Gitarda Gamlar ve Kullanımları

SüKuN Harbi Aktif Üye
Müzikte bir melodi yaratmak için kullandığımız dizilere gam denir. Gamlar çeşit olarak oldukça fazladır. Çünkü müzik dipsiz bir kuyudur diyebiliriz. Yaratabileceğiniz çok fazla melodi ve bu melodilere göre oluşan gamlar vardır. Örnek vermek gerekirse müzikte Çin gamı, Mısır gamı, Macar gamı, Çingene gamı gibi yöresel gamlardan bile yüzlercesi mevcuttur. Gitar üzerinde ne kadar çok gam öğrenirseniz ve üzerinde hakimiyet sağlarsanız o kadar çok farklı melodi ve eşlik yaratabilirsiniz.

Tabi ki bütün gamları ve kullanımlarını burada anlatmam imkansız. Ben daha çok rock ve blues müziğinde kullanılan gamlar üzerinde duracağım. Bütün gamları görmek isteyen arkadaşlar guitar pro programındaki gitar klavyesinin üzerindeki scales(gamlar) bölümüne girerek bilgi sahibi olabilirler.

Minör Pentatonic Gamı:

Gitara yeni başlayan arkadaşların solo atabilmek için öğrenmesi gereken ilk gam minör pentatonicdir. Köken olarak blues müziğinde kullanılır. Hatta blues müziğin içi dışı pentatonic gamlardan oluşmaktadır diyebilirim. Fakat rock müziğinde ve jazz müziğindede bu gam oldukça fazla kullanılmaktadır.

Örnek olarak tonumuz La minör olsun. Dizi şu şekilde oluşur:

La-Do-Re-Mi-Sol-La



Gitar klavyesinde kullanıma açık en uygun pozisyonu ise en üst telden aşağı:

6. telde 5. ve 8. perde-5. telde 5. ve 7. perde- 4. telde 5. ve 7. perde-3. telde 5. ve 7. perde-2. telde 5. ve 8. perde-1. telde 5. ve 8. perdedir.


Majör pentanonic:
Hepinizin majör ve minör farkını bildiğinizi düşünüyorum. Coşku ve tını farkı vardır. Tonu La majör kabul edersek:

La-Si-Do diyez-Mi-Fa diyez-La olacaktır.


Uygun pozisyon:

6. telde 5. ve 7. perde-5.telde 4. ve 7. perde-4. telde 4. ve 7. perde-3. telde 4. ve 6. perde-2. telde 5. ve 7. perde-1. telde 5. ve 7. perde.

Solo attığınız parçanın tonuna göre bu gamları kullanıcaksınız. Eğer ton majörse majör pentatonic, minörse minör pentatonic'i kullanıcaksınız. Yinede bazı koyu blues parçalarında ton majör olmasına rağmen minör pentatoniz kullanılabilmektedir bu da o parçanın akorlarının ve vokallerinin verdiği hissin akorlar majör olmasına rağmen minör olmasıdır. Örnek olarak Jimi Hendrix'in red house parçasını dinleyin. Parça Si Majör olmasına rağmen Jiminin Si Minör Pentatonicden solo attığını göreceksiniz. Bu tamammen parçanın vokallerinin ve yürüyüşlerinin verdiği hisle alakalıdır.

Majör Pentatonic'in kullanımı minör pentatonice oranla daha zordur. Bunun için bolcana majör blues yapan yaşlı bluescuları dinlemenizi ve onları çalışmanızı tavsiye ediyorum.B.B King bu konuda oldukça yardımcı olabilir.

Majör gam için verdiğim pozisyon sizi zorlayacaktır ve riff çalmanız çok zor gelecek. Bu konuda haklısınız çünkü majör gamın temel pozisyonu (yani yukarda yazan) akıcı çalmaya pek uygun değildir. Bu noktada temeli armoniye dayanan bir püf noktayı size aktarmak isterim çünkü en sağlam gitaristler bile o pozisyonu kullanmaktan kaçınır.

Bu biraz armoniyle alakalı fakat basitçe anlatmaya çalışacağım:

Armonide her majör tonun ilgili bir minör tonu vardır. Neticedede her minör tonunda bir ilgili majörü oluyor haliyle. Majör bir parçaya pentatonic gamdan solo atarken, majör gamın kullanışsız pozisyonunu kullanmak yerine o tonun ilgili minörünün minör pentatonic pozisyonunu kullanabilirsiniz. Çünkü minör pozisyon çok daha kullanışlı.

Biliyorum biraz karmaşık geldi ama pratik olarak gitar klavyesine döktüğümde anlayacaksınız. Püf nokta şudur:

Farz edelim ton La Majör. 5. perdeden başlayarak solo atmak yerine 3 perde geri gidin. Fa diyez değil mi? İşte Fa diyez minör La majörün ilgili minörüdür. Fa diyez minör pentatonic gamını kullanarak La Majör parçaya solo atabilirsiniz arkadaşlar. Yani püf nokta neymiş? 3 perde geri gitmek sadece bu. Eğer ton majörse esas sesden 3 perde geri giderek ordaki minör pozisyondan sololarınızı çalın.

Başka örnek vermek gerekirse mesela ton Re Majörse, 3 perde gerideki Si minör pentatonicden solo atabilirsiniz. Mi majörse, Do diyez den atabilirsiniz gayet basit bir mantık.

Bunun dışında pentatonic gamları iyi kullanabilmek ve melodiler yaratabilmek için bluescuları iyi dinleyin arkadaşlar. Özellikle Yavuz Çetini dinlerseniz bu gamları ne kadar ustalıkla kullandığını göreceksiniz. Onun yaptığı hareketleri yapmaya çalışın. Hammer, pull-off ve bendlerle riffler yaratmaya çalışın. Hızlı değil temiz çalmaya çalışın...

Pentatonic gamları sanırım anladınız. Şimdi blues dan ziyade rock müzikte özellikle ağırlıklı olarak kullanılan doğal minör ve majör gamları anlatayım:

Müziğin asıl temel gamları doğal minör ve majör gamlar olarak kabul edilebilir. İlk kullanım kolaylığı ve solo atmaya başlamak için pentatonic gamları anlattım fakat asıl müziğin temelini bu gamlar oluşturmaktadır. Hatta armonide pentatonic gamlar gam olarak bile kabul edilmemektedir. Çünkü armoniye göre mantıken bir gam 8 sesten oluşur. Fakat pentatonic gamlar 6 sesden oluşmaktadır.


Minör Gam:Tonumuzu her zamanki gibi La Minör olarak kabul edersek

La-Si-Do-Re-Mi-Fa-Sol-La olarak oluşturulur.

Gitar klavyesinde en çok kullanılan pozisyonu:

6. telde 5.,7. ve 8. perde-5. telde 5.,7. ve 8. perde-4. telde 5. ve 7. perde-3. telde 4.,5. ve 7. perde-2. telde 5.,6. ve 8. perde-1. telde 5.,7. ve 8. perde.

Minör gam klavyedeki bu pozisyonla kolaylıkla ve başarıyla uygulanabilir.Örnek olarak La Minör aldık ama tabi siz bunu istediğiniz tona transpoze edebilirsiniz. Mi ye göre alırsak örnegğin en üst telde 12. perdede başlayıp aynı pozisyonu çalacaksınız.


Majör Gam:Tonu La Majör olarak kabul edelim

La-Si-Do diyez-Re-Mi-Fa diyez-Sol diyez-La olacaktır.

Pozisyon olarak:

6.telde 5.,7. ve 9. perde-5. telde 5.,7. ve 9. perde-4. telde 6.,7. ve 9. perde-3. telde 6.,7. ve 9. perde,2. telde 7.,9. ve 10. perde-1. telde 7.,9. ve 10. perdedir.

Bu gamları iyi çalabilmek demek bunları gitar klavyesinin her yerinde bir bütün olarak çalabilmek demektir. O yüzden size verdiğim burdaki basit pozisyonlardan ziyade bu sesleri gitar klavyesinin her yerin bularak çalışın ve gamları bütün klavyede sökmeye uğraşın arkadaşlar. Tek bir pozisyonda çalarak yapabileceğiniz şeyler oldukça sınırlıdır. O yüzden 1 den 22 ye kadar bütün perdelerde bu notaları bularak iyi bir şekilde etüd etmenizi öneririm. Zaten bu gamı dinlediğiniz müziklerdede duyacaksınız...

Bunun dışında rock müziğinde çok kullanılan başka bir gamımız daha bulunmakta:

Harmonik Minör Gamı:

Harmonik Minör adından da anlaşılabileceği gibi sadece minör bir gamdır yani majör şeklinde bulunmaz. Çalındığında daha çok doğu ezgilerini andırır. Doğu ezgilerini yaratmaktada oldukça fazla kullanılmaktadır zaten. Bunun dışında özellikle klasik müzikte (özellikle beethoven) çok fazla kullanıldığını dinleyerek anlayabilirsiniz. Benim değineceğim nokta ise tabi ki rock müzikle ilgili. Bu gam rock müziktede oldukça sık kullanılmaktadır. Pentagramın doğu ezgileri yaratmasındaki püf nokta bu gamdır arkadaşlar. O grubun bu kadar kendine özgü olmasının en önemli sebebidir bu gam işte. Onun dışında Megadeth de veya Şebnem Ferah gitar sololarındada oldukça duyabileceğiniz bir gam.

Tonu La Minör alalım:

La-Si-Do-Re-Mi-Fa-Sol diyez-La

Gördüğünüz gibi gayet basit. Minör gamdan tek farkı ise gamın 7. sesinin diyez almasıdır. Herhangi bir minör gamın 7. sesine diyez eklerseniz o gam harmonik minör olacaktır. Gitar klavyesine dökmek gerekirse:

6. telde 5.,7. ve 8. perde-5. telde 5.,7. ve 8. perde-4. telde 6. ve 7.perde- 3. telde 4.,5. ve 7.perde-2. telde 5.,6. ve 9. perde-1. telde 5.,7. ve 8. perdedir.

Bunu çalarken oryantal bir şeyler çaldığınız hissine kapılmanız mümkün panik yapmayın. Çok daha iyi işlere yaradığını göreceksiniz. İyi etüd edin ve klavyede sökün.

Arkadaşlar gamlardam umarım yararlanabiliyorsunuzdur. Daha çok doğaçlama tekniklerini kullanarak bu gamları kullanmayı özümsemenizini öneririm. Bunun dışında size anlatmak istediğim bir gam daha var. Eğer gitar çalmak istiyorsanız (gerçekten) lütfen bu gamları uygulamaya çalışın.

Blues Gamı: Burda bahsettiğim pentatonic gam değil arkadaşlar. Pentatonic gam söylediğim gibi blues müziğinin temel taşı fakat "GERÇEKTEN BLUES" çalmanız için bu gamı da öğrenmeniz şart. Bu gam blues'u blues yapan arıza sesleri içinde bulunduran gamdır.

Blues Minör Gamı:Minör olan parçalarda kullanılacak blues gamıdır. Tonu her zamanki gibi LaMinör olarak alıcam.

La-Do-Re-Re diyez-Mi-Sol-La

Klavye tab olarak:

6.tel 5. ve 8. perde, 5.tel 5,6 ve 7. perde- 4.tel 5. ve 7.perde- 3. tel 5,7. ve 8.perde- 2.tel 5. ve 8. perde- 1. tel 5. ve 8.perde.

Arkadaşlar bu blues minör gamını ayrıca rock altyapılı parçalardada kullanabilirsiniz. Birazdan bu gamların kullanım yöntemleriyle ilgili size bilgi vermeye çalışacağım.

Blues Majör Gamı:
Arkadaşlar bu asıl olarak daha fazla jazz çalmaya yarayan bir gamdır. Hocamla beraber özellikle uzun süreler tartıştığım bir gamdır. İnceliklerini kullanımını çözmesi zor olan bir gam olduğu için uzun süre üzerinde kafa yormanız gerekir. Majör parçalarda blues hissi verebilmek için kullanmanızı önerebilirim. Fakat işin jazz boyutu çok farklı olduğu için özellikle jazz armonisinin normal bildiğimiz klasik armoninin tam tersine işlemesi yüzünden o konulara şu an hiç girmiyorum.
Ton La Majör:
La-Do-Re-Re diyez-Mi-Fa diyez-La

Klavyede:
6. telde 5 ve 8. perde-5. telde 5.,6. ve 7. perde- 4.telde 4. ve 7. perde-3. telde 5.,7. ve 8. perde-2. telde 5. ve7. perde-1. telde 5. ve8. perdedir.

Bu gamın kullanımı pozisyon açısından kullanımı zor olmakla birlikte özellikle jazz armonisinde çok kullanılmaktadır.


Şimdi bu gamları kullanabilmeniz için Size bikaç tavsiye:

Bu gamların seslerini parçada dümdüz basmak pentatonic gamda olduğu gibi pek bir işe yaramaz arkadaşlar. Bu gamlarının kullanma mantığı (bizim bildiğimiz ve çaldığız müzikte) gamın seslerini pentatonic gam çalarken araya sıkıştırmaktır. Yani parça boyunca bu gamların seslerini dümdüz çalmak hiçbir şey ifade etmez. Parçanın tonuna göre pentatonic gam çalarken bu verdiğim gamların arıza seslerini (re diyez-fa diyez) araya sıkıştırmanız önemlidir. Yani parça yürürken normal pentatonic gam çalacaksınız fakat birden çok kısa bir süre için bu gamlara dönerek çeşitlilik sağlamanız mümkün. Ki bunu bir blues parçasında yaparsanız eğer fark edeceksinizki gerçekten blues çalmaya asıl o zaman başlayacaksınız. Bu arıza sesleri doğru yerde kullandığınız zaman gerçekten blues çaldığınızı hissedeceksiniz. Bu gamların mantığıu budur yani sürekli pentatonic kullanmak yerine araya çeşitlilik katmak ve müziği başka yerlere çekip güzelleştirmek. Bu süreyi asla fazla abartmayın arada bu gamın tadını vermek ve hemen önceki kullandığınız gama dönmek verilen tatların en güzelidir.
 

Benzer Konular

Yanıtlar
0
Görüntülenme
8B
Yanıtlar
7
Görüntülenme
43B
Yanıtlar
1
Görüntülenme
76B
DNZ
D
Yanıtlar
0
Görüntülenme
7B
Yanıtlar
0
Görüntülenme
5B
Üst