HENA
Üye
İlk ELEKTROMIKNATIS
1820’de Danimarkalı fizikçi Hans Christian Oersted’in (1777 – 1851) bulduğu elektrik akımının bu özelliği, fizik tarihinin en önemli buluşlarından biridir.
1825 yılında İngiliz bilim adamı William Sturgeon, solenoidin içine yumuşak bir demir çubuk konulduğunda manyetik kuvvetinin çok artığını keşfetti. Çubuk çabucak manyetize olarak kendi manyetik kuvvetini solenoidinkine ekliyordu. Solenoit ile demir çekirdeğin birleşimine elektromıknatıs adı verildi.
ELEKTROMIKNATIS’ların özellikleri
Akım doğrusal bir iletken yerine, makara biçiminde sarılmış bir iletkenden geçirilirse, oluşan mıknatıs alanının şiddeti daha da büyük olur. Makaranın sarım sayısı ile (N) iletkenden geçen akım şiddeti (I) ne kadar çok, buna karşılık makaranın boyu ne kadar kısa olursa oluşan mıknatıs alanı o kadar şiddetli olur. (H=N.I/t) Böyle bir iletken makara basit bir elektromıknatıstır.
Bu durumda manyetik kuvvet çizgileri makaranın bir ucundan çıkıp öteki ucunda sona ererler. Böylece iletken makara, üzerinden akım geçtiği sürece, bir ucu kuzey öteki ucuda güney kutbu gibi davranan bir mıknatıs olarak etki eder. Manyetik kuvvet çizgilerinin yoğunluğuyla belirlenen alan şiddeti, makaranın ekseni boyunca en büyük değerini alır. Bu şiddet, makaranın ekseni manyetik geçirgenliği ( ) büyük bir maddeden yapılmış ve bir çubuğa yerleştirilirse, daha da artırılabilir. ( B= .H) Bu çubuğa elektromıknatısın ”çekirdeği” denir. Demir bu amaçla kullanılan maddelerden biridir.
Devrenin gerilimi ve çubuk üzerindeki sarım sayısının artırılması ile elektromıknatısın mıknatıslık özelliği artar. Bir başka deyişle,gerilim ve sarım sayısını artırmakla daha kuvvetli bir elektromıknatıs elde edilir. Elektromıknatısın çevresinde çubuk mıknatıstaki gibi magnetik alan kuvvet çizgileri oluşur.
Ampère daha sonra, akım taşıyan tel bobin halinde sarıldığında, manyetik alanın güçlenebileceğini düşündü. Deneyler haklı olduğunu gösterdi. Akım bir bobin halinde sarılmış telden geçtiğinde, solenoit adı verilen bu bobin çubuk mıknatıs gibi davranıyordu.
ELEKTROMIKNATIS Kullanılarak Yapılan Araçlar:
Elektromıknatıslar yardımıyla elektrik zili, telefon, telgraf, elektrik motoru yapılır. Mıknatıslı vinçler sayesinde ağır yükler kolayca taşınabilir.
Uygulamada amaca göre değişik biçim ve boyutlarda Elektromıknatıslar yapılmaktadır. Elektrikli kapı zilleri, kapı açma düzenekleri, elektrik devrelerini açma, kapama birimleri (röle), çok şiddetli manyetik alanları gerektiği yüklü tanecik hızlandırıcıları, Elektromıknatısların kullanıldığı uygulama alanlarından yalnızca birkaçıdır.
Elektromıknatıs açıldığında yarattığı manyetik alan yakınındaki herhangi bir demir veya çelik parçasını çeker. Kapatıldığında ise çekmeyi durdurur. Bir elektrik zilinin düğmesine bastığınızda elektromıknatısının bobininden akım geçerek metal kolu çeker. Kol elektromıknatısa yaklaşınca üzerinden akımın geçtiğini kontaktan ayrılır ve devre kesilir. Elektromıknatıs kolu bırakır, kol yay tarafından geri çekilir, çekiç zile vurur. Devre tekrar tamamlanır, elektromıknatıs kolu tekrar çeker ve aynı döngü tekrarlanır. Böylece elektromanyetik alanın sürekli açılıp kapanması, mekanik harekete (çekicin zile vurması) ve sese (zilin çalması) dönüşür.
BİR ELEKTROMIKNATIS YAPALIM
Bir demir çubuk, 4, 5, 6 veya 9 voltluk bir batarya ve biraz yalıtılmış tel ile kendimize bir elektromıknatıs yapabiliriz.
Bir solenoit elde etmek için teli bir kalemin etrafında sıkıca saralım. Solenoidin uçlarını bataryanın uçlarına bantla bağlayalım. Elde ettiğimiz elektromıknatıs pusulayı etkileyebilecek güce sahip olsada herhangi bir metali çekemeyecek kadar zayıf olacaktır. Kalem yerine bir demir çubuk kullanırsak topluiğne veya ataşı çekecek güçte bir elektromıknatıs elde
ederiz.
1820’de Danimarkalı fizikçi Hans Christian Oersted’in (1777 – 1851) bulduğu elektrik akımının bu özelliği, fizik tarihinin en önemli buluşlarından biridir.
1825 yılında İngiliz bilim adamı William Sturgeon, solenoidin içine yumuşak bir demir çubuk konulduğunda manyetik kuvvetinin çok artığını keşfetti. Çubuk çabucak manyetize olarak kendi manyetik kuvvetini solenoidinkine ekliyordu. Solenoit ile demir çekirdeğin birleşimine elektromıknatıs adı verildi.
ELEKTROMIKNATIS’ların özellikleri
Akım doğrusal bir iletken yerine, makara biçiminde sarılmış bir iletkenden geçirilirse, oluşan mıknatıs alanının şiddeti daha da büyük olur. Makaranın sarım sayısı ile (N) iletkenden geçen akım şiddeti (I) ne kadar çok, buna karşılık makaranın boyu ne kadar kısa olursa oluşan mıknatıs alanı o kadar şiddetli olur. (H=N.I/t) Böyle bir iletken makara basit bir elektromıknatıstır.
Bu durumda manyetik kuvvet çizgileri makaranın bir ucundan çıkıp öteki ucunda sona ererler. Böylece iletken makara, üzerinden akım geçtiği sürece, bir ucu kuzey öteki ucuda güney kutbu gibi davranan bir mıknatıs olarak etki eder. Manyetik kuvvet çizgilerinin yoğunluğuyla belirlenen alan şiddeti, makaranın ekseni boyunca en büyük değerini alır. Bu şiddet, makaranın ekseni manyetik geçirgenliği ( ) büyük bir maddeden yapılmış ve bir çubuğa yerleştirilirse, daha da artırılabilir. ( B= .H) Bu çubuğa elektromıknatısın ”çekirdeği” denir. Demir bu amaçla kullanılan maddelerden biridir.
Devrenin gerilimi ve çubuk üzerindeki sarım sayısının artırılması ile elektromıknatısın mıknatıslık özelliği artar. Bir başka deyişle,gerilim ve sarım sayısını artırmakla daha kuvvetli bir elektromıknatıs elde edilir. Elektromıknatısın çevresinde çubuk mıknatıstaki gibi magnetik alan kuvvet çizgileri oluşur.
Ampère daha sonra, akım taşıyan tel bobin halinde sarıldığında, manyetik alanın güçlenebileceğini düşündü. Deneyler haklı olduğunu gösterdi. Akım bir bobin halinde sarılmış telden geçtiğinde, solenoit adı verilen bu bobin çubuk mıknatıs gibi davranıyordu.
ELEKTROMIKNATIS Kullanılarak Yapılan Araçlar:
Elektromıknatıslar yardımıyla elektrik zili, telefon, telgraf, elektrik motoru yapılır. Mıknatıslı vinçler sayesinde ağır yükler kolayca taşınabilir.
Uygulamada amaca göre değişik biçim ve boyutlarda Elektromıknatıslar yapılmaktadır. Elektrikli kapı zilleri, kapı açma düzenekleri, elektrik devrelerini açma, kapama birimleri (röle), çok şiddetli manyetik alanları gerektiği yüklü tanecik hızlandırıcıları, Elektromıknatısların kullanıldığı uygulama alanlarından yalnızca birkaçıdır.
Elektromıknatıs açıldığında yarattığı manyetik alan yakınındaki herhangi bir demir veya çelik parçasını çeker. Kapatıldığında ise çekmeyi durdurur. Bir elektrik zilinin düğmesine bastığınızda elektromıknatısının bobininden akım geçerek metal kolu çeker. Kol elektromıknatısa yaklaşınca üzerinden akımın geçtiğini kontaktan ayrılır ve devre kesilir. Elektromıknatıs kolu bırakır, kol yay tarafından geri çekilir, çekiç zile vurur. Devre tekrar tamamlanır, elektromıknatıs kolu tekrar çeker ve aynı döngü tekrarlanır. Böylece elektromanyetik alanın sürekli açılıp kapanması, mekanik harekete (çekicin zile vurması) ve sese (zilin çalması) dönüşür.
BİR ELEKTROMIKNATIS YAPALIM
Bir demir çubuk, 4, 5, 6 veya 9 voltluk bir batarya ve biraz yalıtılmış tel ile kendimize bir elektromıknatıs yapabiliriz.
Bir solenoit elde etmek için teli bir kalemin etrafında sıkıca saralım. Solenoidin uçlarını bataryanın uçlarına bantla bağlayalım. Elde ettiğimiz elektromıknatıs pusulayı etkileyebilecek güce sahip olsada herhangi bir metali çekemeyecek kadar zayıf olacaktır. Kalem yerine bir demir çubuk kullanırsak topluiğne veya ataşı çekecek güçte bir elektromıknatıs elde
ederiz.
