisinde zaman iinde değisiklikler ıkar ilk strateji Sovyetlerden veya ヌin’den bir
saldırı olursa onların endstri kentlerinin vurulmasıydı. Fakat Sovyetler uzaya fze fırlatınca
Sovyetlerinde ABD kıtasını vurabileceği anlasılıyor. burdanda kitlesel karsılık yerine esnek
karsılığa geiliyor. Ve saldırının niteliğine gre tepki verilmesi kararı alınıyor. nato stratejisini
ABD belirliyor. Bu arada Avrupa’nın kendi iinde kurduğu birlikler var 1949’da Trkiye’nin
de ye olduğu Avrupa konseyi kuruldu. 1951’de Avrupa kmr elik birliği kuruldu. 1956.’da
Almanya, Đtalya, Lksemburg, Hollanda tarafından birlik iin ve Almanya’yı kontrol altına
almak iin roma birliği kuruldu. Bu daha sonra Avrupa birliğine dnsecektir. Đngiltere’den
ayrılan devletler birlik iindeydi ve Đngiltere ilk nce girmek istemedi. Serbest ticaret blgesi
vardı ama 1973’te bu srece giriyor.
Doğu blok2ta 1953’te Stalin’in lmyle1956’da 20.kongrede Stalin dnemi son derece
elestirildi ve barıs iinde bir arada yasama projesi ortaya ıktı1956 da doğu bloğuna dahil iki
lkede Polonya ve Macaristan’da Sovyet hegemonyasına karsı halk ayaklanması gereklesti.
Macaristan bası olduğun iin baskan asıldı.1968’De tekrar doğu blokta prank bahan denilen
ayaklanma gereklesti ve Sovyetler bastırdı ve hegemonyası altındaki devletlere izin
vereceğini aıkladı.
Đkinci dnya savası sonrası iki kutuplu bir dnya ortaya ıkmıstır. Asya ve Avrupa kendi
bağımsızlıklarını isteyince bağlantısızlar hareketi ortaya ıkar. Đki bloğa da girmek isteyenler
Malezya’da bir konferans kurarak birlesirler sayıları fazladır birlesmis Miletler genel
kurulunda bir g olusturmuslardır. Trkiye NATO iinde kalır.
1962’de Kba’daki kriz nkleer bir savas ıkacağını gsterir ortaya dehset dengesi ıkacaktır.
Eğer nc bir dnya savası ıkarsa bunun kazananı olmaz. Ve bu yzden iliskiler
yumusamaya baslar. 1975’de Avrupa da Helsinki’de gvenlik ve isbirliği konferansı toplanır.
Taraflar barıs ve gvenlik iin anlasırlar, silahların sınırlandırılması konusunda anlasırlar. Bu
yumusama Sovyetler birliğinin Afganistan isgali ile 1979’da gerilecek. Sovyetlerin taktiği
nce kendilerine bağlamak ve davet edilerek o blgeye gitmek burada da aynısı yapar.
1979’da orta doğuda bir gelisme olur. ABD sadık mttefiki Đran sahı lkesinden kamak
zorunda kalır. Afganistan’da Sovyet etkisi altındadır 10 sene sonra doğu bloğunun kmesiyle​
bu etkide kalkar.
 

Benzer Konular

Yanıtlar
0
Görüntülenme
4B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
4B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
14B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
9B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
8B
Üst